Η αντιστροφή της ελληνικής πορείας

Οι περισσότεροι ξένοι, (κυβερνητικοί αξιωματούχοι, τραπεζίτες, αλλά και οι απλοί Ευρωπαίοι πολίτες) μέχρι πολύ πρόσφατα, είχαν την Ελλάδα «ξεγραμμένη» από το ευρώ. Αλλά κάτι άλλαξε στη στάση τους. Τι ήταν αυτό;

Κατ’ αρχήν γεωπολιτικά. Όλο το τόξο της ΝΑ Μεσογείου - από την Λιβύη (με την άγρια δολοφονία του Αμερικανού Πρέσβη) μέχρι την ισλαμική Αίγυπτο, την Συρία, το Ιράν, το ασταθές Ιράκ, την φιλόδοξη αλλά και αντιπαθή προς το Ισραήλ Τουρκία, ακόμα και τον Λίβανο (με τις μεγάλες αντι-αμερικανικές διαδηλώσεις) - βρίσκεται σε μια κατάσταση αστάθειας και αναστάτωσης και «αντι-δυτικού» κλίματος, που ανησυχεί ιδιαίτερα τις ΗΠΑ, την Ευρώπη και το Ισραήλ. Κανείς από αυτούς δεν θα ήθελε να δει και την Ελλάδα σε μια κατάσταση χειρότερης κατάρρευσης και αποσταθεροποίησης από την σημερινή.

Δεύτερον, είναι το οικονομικό συμφέρον. Οι Ευρωπαίοι αντελήφθησαν ότι μια εκδίωξη της Ελλάδας από το ευρώ θα εκτροχίαζε την γενικότερη πανευρωπαϊκή προσπάθεια σταθεροποίησης. Τι Ευρωπαϊκή «Ένωση» είναι αυτή, αν δεν μπορεί να βρει λύση που να αφορά ένα κράτος που δεν ισοδυναμεί ούτε με το 2% του οικονομικού της «όγκου»; Γι' αυτό και άλλαξαν γραμμή, δηλώνοντας δημόσια πως «η Ελλάδα θα παραμείνει στο ευρώ, αν τηρήσει τα 'συμφωνηθέντα'». Βέβαια, η χώρα αγκομαχεί να συμμαζέψει τις δημόσιες δαπάνες και κάποιοι Έλληνες υπουργοί φάνηκαν ανέτοιμοι ως και αδιάβαστοι κατά την πρόσφατη επίσκεψη των εκπροσώπων της τρόικας.

Η απόφαση όλων των ευρωπαίων εταίρων, λοιπόν, είναι να βοηθήσουν την Ελλάδα, εκτός αν η ίδια επιδείξει αυτοκτονικές διαθέσεις και απελπιστική ελαφρότητα, επιπολαιότητα και αναξιοπιστία.

Στη σωστή κατεύθυνση ήταν και η απόφασή τους να μπορούν να στηρίζουν και να παρεμβαίνουν στις αγορές ομολόγων των προβληματικών κρατών. Για να μπορούν να χρηματοδοτήσουν τις παρεμβάσεις τους και τις αγορές κρατικών ομολόγων, οι Ευρωπαϊκές Αρχές θα πρέπει να τυπώσουν και νέο χρήμα (όπως στις ΗΠΑ, όπου η νομισματική κυκλοφορία Μ2 αυξήθηκε κατά 30% περίπου την περίοδο 2009-2012, ενώ το αντίστοιχο Ευρωπαϊκό Μ2 μόνο κατά 8%), κάτι που φυσικά θα έχει και μελλοντικές πληθωριστικές επιπτώσεις, αφού περισσότερα ευρώ θα «κυνηγάνε» τον ίδιο όγκο και την ίδια ποσότητα αγαθών. Αλλά επειδή οι Ευρωπαϊκές οικονομίες είναι σε κακή κατάσταση και η επενδυτική ψυχολογία είναι πολύ σφικτή, οι πληθωριστικές πιέσεις θα είναι, προς το παρόν αναιμικές. Επιπλέον, φαίνεται πως η ψυχολογική επίδραση θα είναι τέτοια, που ίσως να μην απαιτηθεί τεράστιος όγκος παρεμβάσεων: συμβολικές κινήσεις μπορούν να δείξουν την αποφασιστικότητα που υπάρχει.

ΤΟ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟΤΕΡΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ

Το θέμα για την Ελλάδα δεν είναι αν απλά θα καταφέρει να κερδίσει κάποια «χαλάρωση» των μέτρων ή κάποια επιμήκυνση στη διασωλήνωση της οικονομίας. Ούτε το πως θα μαζευτούν κι άλλοι φόροι από τα ακίνητα όσων ήταν πάντα συνεπείς φορολογούμενοι. Το θέμα είναι πως η ελληνική οικονομία θα απογειωθεί αναπτυξιακά. Πώς θα προσελκυσθούν επενδύσεις, πώς θα απελευθερωθεί το νεύρο και η δημιουργικότητα των Ελλήνων. Πώς θα δημιουργηθούν πραγματικές θέσεις εργασίας για όσους έχουν όρεξη να δουλέψουν.

