Προβλήματα και προϋποθέσεις για τον ενεργειακό άξονα Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ

Η αναμενόμενη δεύτερη πετρελαϊκή γεώτρηση στο Λεβιάθαν, που αναμένεται να κοστίσει πάνω από 120 εκατομμύρια δολάρια, ακολουθεί την αρχική προσπάθεια της κοινοπραξίας που διεκόπη λόγω του εντοπισμού πολύ υψηλών πιέσεων τον Μάιο του περασμένου έτους. Πέραν των αποθεμάτων που ενδεχομένως να βρίσκονται σε βάθη 5,8 χλμ. υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις ύπαρξης περαιτέρω δυνητικών αποθεμάτων πετρελαίου σε βάθη 7,2 χλμ., αλλά η γεωλογική πιθανότητα αξιοποίησής τους περιορίζεται με βάση την υπάρχουσα τεχνολογία μόλις στο 8%.

Σε κάθε περίπτωση, εάν επιβεβαιωθεί η ύπαρξη εκμεταλλεύσιμων αποθεμάτων πετρελαίου στο Λεβιάθαν τότε το σύνολο της ευρωπαϊκής αλλά και της μεσογειακής ισορροπίας δυνάμεων θα μεταβληθεί ριζικά, υπερπολλαπλασιάζοντας τα οικονομικά οφέλη τόσο για τους εταίρους του Λεβιάθαν όσο και για το ίδιο το κράτος του Ισραήλ. Μια τέτοια εξέλιξη, η πιθανότητα της οποίας εμφανίζεται αμυδρή στις αρχές του 2013, θα επιτάχυνε και την εξερεύνηση πετρελαίου εντός της Κυπριακής ΑΟΖ, με πρώτο προφανή στόχο το πεδίο της Αφροδίτης, όπου σύμφωνα με τον Σόλωνα Κασσίνη, Διευθυντή της Υπηρεσίας Ενέργειας του κυπριακού Υπουργείου Εμπορίου, πιθανολογείται η ύπαρξη σημαντικών αποθεμάτων πετρελαίου.

Η ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΑΤΖΕΝΤΑ

Στην περίπτωση της Κύπρου, όπου η κυβερνητική αλλαγή που αναμένεται να προκύψει μετά τις εκλογές του Φεβρουαρίου θα είναι σαφώς ριζικότερη σε σύγκριση με αυτήν του Ισραήλ, η πρώτη προτεραιότητα σχετίζεται προφανώς με την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων για την εκχώρηση αδειών έρευνας/παραγωγής υδρογονανθράκων στα πεδία 2, 3, 9, και 10. Η διαπραγμάτευση αυτή που ξεκίνησε τον περασμένο Νοέμβριο και που επεκτάθηκε από τον Ιανουάριο του 2013 ώστε να συμπεριλάβει και το διεκδικούμενο από την Total πεδίο 11, αποτελεί το ζωτικής σημασίας ποιοτικό άλμα που αναμένει η κυπριακή οικονομία για να επιταχύνει τους ρυθμούς εξόδου της από την ύφεση και τα μέτρα δημοσιονομικής λιτότητας του επερχόμενου μνημονίου.

Μολονότι η απελθούσα κυβέρνηση Χριστόφια-Συλικιώτη επεδίωκε την ολοκλήρωση και των πέντε συμβολαίων πρίν τις προεδρικές του Φεβρουαρίου (ή δυνατόν και μέσα στον Ιανουάριο του 2013) είναι αμφίβολο το κατά πόσο οι ΕΝΙ, Total και Kogas θα συναινέσουν με μια τέτοια επίσπευση του χρονοδιαγράμματος διαπραγμάτευσης την ώρα που η σύγκρουση ΑΚΕΛ - ΔΗΣΥ/ΔΗΚΟ στη Βουλή για ορισμένες πτυχές (π.χ. αρμοδιότητες Κρατικής Εταιρείας Υδρογονανθράκων) της πετρελαϊκής πολιτικής κλιμακώνεται προεκλογικά.

Καμία από αυτές τις μεγάλες πετρελαϊκές εταιρίες δεν θα ήθελε να βρεθεί έκθετη στα αντιπολιτευτικά πυρά της επερχόμενης κυβέρνησης δεδομένου ότι οι συμβάσεις εκχώρησης θα πρέπει να περάσουν και από τη Βουλή η οποία ελέγχεται κατά μεγάλη πλειοψηφία από τις ψήφους του κεντροδεξιού συνασπισμού ΔΗΣΥ/ΔΗΚΟ. Η Λευκωσία εκτιμά ότι θα μπορέσει να εισπράξει υπό τη μορφή signature bonuses περί τα 100-200 εκατομμύρια δολάρια από το σύνολο των εννέα υπό εκχώρηση πεδίων. Ως ένδειξη της ασκούμενης πίεσης για την επιτάχυνση των εξελίξεων, η απερχόμενη κυβέρνηση επιδιώκει να περάσει από τη Βουλή τη νομοθεσία σύστασης του Κρατικού Ταμείου Υδρογονανθράκων, στο οποίο αναμένεται να κατατεθούν τα χρηματικά ποσά που θα εισπραχθούν από τη Λευκωσία στη φάση υπογραφής των συμβάσεων παραχώρησης.

Μια από τις πρώτες αποφάσεις που θα κληθεί να λάβει και ο νέος υπουργός Ενέργειας της Κύπρου σχετίζεται με το κατά πόσο θα επικυρώσει την απόφαση του κ. Συλικιώτη να σταματήσει στις αρχές του περασμένου Δεκεμβρίου τις διαπραγματεύσεις με το γαλλορωσικό consortium (Total / Novatek / Gazprombank) πού είχε αρχικά κερδίσει το πεδίο 9, ξεκινώντας εκ νέου την διαδικασία διαπραγμάτευσης με την κοινοπραξία των ENI /Kogas. Παρά το γεγονός ότι η πρόταση της ιταλοκορεατικής κοινοπραξίας είχε αξιολογηθεί ως η πλέον ανταγωνιστική τόσο από το γαλλικό ινστιτούτο Beicip όσο και από την πενταμελή κυβερνητική επιτροπή, το δίδυμο Χριστόφια - Συλικιώτη είχε αποφασίσει ότι η συμμετοχή ρωσικών εταιριών στον Β’ γύρο εκχωρήσεων θα ήταν συμφέρουσα για την Κύπρο από γεωστρατηγική άποψη. Αυτή η αιφνιδιαστική αλλαγή στάσης ενέχει κινδύνους μερικής διπλωματικής αποξένωσης της Κύπρου από τη Ρωσία την ώρα που εκκρεμεί και το ζήτημα περαιτέρω ρωσικής συμμετοχής με δάνειο 5 δισ. ευρώ στο πακέτο χρηματοδότησης της κυπριακής οικονομίας από την τρόϊκα.

Η Μόσχα αισθάνεται πλήρως αποκλεισμένη από τις ενεργειακές εξελίξεις της Ν.Α. Μεσογείου μετά και την απόφαση των εταίρων του Λεβιάθαν να απορρίψουν την πρόταση της Gazprom προς όφελος της αυστραλιανής Woodside για την αγορά του 30% της κοινοπραξίας. Η νέα κυπριακή κυβέρνηση, ίσως επιχειρήσει να επαναφέρει το ζήτημα της ρωσικής συμμετοχής στην ανάπτυξη των κυπριακών Υ/Α. Σε κάθε περίπτωση, το πλέον πιθανόν είναι τα συμβόλαια εκχώρησης για τα πεδία 2,3,9,10 και 11 να υπογραφούν μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2013 ενώ δεν αποκλείεται το σύνολο των τεσσάρων υπολοιπόμενων πεδίων (5,6,7, και 8) να έχει εκχωρηθεί έως το τέλος του τρέχοντος έτους.

Το ενδιαφέρον που προκύπτει μέχρι στιγμής από τις διαπραγματεύσεις Λευκωσίας-Εταιριών είναι ότι μέσα στις υποχρεώσεις των αναδόχων εντάσσεται η επίσπευση της διαδικασίας εξερεύνησης. Σύμφωνα με σχετικές δηλώσεις του κ. Συλικιώτη, εντός τριετίας από την υπογραφή του συμβολαίου τους, οι εταιρίες ανάδοχοι θα υποχρεωθούν να εκτελέσουν τόσο τη διερευνητική (exploratory drilling) όσο και την επιβεβαιωτική/αξιολογική (appraisal drilling) γεώτρηση επί των πεδίων τους έτσι ώστε η Κύπρος να έχει μια πλήρη εικόνα του υδρογονανθρακικού της δυναμικού έως τα τέλη του 2016 το αργότερο. Οι πρώτες γεωτρήσεις είναι ως εκ τούτου ρεαλιστικό να αναμένονται μέσα στο Α’ τρίμηνο του 2014. Περαν από την υπογραφή των συμφωνιών εξερεύνησης/παραγωγής η στιγμή ορόσημο του 2013 σχετίζεται, για λόγους που έχουν ήδη αναλυθεί, με τα αποτελέσματα της επιβεβαιωτικής γεώτρησης στην Αφροδίτη που αναμένονται τον ερχόμενο Μάιο με Ιούνιο.

ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΗΣ Ν.Α. ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