Καλώς ήλθατε στο μέλλον των ΗΠΑ – Μοιάζει πολύ με το ουκρανικό παρελθόν

Η έρευνα για μομφή κατά του Αμερικανού προέδρου, Donald Trump, έσυρε την πατρίδα μου, την Ουκρανία, στο προσκήνιο, και περισσότεροι Αμερικανοί μιλούν γι' αυτήν από όσο ποτέ άλλοτε. Ωστόσο, λίγοι την βλέπουν καθαρά. Κάποιοι εξακολουθούν να την αποκαλούν -λανθασμένα- «the Ukraine» [1] και λίγοι φαίνεται να είναι πρόθυμοι να συλλαβίσουν το όνομα της πρωτεύουσάς μας με τον τρόπο που το κάνουμε εμείς, που είναι «Kyiv» [2]. Άλλοι υιοθετούν σοβαρές παρανοήσεις σχετικά με τον πολλών αιώνων αγώνα της Ουκρανίας κατά της ρωσικής αποικιοκρατίας [3] ή για τον συνεχιζόμενο πόλεμό της ενάντια στην ρωσική εισβολή [4].

Πολλοί Αμερικανοί μού επισημαίνουν ότι το σκάνδαλο που αφορά την παράτυπη συμπεριφορά του Trump σε μια τηλεφωνική συνομιλία με τον πρόεδρο της Ουκρανίας, Volodymyr Zelenskyy, δεν πρόκειται ποτέ να αφορά πραγματικά στην Ουκρανία: Πρόκειται για την ακεραιότητα της δημοκρατίας στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Διαφωνώ. Αυτό το σκάνδαλο αφορά τελείως στην Ουκρανία, αλλά όχι με τον τρόπο που περιμένουν οι περισσότεροι Αμερικανοί.

Αστυνομικοί φρουρούν κατά την διάρκεια μιας διαδήλωσης κατά της διαφθοράς μπροστά στο κοινοβούλιο της Ουκρανίας, στο Κίεβο, τον Οκτώβριο του 2016. Valentyn Ogirenko / Reuters
-------------------------------------------------------------------

Από τότε που δημοσιοποιήθηκε η τηλεφωνική συνομιλία Trump-Zelenskyy, πολλοί Αμερικανοί έχουν φτάσει να χρησιμοποιούν την λέξη «Ουκρανία» εναλλακτικά με την «διαφθορά». [5] Ας δούμε σωστά τα γεγονότα: Η Ουκρανία δεν είναι το πιο διεφθαρμένο μέρος στην γη. Σύμφωνα με τον Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς (Corruption Perceptions Index) της Transparency International, [6] τουλάχιστον 60 χώρες τα πάνε πολύ χειρότερα από την Ουκρανία. Μεταξύ αυτών είναι η Ρωσία, το Μεξικό, η Νιγηρία και το Ιράν. Επιπλέον, η Ουκρανία πρόσφατα πραγματοποίησε σημαντικές μεταρρυθμίσεις κατά της διαφθοράς και εξέλεξε νέα ηγεσία [7] με την πιο σκληρή πλατφόρμα για την καταπολέμηση της διαφθοράς στην ιστορία της χώρας.

Ωστόσο, η πατρίδα μου ήταν φοβερά διεφθαρμένη. Τόσο διεφθαρμένη ώστε να κλέψει οποιαδήποτε ευκαιρία για μια αξιοπρεπή ζωή από ολόκληρη την γενιά των γονιών μου. Η διαφθορά έκλεψε και από εμένα τις ευκαιρίες, επίσης. Αλλά δεν είμαι εδώ για να σας κάνω να νοιαστείτε για την πολλών δεκαετιών πάλη της Ουκρανίας με την διαφθορά. Αντίθετα, πιστεύω ότι η κατανόηση ορισμένων χαρακτηριστικών του διεφθαρμένου ουκρανικού παρελθόντος θα μπορούσε να ρίξει φως στην πολιτική διαφθορά στις σημερινές Ηνωμένες Πολιτείες.

Όταν κοίταξα αυτό το διαβόητο ανάγνωσμα [8] του τηλεφωνήματος μεταξύ Zelenskyy και Trump, ένιωσα μια ισχυρή αναδρομή στο παρελθόν μου στην ανατολική Ουκρανία την δεκαετία του 1990. Ο Τραμπ είχε βάλει τον Ουκρανό ηγέτη σε μια απίθανη θέση: Ο Zelenskyy είχε την επιλογή είτε να παραβεί τους εσωτερικούς νόμους προκειμένου να κατασκευάσει πολιτική βρωμιά για έναν αντίπαλο του προέδρου των ΗΠΑ είτε να αποξενώσει τον Λευκό Οίκο, πράγμα που θα σήμαινε ότι θα έλεγε αντίο στην βοήθεια που η Ουκρανία έχει μεγάλη ανάγκη για την καταπολέμηση της εισβολής της Ρωσίας. Η Ουκρανία πιέστηκε ανάμεσα σε δύο κακές επιλογές και το σενάριο μου υπενθύμισε ακριβώς το πώς οι απατεώνες συνήθιζαν για να εκβιάζουν τον πατέρα μου.

Ο πατέρας μου, ένας Ουκρανός οδηγός φορτηγού που μισθοδοτείτο από το κράτος, έμεινε κυριολεκτικά με το τίποτα μετά την κατάρρευση του σοβιετικού καθεστώτος το 1991. Για να σώσει την οικογένειά μας από την πείνα, έπρεπε να φτιάξει σύντομα μια μικρή αυτοσχέδια επιχείρηση. Ωστόσο, η Ουκρανία στις αρχές της δεκαετίας του 1990 δεν είχε ούτε κράτος δικαίου ούτε κατάλληλο τραπεζικό σύστημα, οπότε η πίστωση ήταν δύσκολη. Και έτσι η μαφία παρενέβη. Μια συμμορία εκφόβισε τον πατέρα μου για να δεχτεί μια «πίστωση» που έμοιαζε περισσότερο με παγίδα χρέους. Μια άλλη συμμορία προσέφερε προστασία από την πρώτη συμμορία. Και οι δύο απειλούσαν να πάρουν το μόνο φορτηγό του αν αρνιόταν τις προσφορές τους. Η μικρή του επιχείρηση ήταν σε αδιέξοδο. Αργότερα, συνέκρινε την ιστορία του με εκείνη άλλων θυμάτων εκβιασμού και διαπίστωσε ότι οι λεγόμενοι fixers (αυτοί που έκαναν τις διευθετήσεις) από τις δύο συμμορίες είχαν συντονίσει τους εκβιασμούς τους.

Ο fixer είναι ο χαρακτήρας που συνδέει την ιστορία του πατέρα μου με εκείνη του Zelenskyy. Στις δοσοληψίες του με την Ουκρανία, ο Trump εργάστηκε πρώτα μέσω του (τώρα φυλακισμένου) βοηθού του, Paul Manafort, και, αργότερα, μέσω του δικηγόρου του, Rudy Giuliani. Με την σειρά του, ο Giuliani χρησιμοποίησε τους δικούς του fixers: Τους πρόσφατα συλληφθέντες επιχειρηματικούς συνεργάτες Lev Parnas και Igor Fruman. Για όσους από εμάς ζούσαμε στην άγρια δεκαετία του '90 και του 2000 στην ανατολική Ευρώπη, αυτή η ισχυρή εξάρτηση από τους σκοτεινούς fixers είναι πολύ γνωστή. Κάθε εκβιασμός ευδοκιμεί σε μια ραγδαία αναμόρφωση. Και κάθε εκβιαστής ασκεί τις δραστηριότητές του μέσω των fixers. Στα αγγλικά μπορείτε να τους ονομάσετε επίσης «άνδρες της μαφίας» (mob’s men)˙ στην Ιταλία ονομάζονται consiglieri˙ και στην Ουκρανία τους αποκαλούμε reshaly.