Οι Έλληνες, ως έθνος πρέπει να αποφασίσουμε αν θα παραμείνουμε ουραγοί και θα επικαλούμαστε «την ελληνική ιδιαιτερότητα», αν θα δηλώνουμε «εξουθενωμένοι» ή αν θα κάνουμε τον υπόλοιπο κόσμο «να τρίβει τα μάτια του» από θετική έκπληξη. Πρέπει να αναδείξουμε έναν νέο δυναμισμό. Να γίνουμε πρωτοπόροι και όχι να κοιτάμε πώς θα αναβάλλουμε τις απαραίτητες ριζοσπαστικές μεταρρυθμίσεις.

Κατ´ αρχήν, πρέπει να αντιληφθούμε πως τους μισθούς και τα εισοδήματα δεν τα δημιουργούν ούτε τα ψηφίσματα, ούτε τα Προεδρικά Διατάγματα, ούτε η ψευτο-φιλολαϊκή πολιτική κάποιων πολιτικών. Τα δημιουργεί η εργασία, η παραγωγή με ανταγωνιστικό κόστος και η πώληση των προϊόντων στην ελεύθερη αγορά. Εισόδημα δημιουργείται όταν κάποιος προσφέρεται να αγοράσει με πραγματικά χρήματα τα προϊόντα που είναι προς πώληση. Χωρίς παραγωγή και πραγματική πελατεία δεν παράγονται εισοδήματα. Στην Ελλάδα, σε μεγάλο βαθμό, υποκαταστάθηκε η πραγματική εργασία, η πραγματική παραγωγή, τα πραγματικά εισοδήματα με δάνεια που νομίζαμε ποτέ δεν θα χρειαζόταν να αποπληρωθούν και άρα ισοδυναμούσαν με πραγματικά εισοδήματα.

Όταν με προσέλαβαν στη Σίτιμπανκ στη Νέα Υόρκη ως Assistant Manager στον τομέα Treasury, Foreign Exchange and Money Markets, μας έκανε το τραπέζι σε όλους τους νεοπροσληφθέντες από τα Πανεπιστήμια, ο πρόεδρος της τράπεζας και μας ρώτησε χαμογελώντας, «ποιός είναι ο εργοδότης σας;». Άλλοι του απαντήσαμε «εσείς» και άλλοι «η Σίτιμπανκ». «Όχι», μας απάντησε, «εργοδότης σας είναι οι πελάτες της Τράπεζας. Αυτοί μας δίνουν εργασίες και εισοδήματα που μας επιτρέπουν να πληρώνουμε τους μισθούς σας... Χωρίς αυτούς ούτε η τράπεζα θα είχε λόγο ύπαρξης, ούτε εσείς στην Τράπεζα». Αυτά ισχύουν και για την Ελλάδα. Αν η χώρα δεν αρχίσει να παράγει προϊόντα που να ενδιαφέρουν την παγκόσμια κοινότητα, δεν θα υπάρξει πρόοδος.

Ωστόσο, υπάρχουν και κάποιες «διατάξεις» του Μνημονίου που οφείλουμε και μπορούμε να τις ξανασυζητήσουμε με τους Ευρωπαίους εταίρους. Ποιες είναι αυτές; Αυτές που αφορούν την περαιτέρω μείωση των συντάξεων, τον ΦΠΑ σε συγκεκριμένες δραστηριότητες που αποδεδειγμένα καταστρέφουν συγκεκριμένους κλάδους και δεν αποφέρουν ουσιαστικά περισσότερα έσοδα, τα επιτόκια δανεισμού (ακόμα και το 3,5% σε μια οικονομία που καταρρέει με ρυθμό της τάξης του 5% ισοδυναμεί με πραγματικό επιτόκιο της τάξης του 8,5%), την επιμήκυνση της διάρκειας του διακρατικού χρέους, την παράταση του χρόνου εφαρμογής κάποιων συγκεκριμένων διατάξεων που κλονίζουν την κοινωνική συνοχή, κατά ένα έτος, την ενίσχυση της οικονομίας με ένα νέο σχέδιο τύπου Μάρσαλ, κλπ.

Αλλά είναι ένα πράγμα να αποδέχεσαι της υποχρεώσεις σου και να ζητάς να ξανασυζητηθούν καλόπιστα κάποιοι όροι και άλλο να σκίζεις στη Πλατεία Συντάγματος τις Συμφωνίες που επικύρωσε η Βουλή των Ελλήνων με συντριπτική πλειοψηφία των δύο τρίτων. Οποιαδήποτε τέτοια μονομερής ενέργεια όχι μόνο δεν θα ήταν «πατριωτική», αλλά θα οδηγούσε στην πλήρη απομόνωση της χώρας και θα έθετε σε μέγα κίνδυνο όλα τα θέματα που θεωρούμε εθνικής σημασίας (Ελληνοτουρκικά, Σκοπιανό, ΑΟΖ, κα.)

