Τα συμβόλαια έρευνας και εξόρυξης υδρογονανθράκων στην Αν. Μεσόγειο

Το γενικό χαρακτηριστικό των κοιτασμάτων της Ανατολικής Μεσογείου και συνακόλουθα το βασικό πρόβλημα για τις ξένες εταιρείες επικεντρώνεται στα μεγάλα υποθαλάσσια κοιτάσματα, τα οποία βρίσκονται σε μεγάλα βάθη και απαιτείται αυξημένο κόστος εξόρυξης (deepwater drilling) και χρήση της πλέον εξελιγμένης τεχνολογίας υποθαλασσίων εξορύξεων. Τέτοια περίπτωση είναι το πρόσφατα ανακαλυφθέν κοίτασμα Zhor, όπως και τα υποθαλάσσια ελληνικά τεμάχια «Νότια Κρήτη» και «Νοτιο-Δυτική Κρήτη». Σύμφωνα με τον μηχανισμό του PSA, μέρος της πρώτης παραγωγής καταβάλλεται στην ξένη εταιρεία, προκειμένου να καλύψει τις αρχικές δαπάνες (cost oil). Όταν πρόκειται για υποθαλάσσιο κοίτασμα και η γεώτρηση γίνεται σε μεγάλα βάθη και συναντά υψηλές πιέσεις και θερμοκρασίες, χαρακτηριστικά τα οποία μεταφράζονται σε δαπάνες εκατομμυρίων δολαρίων εκ μέρους της εταιρείας, τότε η καταβολή του cost oil είναι δυνατόν να αγγίξει ποσοστό 70-80% ούτως ώστε η ξένη εταιρεία να μπορέσει να έχει μια αποδεκτή επιστροφή της αρχικής επένδυσής της. Στην Αίγυπτο, παραδοσιακά, το ποσοστό ανάκτησης του cost oil δεν ξεπερνά το 40%. Αν η κυβέρνηση αποδεχόταν ένα ποσοστό της τάξης του 70%, τότε η εταιρεία θα ελάμβανε μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής και από την ίδια την κυβέρνηση, κάτι το οποίο δε γίνεται σε καμία περίπτωση αποδεκτό. Επιπλέον, έχουν παρατηρηθεί προβλήματα και καθυστερήσεις εκ μέρους των κρατικών συμβαλλόμενων εταιρειών της Αιγύπτου, EGAS και EGPC, στην έγκριση και καταβολή των αρχικών δαπανών στις ξένες εταιρείες, με αποτέλεσμα οι τελευταίες στο τέλος να μη λαμβάνουν το συνολικό οφειλόμενο ποσό.

Προκειμένου να αντιμετωπίσει τα θέματα αυτά αλλά και να ανταποκριθεί στα αιτήματα των ευρωπαϊκών εταιρειών, όπως π.χ. της ΕΝΙ, οι οποίες έχουν αναλάβει τα νέας γενιάς κοιτάσματα της Αιγύπτου (Zhor, Noor) η αιγυπτιακή κυβέρνηση τα τελευταία χρόνια επιδεικνύει μεγαλύτερη ευελιξία και χορηγεί μεγαλύτερα ποσοστά του cost oil και του profit oil στις ξένες εταιρείες, με σκοπό να μην θέσει σε κίνδυνο τις επενδύσεις τους και να προωθήσει όσο το δυνατόν ταχύτερα την παραγωγή φυσικού αερίου στα εγχώρια κοιτάσματα.

Σε ό,τι αφορά την Κύπρο, ως κράτος-μέλος της ΕΕ έχει προσαρμόσει την ενεργειακή της νομοθεσία στο κοινοτικό κεκτημένο και συγκεκριμένα ο Ν. 4 (Ι) 2007 για τους υδρογονάνθρακες έχει ενσωματώσει στην εσωτερική κυπριακή νομοθεσία την Οδηγία 94/22 του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, που αφορά στους όρους και τις προϋποθέσεις έρευνας, εξόρυξης και παραγωγής υδρογονανθράκων. Σε γενικές γραμμές, ο μηχανισμός λειτουργίας του συμβατικού τύπου του PSA εφαρμόζεται στο σύνολό του από όλες τις μεγάλες εταιρείες, που συμβάλλονται με την Κυπριακή Δημοκρατία, με μια ουσιώδη παρέκκλιση: Κάθε συμβόλαιο που υπογράφεται, επικυρώνεται μόνο από το Υπουργικό Συμβούλιο και όχι από την κυπριακή Βουλή, και ως εκ τούτου αποτελεί ιδιωτικό και όχι δημόσιο έγγραφο, χωρίς την περιβολή νόμου του κράτους και βέβαια χωρίς αυξημένη τυπική ισχύ έναντι της κυπριακής νομοθεσίας, κάτι το οποίο θα ήταν αντίθετο στην κοινοτική νομοθεσία. Ως εκ τούτου, σε ό,τι αφορά τα θέματα φορολογίας, ισχύουν οι νόμοι σχετικά με τους εταιρικούς φόρους και τον ΦΠΑ που επιβάλλεται σε επιχειρήσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας, χωρίς να ισχύει κάτι ξεχωριστό για τα εν λόγω συμβόλαια.

Γενικά, στην γεωπολιτικά δύσκολη και ευαίσθητη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, ο συμβατικός τύπος του καταμερισμού της παραγωγής είναι ο πλέον διαδεδομένος, γιατί καταφέρνει να συνδυάζει τα οφέλη των κυβερνήσεων με τα επιδιωκόμενα κέρδη των ξένων επενδυτριών εταιρειών κατά βέλτιστο τρόπο, ενώ το περιεχόμενο των συμβολαίων μπορεί να παραλλάσσεται ανάλογα με την περίπτωση του κάθε κοιτάσματος, τα οικονομικά δεδομένα της κάθε χώρας και την διεθνή συγκυρία. Αποτελεί δε την καλύτερη εξασφάλιση σε μακροχρόνια προοπτική των συμφερόντων και των δύο συμβαλλομένων μερών σε μια θαλάσσια περιοχή με πολλές αμφισβητήσεις και εντάσεις.

Copyright © 2019 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition