Η ασύμμετρη απειλή της μετανάστευσης

Ως γνωστόν η προώθηση των προσφερομένων υπηρεσιών αποτελεί ένα ουσιώδες στοιχείο στις νόμιμες αγορές. Το αυτό ισχύει και για τις εγκληματικές οργανώσεις. Στο πλαίσιο λειτουργίας των τελευταίων αυτό σημαίνει ότι οι εν δυνάμει «πελάτες» θα πρέπει να βρεθούν στις χώρες προέλευσης των λαθρομεταναστών. Ως εκ τούτου οι οργανώσεις διακίνησης των παράνομων μεταναστών διαφημίζουν και προωθούν τις υπηρεσίες τους με τον ίδιο τρόπο που κάνουν και οι νόμιμες επιχειρήσεις. Οι τρόποι με τους οποίους οι διακινητές βρίσκουν και προσελκύουν άτομα που επιθυμούν να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα που μπορεί να είναι από την διαφημιστική καταχώρηση σε τοπικές εφημερίδες μέχρι την διενέργεια επαφών σε ατομική βάση [15].

Οι παράνομες υπηρεσίες που προσφέρουν οι οργανώσεις οι οποίες διακινούν τους παράνομους μετανάστες ακολουθούν τα εξής διαδοχικά στάδια: α) προετοιμασία μεταναστών, β) αναχώρηση (αποδημία), γ) διέλευση, δ) άφιξη στον τελικό προορισμό (μετανάστευση). Οι υπηρεσίες που περιλαμβάνουν την μεταφορά, την βοήθεια για την διέλευση των συνόρων, την παροχή ταξιδιωτικών εγγράφων, την παροχή καταλύματος, την απασχόληση καθώς και άλλη υποστήριξη, μεταβάλλονται ανάλογα της απόστασης μεταξύ της χώρας προέλευσης και προορισμού και των περιορισμών που υφίστανται αναφορικά με την μετανάστευση, την αποδημία, το άσυλο και την διέλευση.

Ωστόσο, οι δραστηριότητες δεν παύουν με την μετανάστευση αλλά συνεχίζονται και μετά από αυτήν. Σε μερικές περιπτώσεις και προκειμένου να καταστεί αφενός μεν αδύνατη η επιστροφή των μεταναστών στις χώρες προέλευσής τους και αφετέρου δε, για να προστατευθούν οι οργανώσεις που διακινούν τους λαθρομετανάστες, όλα τα έγγραφα ταυτότητας και λοιπά ταξιδιωτικά έγγραφα που έχουν δοθεί σ΄ αυτούς προκειμένου να περάσουν τους απαραίτητους ελέγχους συνήθως κατάσχονται από τους διακινητές μετά την άφιξή τους στην χώρα προορισμού. Άλλες φορές εάν είναι δυνατόν, τόσο τα γνήσια όσο και τα παραποιημένα/ πλαστά έγγραφα επιστρέφονται στην παράνομη οργάνωση και επανακυκλοφορούν μέσω αυτής για περαιτέρω χρήση ή για να πωληθούν ξανά. Η έλλειψη επαρκών εγγράφων αυτόματα καθιστά τους λαθρομετανάστες εκτός νόμου στην χώρα που τους φιλοξενεί και κατά συνέπεια τους αφήνει εντελώς στο έλεος των διακινητών.

Ακόμα, επισημαίνεται ότι μετά την άφιξη στην χώρα προορισμού, η επαφή των λαθρομεταναστών με την παράνομη οργάνωση δεν σταματά κατ’ ανάγκη. Πολλοί από τους λαθρομετανάστες οφείλουν μεγάλα χρηματικά ποσά στους διακινητές. Συνεπώς πολλοί μετανάστες παραμένουν στην ουσία στα χέρια των διακινητών τους οι οποίοι συχνά εκμεταλλευόμενοι την αδυναμία αυτών να ξεπληρώσουν τα χρέη τους, τους υποβάλλουν σε καταναγκαστική εργασία, τους απειλούν και εξασκούν πάνω τους βία. Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, υπάρχουν πολλές περιπτώσεις κατά τις οποίες λόγω του ότι οι λαθρομετανάστες αδυνατούν να πληρώσουν την οργάνωση των διακινητών, πέφτουν θύματα απαγωγής με σκοπό τον εκβιασμό, ακόμη και θύματα δολοφονιών.