Η ειρωνεία αυτής της ιστορίας είναι ότι η ισχύς των Ουκρανών reshaly έχει μειωθεί σημαντικά τα τελευταία 15 χρόνια, χάρη εν μέρει στις μεταρρυθμίσεις κατά της διαφθοράς που οι ξένοι σύμμαχοι, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών, απαίτησαν ως προϋπόθεση για [να δώσουν] βοήθεια. Μου αρέσει ιδιαίτερα αυτό το επόμενο παράδειγμα: Οι περισσότεροι Αμερικανοί γνωρίζουν τώρα ότι το 2015 ο αντιπρόεδρος Joseph Biden ταξίδεψε στην Ουκρανία και, μιλώντας στο κοινοβούλιο, ζήτησε την απόλυση του Γενικού Εισαγγελέα, Viktor Shokin. Ο Τζουλιάνι προσπάθησε να ταιριάξει αυτό το περιστατικό στην ευρύτερη θεωρία συνωμοσίας του [9] σχετικά με τα επιχειρηματικά συμφέροντα του Μπάιντεν στην Ουκρανία. Αλλά η αλήθεια είναι ότι ο Μπάιντεν ανταποκρινόταν σε μια συντονισμένη ώθηση από την ουκρανική κοινωνία των πολιτών, συμπεριλαμβανομένων των ανεξάρτητων δημοσιογράφων όπως εγώ, που τον έπεισαν να ζητήσει την απόλυση του Shokin.

Βλέπαμε τον Shokin ως παράγοντα του παλιού, διεφθαρμένου συστήματος. Ήταν μια ισχυρή δύναμη για την επαναφορά από την εύθραυστη πρόοδο που επιτύχαμε μετά την εκδίωξη ενός κλεπτοκρατικού καθεστώτος το 2014. Ο Πέτρο Ποροσένκο, ο οποίος τότε ήταν πρόεδρος, φοβόταν την ταχεία αλλαγή, και ο Shokin ήταν ο fixer του: Διατήρησε ανέπαφες τις συμμαχίες με τους ολιγάρχες, συχνά εις βάρος της δικαιοσύνης.

Πίσω στο 2015, βασιστήκαμε στην αλληλεγγύη των Αμερικανών και των Ευρωπαίων συμμάχων μας για να ωθήσουμε τις ελίτ μας να κάνουν τα σωστά βήματα -βήματα που θα κάνουν την Ουκρανία λιγότερο διεφθαρμένη και θα ενισχύσουν το κράτος δικαίου. Σήμερα τα πράγματα έχουν αλλάξει. Ο στενότερος σύμμαχος της Ουκρανίας προφανώς δεν σκέφτηκε καθόλου για να ζητήσει μια εύνοια εις βάρος της όλης προόδου που οι Ουκρανοί και οι Αμερικανοί είχαν εργαστεί τόσο σκληρά για να επιτύχουν. Ο κόσμος του 2019 είναι ένας κόσμος στον οποίο μια χώρα που υποφέρει από ξένη εισβολή δεν μπορεί να υπολογίζει στην αυτόματη διεθνή αλληλεγγύη εναντίον εκείνων που παραβιάζουν τους κανόνες. Αντίθετα, για ένα τέτοιο έθνος, η βοήθεια εξαρτάται από το πόσο χρήσιμοι μπορούν να γίνουν οι ηγέτες του στο να μπορέσουν να βγάλουν βρωμιά για μια ξένη εκλογική διαδικασία.

Δεν θέλω να κάνω κήρυγμα ή να συμπεράνω μια ηθικών αρχών ουκρανική στάση. Ο Zelenskyy έκανε τα δικά του λάθη στο περιβόητο τηλεφώνημα. Δεν έπρεπε να έχει υποσχεθεί οτιδήποτε πιθανό να υπονομεύσει το κράτος δικαίου στην Ουκρανία. Δεν θα έπρεπε να έχει κακολογήσει τους Ευρωπαίους συμμάχους της Ουκρανίας, οι οποίοι έχουν στείλει στην χώρα μας περίπου πενταπλάσια βοήθεια [10] από όση οι Ηνωμένες Πολιτείες από το 2014. Θα έπρεπε να είχε αρνηθεί να εμπλακεί με έναν μη διαφανή τρόπο με οποιονδήποτε συνεργάτη του Trump. Το να βασιστεί στην εμπιστευτικότητα στην επικοινωνία με μια διοίκηση των ΗΠΑ υπό τόσο βαρύ νομικό έλεγχο ήταν ένα αφελές λάθος [11]. Όμως, βάζοντας το τηλεφώνημα μεταξύ των ηγετών στην άκρη, εμείς οι Ουκρανοί πολίτες έχουμε μια ή δύο συμβουλές να προσφέρουμε στο αμερικανικό κοινό αυτή την στιγμή της πολιτικής κρίσης.

Στην Ανατολική Ευρώπη, πληρώσαμε ένα τρομερό τίμημα επειδή κάποτε είχαμε επιτρέψει μια απεριόριστη ροή πολλών χρημάτων [να εισρεύσει] στα πολιτικά μας συστήματα. Αυτοί οι Ουκρανοί fixers και κακοποιοί που τρομοκρατούσαν τον πατέρα μου, αργότερα άρχισαν να αγοράζουν τοπικούς εκλεγμένους αξιωματούχους. Στην συνέχεια, μαζί με άλλους μαφιόζους, έφεραν την «δουλειά» τους στο ουκρανικό κοινοβούλιο, πληρώνοντας βουλευτές για να γράφουν νόμους σύμφωνα με τις προτιμήσεις τους. Στην συνέχεια, αποφάσισαν ότι το να πληρώνουν μέλη του κοινοβουλίου για να κάνουν ό, τι ήθελαν δεν ήταν αποτελεσματικό -έτσι οι fixers και τα αφεντικά τους μπήκαν οι ίδιοι στο κοινοβούλιο, μέσω εκλογικής νοθείας και εξαγοράς ψήφων. Στο τέλος, λειτουργούσαν την χώρα ακριβώς όπως λειτουργούσαν τους εκβιασμούς τους. Οι δύο επιχειρήσεις κατέστησαν αδιαχώριστες. Στην περιοχή μας, το ονομάζουμε «κατακτημένο κράτος».

Ένα πρόσφατο κύμα λαϊκών εξεγέρσεων, από την Ουκρανία [12] και τη Μολδαβία [13] μέχρι την Αρμενία [14], κατέλυσε μερικά από αυτά τα κατακτημένα κράτη και μείωσε κάπως την εξουσία των ολιγαρχών επί των κυβερνήσεών μας. Ωστόσο, το κράτος της Ρωσίας εξακολουθεί να είναι κατακτημένο και το Κρεμλίνο εξακολουθεί να λειτουργεί με τρόπο reshaly [15].

Έχοντας ζήσει δύο επαναστάσεις κατά της διαφθοράς, δεν θα προτείνω μια τέτοια ως την πρώτη σας επιλογή για την αντιμετώπιση της πολιτικής διαφθοράς. Αλλά τώρα ίσως να είναι η τέλεια στιγμή για να μάθουν οι Αμερικανοί από το διεφθαρμένο παρελθόν της Ουκρανίας -έτσι ώστε να μην γίνει το μέλλον σας.

Copyright © 2019 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/ukraine/2019-10-14/welcome-us-fu...

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.kyivpost.com/ukraine-politics/honest-history-saying-the-ukra...
[2] https://www.rferl.org/a/ukraine-kyiv-kiev/28478117.html
[3] http://www.nybooks.com/daily/2015/07/21/ukraine-kharkiv-edge-of-europe/
[4] https://en.hromadske.ua/posts/an-open-secret-how-russia-hides-its-soldie...
[5] https://www.washingtonpost.com/politics/2019/10/10/trump-administration-...
[6] https://www.transparency.org/cpi2018
[7] https://www.facebook.com/watch/?v=409227319912707
[8] https://www.washingtonpost.com/context/official-readout-president-trump-...
[9] https://en.hromadske.ua/posts/ex-ukrainian-mp-leshchenko-giulianis-consp...
[10] https://www.factcheck.org/2019/09/trump-wrong-on-european-aid-to-ukraine/
[11] https://www.washingtonpost.com/opinions/2019/08/28/ukraines-new-presiden...
[12] https://medium.com/@MaximEristavi/ukraine-is-a-land-of-second-chances-4b...
[13] https://en.hromadske.ua/posts/anti-oligarchic-rebellion-in-moldova-coali...
[14] https://en.hromadske.ua/posts/a-new-armenia-fighting-corruption
[15] https://www.novayagazeta.ru/articles/2019/10/09/82292-russia-explained-5...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition