Μόνο η μετανάστευση μπορεί να σώσει το κράτος πρόνοιας

Μια λύση, την οποία έχουν χρησιμοποιήσει εδώ και δεκαετίες η Αυστραλία και ο Καναδάς, είναι ένα μεταναστευτικό σύστημα με βάση βαθμούς, για να καθορίσει ποιοι μελλοντικοί μετανάστες είναι πιθανότερο να συνεισφέρουν οικονομικά και να ενταχθούν κοινωνικά και πολιτικά. Το σύστημα αυτό επέτρεψε στον Καναδά να υποδεχθεί ένα αρκετά υψηλό ποσοστό αλλοδαπών εργαζομένων χωρίς να προκαλέσει εγχώριες πολιτικές εντάσεις. Αλλά το καναδικό μοντέλο έχει πολλά μειονεκτήματα. Δεν ανταποκρίνεται στην πραγματική ζήτηση για εργαζόμενους με χαμηλή και μεσαία εξειδίκευση. Επίσης, έχει ως αποτέλεσμα την διαρροή εγκεφάλων από τον αναπτυσσόμενο κόσμο, προσελκύοντας εκείνους που θα συνεισέφεραν περισσότερο στις χώρες καταγωγής τους. Είναι απίθανο το μοντέλο αυτό, το οποίο έχει ως στόχο να ανοίξει τον δρόμο της ιθαγένειας για μετανάστες, να μπορεί να διευθετήσει τον τεράστιο αριθμό εργαζομένων που τελικά θα απαιτήσει η δημογραφική πραγματικότητα.

Ένα εναλλακτικό μοντέλο μπορεί να δει κανείς σε χώρες όπως η Σιγκαπούρη και οι χώρες του Κόλπου που έχουν χαμηλά εμπόδια εισόδου για τους αλλοδαπούς εργαζόμενους, αλλά τους επιτρέπουν μόνο προσωρινό καθεστώς και ελάχιστη προοπτική μόνιμης διαμονής, πόσω μάλλον στην υπηκοότητα. Το μοντέλο αυτό ήταν επιτυχές στην διατήρηση της κοινωνικής συνοχής στις χώρες αυτές, καθώς και για τα πολύ υψηλά επίπεδα προστασίας της κοινωνικής πρόνοιας των πολιτών (στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, μόνο το 11,5% του πληθυσμού έχει ιθαγένεια). Αλλά το σύστημα μπορεί επίσης να είναι εκμεταλλευτικό˙ όσον αφορά τη μεταχείριση των μεταναστών στον Κόλπο, για παράδειγμα, οι επικριτές επισημαίνουν τις πενιχρές προστασίες των δικαιωμάτων τους και την μακρά ιστορία της κατάχρησης εργαζομένων.

Τα επόμενα χρόνια, οι πλούσιες χώρες θα πρέπει να υιοθετήσουν στοιχεία και των δύο μοντέλων εργασιακής κινητικότητας χρησιμοποιώντας ένα σύστημα βαθμών για να κατευθύνουν κάποιους μετανάστες σε μια πορεία προς την υπηκοότητα, και πιο προσωρινά και εκ περιτροπής συστήματα κινητικότητας εργατικού δυναμικού για να προσελκύσουν εργασία μεσαίας και χαμηλής ειδίκευσης. Για να επιτύχουν, τα προγράμματα αυτά θα πρέπει να διασφαλίζουν την διατήρηση μιας «ασφαλούς, τακτικής και κανονικής ροής», (“safe, orderly, and regular flow”) όπως προβλέπεται στους Στόχους Αειφόρου Ανάπτυξης του ΟΗΕ (UN Sustainable Development Goals) [8]. Θα χρειαστούν επίσης ισχυρή θεσμοθέτηση τόσο από κυβερνητικές όσο και από βιομηχανικές ομάδες, για να αποφευχθεί μια «κούρσα προς τα κάτω», προς τη μείωση των μισθών και την χειροτέρευση των συνθηκών για τους ιθαγενείς εργαζόμενους. Και θα πρέπει να παρακολουθούνται στενά έτσι ώστε οι μετανάστες να μην υφίστανται εκμετάλλευση ή να κακοποιούνται όπως μπορεί να γίνεται στον Κόλπο.

Δεν είναι αδύνατο να τύχουν διαχείρισης αυτές οι επιτακτικές ανάγκες. Πολλές χώρες, όπως η Αυστραλία με το Εργασιακό Σχήμα Ειρηνικού (Pacific Labour Scheme) [9], αποδεικνύουν τώρα ότι είναι εφικτό να δημιουργηθούν προσωρινά προγράμματα που δημιουργούν ευκαιρίες για τους φτωχούς του κόσμου και σέβονται τα δικαιώματά τους, αντιμετωπίζοντας ταυτόχρονα τις ανάγκες της αγοράς εργασίας στις γηράσκουσες χώρες. Οι δεξιόστροφοι λαϊκιστές μπορεί να ξιφουλκούν εναντίον των μεταναστών και να προειδοποιούν για τεράστια πολιτιστική αλλαγή, αλλά δεν μπορούν να αγνοήσουν τους αριθμούς. Η άφιξη εκατομμυρίων περισσότερων μεταναστών στις πλούσιες οικονομίες του κόσμου θα κάνει κάποιους δυσαρεστημένους και φοβισμένους, αλλά η εναλλακτική λύση -η αποσύνθεση του κοινωνικού συμβολαίου που προστατεύει τους ηλικιωμένους- είναι πολύ πιο επικίνδυνη.

Copyright © 2020 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/2020-02-24/only-migration-can-sa...