Πάντως, οι μήνες περνάνε και αντί οι Έλληνες να απομακρύνονται από την μιζέρια και την δυσλειτουργικότητα, βρίσκονται σταθερά προσκολλημένοι σε αυτήν. Οι τράπεζες τροφοδοτούνται μαζικά με ρευστό από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (μέσω της Τράπεζας της Ελλάδος) για να καλύψουν τις συνεχείς αναλήψεις κεφαλαίων. Και όμως: πολλοί αποδίδουν την κρίση μόνο στην προσπάθεια περιμαζέματος των ελλειμμάτων και στην πίεση των αγορών σε βάρος του «κοινωνικού κράτους». Θεωρούν δηλαδή, πως οι αγορές (οι αποταμιευτές όλου του κόσμου δηλαδή, μικροί και μεγάλοι) είναι υποχρεωμένοι να δανείζουν χωρίς όριο κάθε κυβέρνηση της οποίας οι κατά κανόνα άσχετοι με το αντικείμενο, υπουργοί μπορούν να μοιράζουν παροχές χωρίς κανείς τους να σκοτίζεται πως θα αποπληρωθούν.

ΕΣΟΔΑ Ή ΔΑΠΑΝΕΣ;

Πρέπει να αντιληφθούμε πως το πρόβλημα δεν είναι τόσο τα φορολογικά έσοδα, όσο οι δαπάνες. Η υπερφορολόγηση κάθε ακίνητης περιουσίας αποσκοπεί να μαζέψει με έμμεσο τρόπο φόρους από αυτούς που φοροδιαφεύγουν. Η λογική είναι απλή: «αφού καταφέρνετε να κρύψετε τα πραγματικά σας εισοδήματα, θα σας τα πάρω φορολογώντας αυτά στα οποία έχετε επενδύσει τα κρυμμένα... δηλαδή τα ακίνητά σας». Αλλά, πρόκειται για ψευτο-λογική που θα τσακίσει όλους τους συνεπείς φορολογούμενους και θα μαζέψει έσοδα ενώ δεν υπάρχουν εισοδήματα. Οι πολίτες πληρώνουν φόρους από τις μέχρι τώρα αποταμιεύσεις και τις καταθέσεις τους και όχι από εισοδήματα αφού τέτοια δεν υπάρχουν.

Επί δεκαετίες, το ελληνικό Δημόσιο πρώτα ξόδευε δεξιά και αριστερά και μετά έψαχνε να δει πώς θα χρηματοδοτήσει τις δαπάνες του. Το κατάφερνε με δανεικά από ένα διεθνές τραπεζικό σύστημα που ήταν πεινασμένο για δανειοδοτήσεις και που δεν αξιολογούσε σωστά τα ρίσκα και τους κινδύνους. Κάποτε (το 2009) άρχισε να αντιλαμβάνεται το πρόβλημα και το 2010 έκλεισε τη στρόφιγγα, σημειώνοντας δεκάδες δισ. σε ζημίες. Δημιουργήθηκε μια νέα πραγματικότητα: Περιορισμένη ρευστότητα και υπερφοβική εκτίμηση των κινδύνων. Και τα πιο νοικοκυρεμένα κράτη δεν είναι διατεθειμένα να δανείζουν την Ελλάδα επ´ αόριστον. Δεν δέχονται να ζούμε εμείς συνέχεια με τα χρήματα των δικών τους φορολογουμένων

Η ΣΥΣΣΩΡΕΥΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΩΝ

Το πρόβλημα, δημιουργήθηκε επειδή, πολύ χονδρικά, κάθε χρόνο το Δημόσιο εισέπραττε μόνο 55 δισ. ευρώ και ξόδευε 80 δισ. Χρόνο με το χρόνο το χρέος μαζεύτηκε και έφθασε στα 370 δισ. ευρώ, χωρίς να υπολογίζουμε τουλάχιστον 45 δις. σε εγγυήσεις που έχει εκδώσει το Δημόσιο για να μην κλείσουν οι κρατικές και οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις. (Από τα 370 δις. χρέους, τα 225 προήλθαν από δάνεια που πήραμε για να πληρώσουμε τους τόκους όλα αυτά τα χρόνια. Το χρέος, λοιπόν, ανατροφοδοτείται από τους τόκους και καταβροχθίζει την οικονομία). Οι αγορές τρόμαξαν, υπέστησαν τεράστιες ζημίες από την κατάρρευση της αξίας των ομολόγων τα οποία είχαν αγοράσει και σταμάτησαν να μας δανείζουν.

Ακόμα και στην περίπτωση που η Ελλάδα επέστρεφε στην δραχμή, πάλι δεν θα μπορούσε να εισπράττει 55 δισ. και να ξοδεύει 80-85 δισ. Κανείς σώφρων δεν θα την δάνειζε.

Οι αγορές έχουν ήδη χάσει τεράστια ποσά από τις επενδύσεις τους στην Ελλάδα. Όχι μόνο όσοι επένδυσαν στο χρηματιστήριο και σε ακίνητα, αλλά κυρίως όσοι επένδυσαν σε ομόλογα του ελληνικού Δημοσίου.
Όταν στο Γενικό Λογιστήριο έβλεπα τις επερχόμενες δυσχέρειες, υιοθετήσαμε τη στρατηγική της δραστικής επιμήκυνσης της μέσης διάρκειας του χρέους. Δανειστήκαμε για 20ετείς και για πρώτη φορά στην ιστορία της Ελλάδας για 30ετείς και 50ετείς διάρκειες... Το κόστος; Μόνο 29 μονάδες βάσης, δηλαδή 0,29% πάνω από το αντίστοιχο κόστος δανεισμού της Γερμανίας. Όχι 20% παραπάνω όπως απαιτούν οι αγορές σήμερα. Το όφελος της χώρας από αυτόν τον δανεισμό είναι σήμερα της τάξης των 15 δισ. ευρώ. Αντίστοιχα, οι αγορές που επένδυσαν σε αυτά το ομόλογα έχασαν περί τα 15 δισ. ευρώ.

Αλλά το πρόβλημά μας δεν είναι μόνο τα δομικά ελλείμματα και το χρέος: Ας μην ξεχνάμε πως η ελληνική παραγωγικότητα είναι σχετικά χαμηλή (γι’ αυτό και κανείς δεν επενδύει στην Ελλάδα. Γι’ αυτό και οι ελληνικές εξαγωγές είναι λιγότερες και από το 30% των εισαγωγών). Επίσης, το ελληνικό κράτος συνήθισε να καταναλώνει πολύ περισσότερα απ’ όσα παράγει. Οι Ευρωπαίοι αρνούνται πλέον να δανείζουν για να συντηρούν μισθούς και εισοδήματα που επιτρέπουν τέτοιο ύψος συνολικής κατανάλωσης που δεν ανταποκρίνεται σε αντίστοιχης αξίας παραγωγή. Στο παρελθόν αυτό γινόταν γιατί οι αγορές είχαν μια κάπως «μυωπική» αντίληψη της κατάστασης. Μάλιστα, υπήρχε και ανταγωνισμός για το ποιός θα πρωτοδανείσει, για να μην χάσουν οι τραπεζίτες «τη δουλειά» και μείνουν πίσω στα League Tables. Τώρα που οι αγορές αντελήφθησαν πως τα τεράστια ποσά δανείων δεν μπορούν να εξυπηρετηθούν (όχι μόνο στην Ελλάδα), τα πράγματα άλλαξαν.

ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ

Ορθά η κυβέρνηση ανέλαβε την πρωτοβουλία να σταματήσει κάθε συζήτηση για επάνοδο στη δραχμή. Κανείς εχέφρων δεν θα φέρει ούτε ένα ευρώ στην Ελλάδα όσο επικρέμεται το φάσμα της επανόδου στη δραχμή. Αλλά δεν αρκεί αυτό. Πρέπει να περάσει το μήνυμα ότι η χώρα έχει φύγει από τη «Ζώνη του Λυκόφωτος» και πως θα είναι στη πρώτη γραμμή της νέας εποχής και όχι ουραγός.

Η Ελλάδα έχει ένα όπλο που δεν αξιοποιείται επαρκώς: Η έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ δεν θα συνέφερε και τους Ευρωπαίους. Ήδη έχουν «επενδύσει» στο ελληνικό πρόβλημα: 50 δισ. ευρώ για την αγορά ελληνικών ομολόγων στην δευτερογενή αγορά, πάνω από 130 δισ. ευρώ για την ενίσχυση της ρευστότητας των ελληνικών τραπεζών συν 75 δισ. η πρώτη δανειακή σύμβαση, συν 130 δισ. ευρώ η επόμενη δανειακή σύμβαση, δηλαδή σχεδόν 400 δισ. ευρώ. Συν όλα το κοινοτικά προγράμματα χρηματοδότησης επενδύσεων του παρελθόντος. Τι νόημα θα είχε η έξοδος της Ελλάδας, στο μέσο μιας τεράστιας προσπάθειας δημιουργίας πρωτογενών πλεονασμάτων; Ποιός θα ωφελείτο στην Ευρώπη από μια κατάρρευση της οικονομίας και της προσπάθειας; Το μόνο νόημα θα ήταν αυτό «του παραδειγματισμού» και μάλιστα τώρα που η Γαλλία δείχνει να χαλαρώνει την στήριξη που παρείχε στην Ελλάδα.

Έστω και μέσα σε αυτή την ιδιαίτερα αρνητική διεθνή συγκυρία, η χώρα πρέπει να εντατικοποιήσει την προσπάθεια να δημιουργήσει πλεονάσματα στη δημόσια διαχείριση - δηλαδή να ξοδεύει λίγο λιγότερα απ´ όσα εισπράττει- ώστε έτσι να μειώσει την εξάρτησή της από τους ξένους και τον δανεισμό... Χωρίς δημοσιονομικά πλεονάσματα, η Ελλάδα θα παραμείνει ουραγός, εξαρτημένη και υποτελής. Όταν επιτευχθούν τα πλεονάσματα και ανακτηθεί η αξιοπιστία, τότε πρέπει να ζητηθεί και ένα Official Sector Involvement, δηλαδή και «κούρεμα» του επίσημου διακρατικού χρέους, δεδομένου ότι η οικονομία δεν μπορεί να εξυπηρετήσει χρέος της τάξης των 310 δισ. ευρώ.

Άλλωστε, η οικονομία δεν θα πάρει μπρός αν δεν λυθεί το πρόβλημα της υπερχρέωσης, των ελλειμμάτων, της λειτουργικότητας και της ανταγωνιστικότητας. Γι αυτό οι Έλληνες πρέπει να πιστέψουμε στους εαυτούς μας. Στη δημιουργικότητά μας, στη φιλοπονία μας. Στην ιστορία μας. Όταν ήμουν Γενικός Διευθυντής στην Σίτιμπανκ Ελλάδας, υπερείχαμε κατά πολύ από τη Σίτιμπανκ Φρανκφούρτης και Γερμανίας. Σε εργατικότητα, σε επιμέλεια, σε επινοήσεις, σε κερδοφορία. Και ας ήταν οι μισθοί μας χαμηλότεροι. Σταδιακά φτάσαμε πολύ κοντά τους.

Τώρα, οι Σκοπιανοί έστησαν άγαλμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου στη κεντρική τους πλατεία και δεν μπορέσαμε να αρθρώσουμε σοβαρή αντίδραση. Είναι έτοιμα και τα μεγάλα αγάλματα της Κλεοπάτρας (Ελληνίδα Πτολεμαία) και του Ιουστινιανού (γεννήθηκε στην περιοχή των Σκοπίων). Στο Αιγαίο η Ελλάδα δεν αποτολμά να καθορίσει τις Αποκλειστικές Οικονομικές Ζώνες εκμετάλλευσης. Γιατί; Γιατί είναι οικονομικά αδύναμη και εξαρτημένη από τα δάνεια των ξένων. Με ποιά ισχύ μπορούν να προωθηθούν τα ελληνικά συμφέροντα; Η τουρκική Tubitak Sage κατασκεύασε και δοκίμασε με επιτυχία τον πρώτο της πύραυλο τύπου cruise, η Turkish Technic κατασκευάζει κολοσσιαίο υπόστεγο και υπερμοντέρνες εγκαταστάσεις επισκευής αεροσκαφών όταν οι ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις με δυσκολία βρίσκουν κονδύλια για ανταλλακτικά των αμυντικών συστημάτων.

Πρέπει, λοιπόν, να εντατικοποιηθεί η προσπάθεια για βελτίωση της παραγωγικότητας και για προσέλκυση επενδύσεων. Η αύξηση της παραγωγής προέρχεται μόνο από τη βελτίωση της τεχνογνωσίας και τις επενδύσεις (και κατά δεύτερο λόγο από την αυξημένη εργασία). Αν δεν βελτιωθεί το επενδυτικό κλίμα και η ελκυστικότητα των επενδύσεων -με απελευθέρωση των αγορών και των εργασιακών σχέσεων-, δεν θα υπάρξει πρόοδος. Με την αύξηση των επενδύσεων θα τονωθεί η οικονομική δραστηριότητα, η επιχειρηματικότητα (και η επιχειρηματικότητα των νέων και η «πράσινη» επιχειρηματικότητα), θα δημιουργηθούν νέες θέσεις απασχόλησης. Χωρίς επενδύσεις και ανάπτυξη δεν θα υπάρξουν τα έσοδα που θα στηρίξουν τον κοινωνικό ρόλο του κράτους

Πρέπει να «επαναλειτουργήσει» το κράτος. Η χώρα δείχνει σχεδόν «μη κυβερνήσιμη». Μέτρα ψηφίζονται και δεν μπορούν να εφαρμοσθούν. Ο νόμος για την κατάργηση των συλλογικών συμβάσεων εργασίας δεν εφαρμόζεται γιατί ο τότε αρμόδιος υπουργός δεν υπέγραφε τις σχετικές εφαρμοστικές εγκυκλίους. Φαίνεται ότι πολλοί ακόμη, δυστυχώς, δεν έχουν αντιληφθεί ποιό ακριβώς είναι το πρόβλημα.

Υπάρχουν, ωστόσο, συγκεκριμένες δράσεις που εγγυώνται την ανατροπή της κατηφορικής πορείας. Ιδού μερικές, μεταξύ πολλών άλλων που θα μπορούσαν να εφαρμοστούν σε σύντομο χρόνο.

-Μαζικές αποκρατικοποιήσεις, και μάλιστα άμεσες, έστω και τώρα που οι τιμές έχουν καταρρεύσει...

-Άμεσος περιορισμός και κατάργηση του αριθμού των πιστοποιητικών που απαιτούνται για κάθε αδειοδότηση. Τουλάχιστον το 50% των απαιτουμένων πιστοποιητικών είναι χωρίς ουσία και αποτελούν δείγμα πρωτόγονης διοίκησης.

-Κατάργηση των άχρηστων και ανενεργών φορέων.

-Μείωση του αριθμού των απασχολουμένων στο Δημόσιο. Αναστροφή της υπερφόρτωσης των υπηρεσιών με μετατάξεις (από φορείς που υποτίθεται ότι «κλείνουν»), που όχι μόνο δεν βελτιώνει την αποδοτικότητά τους, αλλά δημιουργεί κακό προηγούμενο και τις αποσυντονίζει.

-Αυστηροποίηση και τήρηση των πειθαρχικών διατάξεων του Υπαλληλικού Κώδικα, ώστε οι κακοί υπάλληλοι να αποχωρούν από την υπηρεσία. Όποιος δεν εργάζεται παραγωγικά, όποιος λείπει συστηματικά, όποιος χρηματίζεται ή κλέβει, να αποχωρεί από τον Δημόσιο τομέα.

-Περιορισμός της σπατάλης στους δήμους, τις νομαρχίες και τις περιφέρειες και αυστηρότατος έλεγχος των οικονομικών τους με εισαγωγή ηλεκτρονικών συστημάτων παρακολούθησης, κλπ.

-Μείωση κατά 30% της επιχορήγησης των πολιτικών κομμάτων. Τα ελληνικά πολιτικά κόμματα επιχορηγούνται δεκαπλάσια από τα αντίστοιχα βρετανικά.

-Μείωση του κόστους απονομής Δικαιοσύνης. Από τον Σεπτέμβριο του 2007 μέχρι τις 15/09/08 μόνο στην Εισαγγελία Πρωτοδικών κατατέθηκαν 245 χιλιάδες μηνύσεις. Κατατέθηκαν επίσης 236.860 δικόγραφα στο Πρωτοδικείο Αθηνών. Πρέπει να θεσπιστεί η καταβολή ενός πολύ ακριβού παράβολου σε όσους καταθέτουν αγωγές και μηνύσεις, δεδομένου ότι το σύστημα απονομής δικαιοσύνης είναι εξαιρετικά δαπανηρό (κάθε αγωγή κοστίζει πάνω από 4.000 ευρώ μέχρι την διεκπεραίωση της). Τα έσοδα από τα παράβολα αυτά θα δαπανώνται για τον εκσυγχρονισμό του σωφρονιστικού και του δικαστικού συστήματος. Κάποιες πιο ελαφρές διαφορές αστικού περιεχομένου θα μπορούσαν να ανατεθούν, π.χ. σε συμβολαιογράφους, αντί να ταλαιπωρούν το δικαστικό σώμα.
Επίσης, να μετατραπούν σταδιακά τα πολυμελή δικαστήρια με μονομελή. Στα πολυμελή δικαστήρια «διαχέεται» η προσωπική ευθύνη του δικαστή και απασχολούνται τελικά πολύ περισσότεροι δικαστές. Οι νέοι δικαστές να φοιτούν ένα χρόνο στη σχολή δικαστών, ένα χρόνο να εξειδικεύονται (να καταρτίζονται θεωρητικά) σε μία ειδικότητα και ένα χρόνο να μαθητεύουν ως «βοηθοί», πλάι σε έναν Εφέτη. Έτσι, θα επιταχυνθεί και η απονομή της Δικαιοσύνης.

-Οι αρχαιολογικοί χώροι, τα μουσεία, κλπ., να αναπτύξουν δυνατότητες δημιουργίας ιδίων εσόδων αξιοποιώντας το χώρο τους.

-Να περιορισθεί η σπατάλη για τη δήθεν μετεκπαίδευση των δημοσίων υπαλλήλων Υπάλληλοι, κυρίως εκπαιδευτικοί, παίρνουν εκπαιδευτικές άδειες, για μεταπτυχιακές σπουδές στο εξωτερικό και στο εσωτερικό (master και διδακτορικό), σε αντικείμενα που στην ουσία δεν έχουν άμεση εφαρμογή στην εργασία τους, έχοντας όμως τρία κίνητρα: την πληρωμένη διαμονή στο εξωτερικό απαλλαγμένη από τις σκοτούρες της δουλειάς, την ευκολότερη αναρρίχηση σε υψηλότερες θέσεις μετά την επιστροφή τους (π.χ. σχολικοί σύμβουλοι) και φυσικά τη δια βίου αμοιβή τους με το ανάλογο μεταπτυχιακό ή διδακτορικό επίδομα. Πολύ λίγα από τα αντικείμενα των διδακτορικών διατριβών για παράδειγμα, έχουν άμεση εφαρμογή στη διοίκηση και στην εν γένει λειτουργία των υπηρεσιών. Η μετεκπαίδευση των υπαλλήλων μέσα από πιστοποιημένα σεμινάρια πάνω στα αντικείμενά τους, είναι μια εναλλακτική δυνατότητα.

-Έμφαση στους επιτόπιους ουσιαστικούς δειγματοληπτικούς ή τακτικούς ελέγχους που αφορούν: προμήθειες υπηρεσιών του στενού ή και του ευρύτερου δημόσιου τομέα (νοσοκομεία-προνοιακά ιδρύματα-περιφερειακές ενότητες-δήμους), τακτικές και πρόσθετες αποδοχές προσωπικού, ελέγχους επιβεβαίωσης καταβολής σε δικαιούχους συντάξεων και των προνοιακών επιδομάτων, εκτέλεση έργων, (επιμέτρηση, εκτέλεση σύμβασης).

-Περιορισμό της εξαιρετικά χρονοβόρας διαδικασίας ανάθεσης ελέγχων, που δίνει περιθώριο για συγκάλυψη των παρανομιών.

-Αποποινικοποίηση των ακάλυπτων επιταγών και αντικατάσταση της σχετικής νομοθεσίας μας με κάποια παραλλαγή αυτής των ΗΠΑ.

-Κατάργηση του πιστοποιητικού φορολογικής ενημερότητας (με εξαίρεση τους πολιτικούς και τις οικογένειές τους), που είναι παγκόσμια ελληνική ευρεσιτεχνία και καταταλαιπωρεί τους Έλληνες. Οι φορολογικές διαφορές των πολιτών με το Δημόσιο δεν μπορεί να είναι φρένο στις προσπάθειές τους.

-Για την τόνωση της ρευστότητας και των επενδύσεων, κατάργηση του πόθεν έσχες (με εξαίρεση τους πολιτικούς).

-Ελεύθερο επαναπατρισμό κεφαλαίων από το εξωτερικό (με εξαίρεση τους πολιτικούς).

-Μείωση του φόρου μεταβίβασης στο 5% (οι εισπράξεις είναι απογοητευτικές ακριβώς επειδή δεν υπάρχουν συναλλαγές).

-Μείωση του φόρου κληρονομιάς στο 2%

-Μείωση του Φόρου Μεγάλης Ακίνητης Περιουσίας στο 0,4% (το σημερινό καθεστώς με τον ΦΜΑΠ είναι «σοβιετικού» τύπου. Οι περισσότεροι που υπάγονται στον ΦΜΑΠ, έχουν ήδη πληρώσει φόρους εισοδήματος και κληρονομιάς για να αποκτήσουν την σημερινή περιουσία τους. Ο ΦΜΑΠ αυξάνει το κόστος περιθωρίου [marginal cost] των επενδύσεων σε ακίνητα και αποτρέπει τις επενδύσεις σε αυτά. Αυτός είναι ένας από τους λόγους κατάρρευσης της αγοράς ακινήτων).

-Σταδιακή μείωση των φορολογικών συντελεστών στις επιχειρήσεις και τους ιδιώτες. Οι υψηλοί φορολογικοί συντελεστές μαζί με όλους τους άλλους φόρους (ΦΠΑ, ακινήτων, κ.λπ.) αποτρέπουν κάθε νέα επένδυση και προτρέπουν να γίνονται συναλλαγές κάτω από το τραπέζι. Έτσι φθάσαμε στην αστεία κατάσταση, οι επιχειρήσεις να πληρώνουν μέρισμα με τη μορφή «επιστροφής κεφαλαίου» για να αποφύγουν την καταχρηστική φορολόγηση στα μερίσματα.

-Κατάργηση των απαγορευτικών διατάξεων σχετικά με τις επενδύσεις από υπεράκτιες (offshore) εταιρείες. Οι διατάξεις αυτές, αντί να ενθαρρύνουν, αποτρέπουν τις επενδύσεις στη χώρα μας. Όσες εταιρείες αποδεικνύουν την νομιμότητα της προέλευσης των κεφαλαίων τους, να μπορούν να επενδύουν με το ίδιο φορολογικό καθεστώς που επενδύουν οι εγχώριες.

-Πρέπει να τελειώσουν οι τυπολατρικές φοροεισπρακτικές πρακτικές που έχουν υιοθετηθεί, συμπεριλαμβανομένου και του ΚΒΣ (Kώδικα Bιβλίων & Στοιχείων), και που απαιτούν σημαντικό κόστος παρακολούθησης και συντήρησης, χωρίς να βελτιώνουν τις εισπράξεις του Δημοσίου στην πράξη. Όπως και στις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης, το φορολογικό σύστημα πρέπει να υποχρεώνει τις επιχειρήσεις να τηρούν βιβλία και στοιχεία με τρόπο που να αποδεικνύει τις συναλλαγές τους αλλά αυτά τα βιβλία και στοιχεία να τηρούνται κατά την κρίση τους.

-Συνέχιση της απελευθέρωσης των εργασιακών σχέσεων ώστε οι αμοιβές να είναι ανάλογες με την πραγματικότητα κάθε επιχείρησης. Για παράδειγμα, διάφορες παροχές προς τους εργαζομένους στην «Ελληνικά Πετρέλαια» είναι παντελώς εκτός διεθνούς πραγματικότητας: 17,8 μηνιάτικα τον χρόνο, 38 ώρες την εβδομάδα, 197 μέρες τον χρόνο, κάλυψη δαπανών και 6ήμερη εκδρομή, άδεια γήρατος 2 ημερών για όσους είναι πάνω από 50 χρονών, επίδομα εργένη για όσους είναι πάνω από 35 χρονών και δεν έχουν παντρευτεί, επίδομα σίτισης, κ.α.

-Τα «σωματεία και τα συνδικάτα» να υποχρεούνται να δημοσιοποιούν αναλυτικά κάθε έσοδο και κάθε δαπάνη. Να επαναπροσδιορισθούν τα συνδικαλιστικά προνόμια. Πόσες άδειες το μήνα δικαιούνται, πόσοι συνδικαλιστές έχουν το «αμετάθετο», και εξορθολογισμός των εξουσιών τους, κλπ.

-Απελευθέρωση των ωραρίων εργασίας για όλα τα καταστήματα, χωρίς να μπορούν οι Ενώσεις τους να επιβάλλουν άλλη τάξη πραγμάτων.

-Ελάφρυνση της γραφειοκρατίας και των υγειονομικών πιστοποιητικών, ώστε οι αγρότες να μπορούν να διαθέτουν εύκολα στα μαγαζιά την παραγωγή τους: λάδι, φέτα, λουκάνικα, σύγκλινα, τραχανά, χυλοπίτες, μέλι, κλπ. Και κίνητρα στους «διακινητές» αγροτικών προϊόντων (γιατί αυτοί μπορούν να σπρώξουν τα προϊόντα στα ράφια και να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις ώστε να δημιουργηθεί ο κατάλληλος Ελληνικός όγκος παραγωγής και να μειωθούν οι εισαγωγές) για την διακίνηση Ελληνικών αγροτικών προϊόντων στην ελληνική αγορά. Είναι ντροπή η Ελλάδα να εισάγει καρύδια, πατάτες, ντομάτες, κρεμμύδια, σκόρδα, μήλα, αχλάδια, λάχανα, κουνουπίδια, μπρόκολα, φραγκόσυκα, κάστανα, εσπεριδοειδή, κ.α.

-Διευκόλυνση των προσπαθειών και επενδύσεων για την αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου της χώρας. Διευκόλυνση των επενδύσεων για ανάπτυξη γεωθερμικής ενέργειας.

ΜΙΑ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ

Αλλά, τελικά, υπάρχει μια αιρετική πρόταση, η οποία, αν υιοθετηθεί, μπορεί να αλλάξει όλη τη νοοτροπία που διέπει την σύγχρονη Ελλάδα: Να μοιραστεί μεγάλο μέρος της δημόσιας περιουσίας στους έλληνες πολίτες, και μάλιστα δωρεάν.

Έτσι, άλλωστε, προχώρησε η ιδιωτικοποίηση στις σοβιετικού τύπου οικονομίες της Πολωνίας και της Τσεχοσλοβακίας. Αυτό (με διάφορες παραλλαγές) έκαναν Τσέχοι, Σλοβάκοι, Πολωνοί και Ούγγροι για το πέρασμά τους από τον κομμουνισμό στην ανοικτή οικονομία.

Αντί λοιπόν να συζητάμε ποιά είναι η «πραγματική» αξία κάθε ΔΕΚΟ και πώς θα υλοποιηθεί με απόλυτη διαφάνεια ένα πρόγραμμα αποκρατικοποίησης, μπορεί να μοιρασθεί όλη η κρατική περιουσία -που σήμερα αποτελματώνεται και απαξιούται- στους πολίτες. Πως; Με το να μετοχοποιηθούν όλοι οι δημόσιοι φορείς που έχουν εμπορικό αντικείμενο και να εισαχθούν οι μετοχές τους με συνοπτικές διαδικασίες στο ΧΑ. Μετά να μοιρασθούν οι μετοχές τους στα 10 εκατομμύρια ελλήνων που θα μπορούν ελεύθερα να τις διαπραγματεύονται στο χρηματιστήριο.

Τουριστικά Ακίνητα, Ολυμπιακά Ακίνητα, Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου (αφού διασπαστούν σε 10 εταιρείες για να είναι πιο εύκολη η διαχείριση του τεράστιου χαρτοφυλακίου τους), λιμάνια (ανά δέσμες 3 λιμανιών η κάθε μία δέσμη), αεροδρόμια (ανά δέσμες 7 αεροδρομίων η κάθε μια δέσμη), Μετρό, Προαστιακός, Κρατικά Λαχεία, ΟΔΙΕ, ΛΑΡΚΟ, κ.α., θα μπορούσαν να αποδοθούν κατευθείαν στους πολίτες με ταυτόχρονη εισαγωγή των μετοχών στο ΧΑ.

Τα ίδια και για τις εισηγμένες επιχειρήσεις του Δημοσίου. Το κεφάλαιο που κατέχει το Δημόσιο σε αυτές, να μοιρασθεί στα 10 εκατ. Έλληνες. Θα μπορούσε, μάλιστα, να υπάρχει ειδική πρόβλεψη για πληθυσμιακές ομάδες όπως οι πολύτεκνοι. Έτσι, τυχόν μεγαλοεπενδυτές που θα ενδιαφέρονταν να επενδύσουν και να αποκτήσουν τον καταστατικό έλεγχο οποιασδήποτε από τις παραπάνω εταιρείες, θα απευθύνοντο κατευθείαν στους πολίτες μέσω του Χρηματιστηρίου και όχι στους υπουργούς.

Έτσι, οι πολίτες θα αισθανθούν, επιτέλους, πως συμμετέχουν σε κάτι. Η απρόσωπη κρατική περιουσία θα γίνει άμεσα «δική τους». Ταυτόχρονα, ενώ το κράτος έχει αποδειχθεί παντελώς αδιάφορος και ανίκανος ιδιοκτήτης και μάνατζερ, οι πολίτες θα δείξουν άμεσο ενδιαφέρον για τη σωστή αξιοποίηση όλης αυτής της περιουσίας, κι έτσι θα τονωθεί η οικονομική δραστηριότητα, αφού, επιτέλους, θα ενεργοποιηθούν όλα αυτά τα περιουσιακά στοιχεία.

Σε κάθε περίπτωση, πάντως, το ελληνικό πρόβλημα απαιτεί μια συνολική γραφειοκρατική, οικονομική και κοινωνική αναδόμηση προς την αναπτυξιακή κατεύθυνση. Όσο οι ελληνικές προσπάθειες επικεντρώνονται στον στεγνό έλεγχο των δημοσιονομικών λογαριασμών και στις σχετικές διαπραγματεύσεις με τους απεσταλμένους της Ευρώπης και του ΔΝΤ, χωρίς να υπάρξουν ουσιαστικές αναπτυξιακές πρωτοβουλίες, η αναστροφή της φθίνουσας πορείας της Ελλάδας θα αργήσει να πραγματοποιηθεί.

Copyright © 2002-2012 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στη διεύθυνση www.twitter.com/#!/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στη διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr