Πώς η Δύση μπορεί να διασφαλίσει το μέλλον της Ουκρανίας

Παρόλο που η από καιρό προγραμματισμένη επιθετική επιχείρηση της Ουκρανίας βρίσκεται ακόμη στις αρχικές της φάσεις, δεν είναι πολύ νωρίς για να αρχίσει η χαρτογράφηση του τι θα ακολουθήσει. Βραχυπρόθεσμα, η απάντηση είναι προφανής: οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους πρέπει να συνεχίσουν να διοχετεύουν όπλα και εκπαίδευση στην Ουκρανία για να μπορέσει το Κίεβο να απελευθερώσει όσο το δυνατόν μεγαλύτερο μέρος του εδάφους του φέτος. Αλλά απαιτείται επίσης σχεδιασμός για το μακροπρόθεσμο μέλλον, και αυτό είναι πολύ πιο δύσκολο. Όπως έχουν δείξει οι τελευταίοι 15 μήνες, ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, δεν είναι πιθανό να εγκαταλείψει τον στόχο του να κυριαρχήσει στην Ουκρανία, ακόμη και μπροστά σε στρατιωτικές οπισθοδρομήσεις. Παρόλα αυτά, ο πόλεμος θα εισέλθει τελικά σε μια φάση χαμηλότερης έντασης, και όταν γίνει αυτό, θα πρέπει να υπάρξουν σταθερές ρυθμίσεις ασφαλείας που θα προστατεύουν την Ουκρανία και θα την συνδέουν στενότερα με την Ευρώπη.

Ουκρανός στρατιώτης, στη Μπαχμούτ, στην Ουκρανία, τον Μάιο του 2023. Serhii Nuzhnenko / Radio Free Europe/Radio Liberty / Reuters
----------------------------------------------------

Ενόψει της συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους τον Ιούλιο, ο Ουκρανός πρόεδρος, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, πιέζει να γίνει η χώρα του δεκτή στην συμμαχία, αν και αναγνωρίζει ότι αυτό είναι «αδύνατο» μέχρι να τελειώσει ο πόλεμος. Η Ουκρανία αντιμετωπίζει επίσης μακρύ δρόμο στην προσπάθειά της να γίνει μέλος της ΕΕ, η οποία προσφέρει την δική της εγγύηση ασφαλείας. Μια λύση στο μεταξύ θα ήταν η δημιουργία αλληλένδετων πολυμερών συμφωνιών που θα μπορούσαν να συντηρήσουν έναν καλά εκπαιδευμένο και καλά εξοπλισμένο ουκρανικό στρατό. Η Δύση μπορεί να ενισχύσει αυτήν την ρύθμιση, η οποία διαμορφώνεται εν μέρει σύμφωνα με την αμυντική σχέση των ΗΠΑ με το Ισραήλ, με την ανάληψη σαφών, κωδικοποιημένων, μακροπρόθεσμων δεσμεύσεων προς την Ουκρανία, ώστε να διασφαλιστεί ότι το Κίεβο θα μπορεί να σχεδιάσει τις μελλοντικές ανάγκες ασφαλείας του. Αυτή η προσέγγιση θα δώσει στην Ουκρανία ασφάλεια μέχρι να γίνει μέλος της ΕΕ και -ίσως μια μέρα- του ΝΑΤΟ, χωρίς να κλείσει την πόρτα σε μια ενδεχόμενη αποκλιμάκωση με την Ρωσία.

Η Ουάσινγκτον και οι σύμμαχοί της θα πρέπει να δημιουργήσουν έναν ισχυρό συνασπισμό ομοϊδεατών χωρών για να υποστηρίξουν ένα τέτοιο πλαίσιο, ώστε να καταστήσουν σαφές ότι το Κίεβο έχει τη μακροπρόθεσμη υποστήριξη της Δύσης. Υπάρχουν ενθαρρυντικά σημάδια ότι η διαδικασία αυτή έχει ήδη ξεκινήσει: το Πεντάγωνο συνεργάζεται με την Ουκρανία για τον σχεδιασμό των μελλοντικών αμυντικών της δυνάμεων και ένα μέρος της αμερικανικής βοήθειας έχει διατεθεί για τον σκοπό αυτό. Η ανακοίνωση τον Μάιο ότι οι Ουκρανοί πιλότοι θα αρχίσουν να εκπαιδεύονται σε αεροσκάφη F-16 εν αναμονή της ενδεχόμενης παράδοσης αυτών των αεροσκαφών σηματοδοτεί την επιθυμία των εταίρων της Ουκρανίας να οικοδομήσουν τις στρατιωτικές δυνατότητες της χώρας πέρα από αυτό που χρειάζεται εδώ και τώρα. Αυτό πρέπει να συνεχιστεί. Αλλά χρειάζονται περισσότερα για να δημιουργηθεί βεβαιότητα σχετικά με την διάρκεια της υποστήριξης της Δύσης και να βγει ο Πούτιν από την αυταπάτη της ιδέας ότι ο χρόνος είναι με το μέρος του. Νομικά δεσμευτικές υποχρεώσεις από τους εταίρους της Ουκρανίας, ιδίως τις Ηνωμένες Πολιτείες, θα μπορούσαν να συμβάλουν σε μεγάλο βαθμό στο να καταρρεύσει η πολεμική αισιοδοξία του Πούτιν και να αναγκαστεί να υπολογίσει το γεγονός ότι η Ουκρανία δεν θα ανήκει ποτέ στην Ρωσία.

ΤΟ ΙΣΡΑΗΛΙΝΟ ΜΟΝΤΕΛΟ

Η μελλοντική ασφάλεια της Ουκρανίας εξαρτάται από τον αποτελεσματικό σχεδιασμό και τις αξιόπιστες δεσμεύσεις των εταίρων της. Για τον σκοπό αυτό, οι ηγέτες της έχουν αρχίσει να μελετούν τις συμφωνίες σε ξένες χώρες για να βρουν στοιχεία για το πώς η δική τους χώρα μπορεί να προστατευτεί. Έχουν σοφά εστιάσει στο Ισραήλ ως πρότυπο. Ο ικανός στρατός και οι υπηρεσίες πληροφοριών του Ισραήλ, η ισχυρή αμυντική βιομηχανία του, και η βαθιά στρατιωτική του σχέση με τις Ηνωμένες Πολιτείες δείχνουν το πώς μια χώρα χωρίς επίσημες συμμαχίες μπορεί να υπερασπιστεί τον εαυτό της και να αποτρέψει εχθρικούς γείτονες. Τον περασμένο Σεπτέμβριο, η ουκρανική κυβέρνηση παρουσίασε το Σύμφωνο Ασφαλείας του Κιέβου, μια ιδέα που αποσκοπεί στη μετατροπή της Ουκρανίας σε ένα ευρωπαϊκό Ισραήλ. Προβλέπει μια «προσπάθεια πολλών δεκαετιών» από τους εταίρους του Κιέβου για να βοηθήσουν την Ουκρανία να οικοδομήσει μια «ισχυρή εδαφική αμυντική στάση» με την εκπαίδευση και τον εξοπλισμό του στρατού της, την παροχή υποστήριξης από τις υπηρεσίες πληροφοριών, και την ενίσχυση της αμυντικής βιομηχανικής συνεργασίας. Η στρατηγική διαμορφώνεται γύρω από την αποτροπή μέσω της άρνησης (deterrence by denial) -καθιστώντας αδύνατη για την Ρωσία την επίτευξη των στόχων της στην Ουκρανία με στρατιωτική βία- και όχι γύρω από τις απειλές μελλοντικής τιμωρίας. Πρόσφατες ομιλίες του Γάλλου προέδρου, Εμμανουέλ Μακρόν, και της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, υποδηλώνουν ότι οι Δυτικοί ηγέτες συζητούν πώς να το κάνουν αυτό να λειτουργήσει στην πράξη.