Ωστόσο, θα πρέπει να επισημανθεί ότι αν και ένας συγκριτικά μεγάλος αριθμός λαθρομεταναστών έχει βρεθεί ότι είναι αναμεμειγμένος στην μαύρη αγορά εργασίας και σε εγκληματικές ενέργειες στις χώρες που τους φιλοξενούν, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι περισσότεροι μετανάστες που δεν διαθέτουν έγγραφα, είναι νομοταγείς. Για αυτούς, το κόστος της παράβασης της νομοθεσίας της χώρας που τους φιλοξενεί – ακόμα και για μικρό αδίκημα- είναι πολύ ψηλότερο από ό,τι στους πολίτες του κράτους, αφού οι λαθρομετανάστες έχουν να φοβηθούν για τον εντοπισμό τους, την σύλληψη και την απέλασή τους.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

Κατ’ ουσία οι οργανώσεις που διακινούν παράνομα τους λαθρομετανάστες έχουν τρεις διαφορετικούς τρόπους να χρηματοδοτούν τις παράνομες δραστηριότητές τους: α) Τη χρησιμοποίηση των εσόδων από την εγκληματική δραστηριότητα προκειμένου να χρηματοδοτούν άλλες εγκληματικές δραστηριότητες, β) Την επένδυση κεφαλαίου που έχει αποκτηθεί νόμιμα. Ωστόσο, έρευνες διωκτικών Αρχών ανά τον κόσμο έχουν κατατείνει στο συμπέρασμα ότι ο δεύτερος τρόπος χρηματοδότησης παίζει μόνο έναν μικρό ρόλο για την χρηματοδότηση των οργανώσεων που διακινούν λαθρομετανάστες και γ) Το ξέπλυμα χρήματος. Ο συγκεκριμένος τρόπος παίζει σημαντικό ρόλο στην χρηματοδότηση αυτού του είδους των οργανώσεων. Τα έσοδα που προέρχονται από τα αδικήματα νομιμοποιούνται αλλά δεν «επαναεπενδύονται» σε εγκληματικές δραστηριότητες.

Αυτή η μορφή οικονομικού εγκλήματος (ξέπλυμα βρώμικου χρήματος)συνδέεται άμεσα με την οργανωμένη εγκληματική δράση διακίνησης λαθρομεταναστών. Συνδέεται με το οργανωμένο έγκλημα με διττή έννοια: «ως υπαγόμενη η ίδια στον κατάλογο των πράξεων που συνιστούν οργανωμένο έγκλημα είναι και η ίδια μια βασική δραστηριότητα του οργανωμένου εγκλήματος, αφετέρου ως μηχανισμός διευκολύνσεως και ενσωματώσεως του οργανωμένου εγκλήματος στην οικονομία επιτελεί μια βασική λειτουργία υποστήριξης και ενδυνάμωσης του οργανωμένου εγκλήματος» (Δημήτραινας Γ.Ν, 2002: 57 επ.). Η συγκέντρωση τεραστίων κεφαλαίων από τις παράνομες δραστηριότητες κάνει επιτακτική την ανάγκη για νομιμοποίηση των κεφαλαίων αυτών.

Αρχικά τα χρήματα εισάγονται στο οικονομικό σύστημα μέσω τραπεζών ή άλλων οικονομικών μονάδων, συνήθως με ένα μεγάλο αριθμό μικρών καταθέσεων για να μην προκαλέσουν υποψίες και ενέργειες ελέγχου. Σε αρκετές περιπτώσεις μεγάλα χρηματικά κεφάλαια βγαίνουν έξω από την χώρα και κατατίθενται σε άλλα κράτη με χαλαρό έλεγχο στο τραπεζικό σύστημα. Κατόπιν διαχωρίζονται από τις παράνομες πηγές τους με αλλεπάλληλες χρηματοπιστωτικές συναλλαγές αποσκοπώντας στην κάλυψη της εγκληματικής τους προέλευσης. Τέλος, τα κεφάλαια εισάγονται στην οικονομία χωρίς να προκαλούν υποψίες.

Αναλυτικότερα τα τρία στάδια της διαδικασίας που ακολουθείται για το ξέπλυμα βρώμικου χρήματος συνθέτουν την ακόλουθη εικόνα: