Παράθυρο σε έναν νέο κόσμο

Κυκλοφορεί στα κεντρικά περίπτερα της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης το τεύχος Ιουνίου – Ιουλίου 2023 του Foreign Affairs The Hellenic Edition, με κεντρικό ζήτημα την τεχνολογία και πώς επιδρά στις πολιτικές των εθνών.

Οι Henry Farrell, Abraham Newman, και Jeremy Wallace, καθηγητές στα πανεπιστήμια Johns Hopkins, Georgetown, και Cornell αντιστοίχως, αναπτύσσουν το πώς η τεχνητή νοημοσύνη διαστρεβλώνει την λήψη αποφάσεων των ηγετών, ιδίως δε εκείνων σε αυταρχικά καθεστώτα, και τους κάνει πιο επικίνδυνους. Ειδική έμφαση δίνουν στις πολιτικές της Κίνας τόσο στο εσωτερικό τους όσο και στο εξωτερικό, με την οπλοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης στην υπηρεσία των σκοπών του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος.

Επίσης, ο William MacAskill, καθηγητής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, επιχειρηματολογεί ότι η πρόοδος στα όπλα, την βιολογία, και την πληροφορική θα μπορούσε να σημάνει το τέλος του ανθρώπινου είδους, είτε μέσω εσκεμμένης κακής χρήσης είτε λόγω ατυχήματος μεγάλης κλίμακας. Ωστόσο, ο κόσμος θα χρειαστεί την καινοτομία για να ξεπεράσει αρκετούς κατακλυσμικούς κινδύνους που ήδη αντιμετωπίζει. Κλειδί για την μείωση των κινδύνων είναι η διεθνής συνεργασία.

Η μεταδιδακτορική ερευνήτρια του Πανεπιστημίου Πειραιώς, Δρ. Ελένη Καψοκόλη, αναλύει τα υπέρ και τα κατά της ψηφιοποίησης των εκλογικών διαδικασιών, αντλώντας από πρόσφατα παραδείγματα όπως η ρωσική παρέμβαση στις εκλογές των ΗΠΑ.

Παράλληλα, οι διδάκτορες του ΕΚΠΑ Νίκος Καραμπέκιος και Ιωάννα Ρουμελιώτη γράφουν για τις πολιτικές σχετικά με την Επιστήμη και Τεχνολογία, όχι μόνο σε διεθνές επίπεδο αλλά και στο ελληνικό. Η χώρα μας, υποστηρίζουν, έχει δυναμική στις νέες τεχνολογίες, αλλά για να αξιοποιηθεί θα πρέπει να υπάρχει σχέδιο, συνεργασίες, παρακολούθηση της προόδου, και αναπροσανατολισμός όπου χρειάζεται.

Για τον διπλό ρόλο της τεχνολογικής εξέλιξης, ταυτόχρονα θετικό και αρνητικό, κάνει λόγο στην ανάλυσή της και η Amy Zegart του Πανεπιστημίου Stanford, χρησιμοποιώντας ως παράδειγμα των πόλεμο πληροφοριών που εξελίσσεται παράλληλα με τον θερμό πόλεμο μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας. Ενώ η τεχνολογική πρόοδος έχει διευκολύνει την άντληση πληροφοριών ακριβείας, ο όγκος των πληροφοριών είναι πλέον τόσο μεγάλος που καθίσταται δύσκολο να αναλυθεί. Θα χρειαστούν νέα εργαλεία διαχείρισης των πληροφοριών, ιδίως εκείνων που προέρχονται από ανοικτές πηγές.

Ο στρατηγικός αναλυτής Βασίλειος Σιταράς εξετάζει το νέο ρωσικό στρατιωτικό δόγμα από την πλευρά των προηγμένων υπερ-υπερηχητικών ή πολυηχητικών βλημάτων τα οποία θέτει σε ενεργό υπηρεσία η Ρωσία. Τα βλήματα αυτά μεταβάλλουν την θεωρία και την πρακτική της «ενεργητικής άμυνας» και υποχρεώνουν την Δύση σε στρατηγική αναθεώρηση.

Ανάλογες είναι και οι εξελίξεις στον χώρο του διαστήματος, όπως περιγράφει ο καθηγητής στην Σχολή Ικάρων, Αλέξανδρος Κολοβός. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αφυπνισθεί σχετικά με την αναγκαιότητα να ενισχύσει τις διαστημικές αμυντικές δυνατότητές της, ιδίως μετά το Ουκρανικό. Από τις ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες που θα αναπτυχθούν τα επόμενα χρόνια αναμένεται να ωφεληθούν οι ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις, τα Πανεπιστήμια και η εγχώρια διαστημική βιομηχανία.

Ωστόσο, η πολιτική δεν κυριαρχείται απολύτως από τις τεχνολογικές εξελίξεις. Μετά την εκλογική νίκη του Τούρκου προέδρου Ταγίπ Ερντογάν στις εκλογές της χώρας του, ανακύπτει και πάλι το ζήτημα της πορείας των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Ο Ταξίαρχος ε.α. Αντώνιος Πλατιάς, μελετά τους λόγους της επικράτησης του Ερντογάν και την επιρροή του στα νεο-οθωμανικά οράματα της σύγχρονης Τουρκίας και διαβλέπει μικρά περιθώρια ελιγμών για την Ελλάδα, όσο η επιθετική ρητορική της Άγκυρας ταιριάζει με αντίστοιχες κινήσεις της στην γεωπολιτική σκακιέρα. Σημαντικά αναχώματα έναντι των τουρκικών επεκτατικών πολιτικών είναι η ελληνική φερεγγυότητα έναντι συμμάχων και εταίρων αλλά, βεβαίως, και η ενίσχυση των αμυντικών δυνατοτήτων της Ελλάδας.

Για την κατανόηση του διαχρονικού σκεπτικού της Μόσχας, ελάχιστα είναι τα κείμενα που αντιστοιχούν στο άρθρο του «Χ», δηλαδή του Αμερικανού διπλωμάτη George F. Kennan, που δημοσιεύθηκε στο Foreign Affairs το 1947, υπό τον τίτλο «Οι πηγές της σοβιετικής συμπεριφοράς». Το κείμενο αυτό, μαζί με λίγα ακόμη του ίδιου του Kennan καθώς και ορισμένων άλλων επιφανών αμερικανικών και διεθνών προσωπικοτήτων, αποτελεί πυξίδα της αμερικανικής και Δυτικής διπλωματίας από την συγγραφή του έως και σήμερα.

Ένα βιβλίο που φωτίζει την διάνοια του Kennan γραμμένο από τον ιστορικό Frank Costigliola ο οποίος αναδίφησε στα αρχεία του εξουσιοδοτημένου βιογράφου του Κένναν, Τζον Λιούις Γκάντις, παρουσιάζει ο Fredrik Logevall, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ. Το βιβλίο αυτό ρίχνει φως στην ιστορική διαδρομή του Κένναν, εστιάζοντας όχι μόνο στα θετικά του αλλά και σε πτυχές της σκέψης του λιγότερο φωτεινές.

Τέλος, ο εκδότης-διευθυντής του F.A., Λουκάς Γ. Κατσώνης, γράφει για το ιστορικό μυθιστόρημα του Γιάννη Σιώτου με τίτλο «Μάνα πατρίδα, κακιά μητριά». Πρόκειται για ένα βιβλίο έμπλεο πραγματικών στοιχείων και γεγονότων που δίδεται στον αναγνώστη υπό την αριστοτεχνική μορφή του μυθιστορήματος, χωρίς όμως να χάνει τίποτα από την ιστορική του ακρίβεια. Ο Σιώτος περιγράφει την Ελλάδα του 1922-1923 ωμά, μην κρύβοντας τίποτε από αυτά που συνθέτουν το ελληνικό δράμα του τότε –και ίσως και του σήμερα.

Copyright © 2023 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.