Προβλήματα και προϋποθέσεις για τον ενεργειακό άξονα Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ

Η απόφαση αυτή σχετίζεται με την ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων Τελ Αβίβ-Λευκωσίας για τη σύναψη μιας συμφωνίας Συνεκμετάλλευσης (Common Unitization Agreement / CUA) των πεδίων που διατρέχουν τη μεθόριο των Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών (ΑΟΖ) των δύο χωρών όπως είναι η περίπτωση της Αφροδίτης / Ishai. Ενδεχόμενη ανακάλυψη σημαντικών ποσοτήτων αερίου στο Ishai θα επιτάχυνε τις διαδικασίες υπογραφής της CUA, παρά το γεγονός ότι υφίστανται σημαντικές αποκλίσεις (της τάξης του 10% -15%) αναφορικά με την εκτίμηση του ποιο ποσοστό του πεδίου της Αφροδίτης ανήκει στην Κύπρο και ποιο ανήκει στο Ισραήλ. Μέχρι τα τέλη του 2012 φαινόταν ότι οι εκτιμήσεις που έκαναν λόγο για την ύπαρξη έως και 103,6 δισ. κυβικά μέτρα στο Ishai θα αποδεικνύονταν σωστές. Άλλωστε το γεωλογικό ποσοστό επιτυχίας που δινόταν πριν από την εκκίνηση της γεώτρησης τον Νοέμβριο του 2012 κυμαινόταν από 68% έως 77%. Δυστυχώς, ωστόσο, για την κοινοπραξία Pelagic, που ελέγχεται κατά πλειοψηφία από τους πολυεκατομμυριούχους Teddy Sagi & Benny Steinmetz, τα αρχικά αποτελέσματα της γεώτρησης, όπως ανακοινώθηκαν στις 2 Ιανουαρίου 2013, είναι μάλλον απογοητευτικά.

Παρά το γεγονός ότι ανακαλύφθηκαν ποσότητες αερίου, η πυκνότητα των στρωμάτων ήταν πολύ χαμηλότερη του αναμενομένου με αποτέλεσμα η εκτίμηση των εκμεταλλεύσιμων αποθεμάτων να αποκλίνει κατά πολύ της αρχικής πρόβλεψης. Αυτό, άλλωστε, διαφαίνεται και από το γεγονός ότι σχεδόν την επαύριο της ανακοίνωσης των αρχικών αποτελεσμάτων της γεώτρησης, η εταιρία ερευνών και παραγωγής πετρελαίου Genesis που ανήκει στον κ.Sagi απέλυσε σχεδόν το σύνολο των εργαζομένων της. Μολονότι το ακριβές ποσοστό απόκλισης από την πρόβλεψη των 103,6 δισ. κυβικά μέτρα (ΔΚΜ) θα καταστεί σαφές μέσα στο Φεβρουάριο του 2013 είναι πιθανόν τα αποθέματα του Ishai να κυμαίνονται οπουδήποτε μεταξύ 5,6 ΔΚΜ και 22,4 ΔΚΜ.

Στην περίπτωση που επιβεβαιωθούν αυτές οι εκτιμήσεις, εκτός από την πιθανή αποτελμάτωση των διμερών διαπραγματεύσεων για το ζήτημα της CUA [1], ενδέχεται να αυξηθεί η εξάρτηση της Κύπρου από τις ισραηλινές αποφάσεις αναφορικά με το ποσοστό και κυρίως την τοποθεσία των εξαγωγών αερίου από το Λεβιάθαν. Το βασικό πρόβλημα των σχεδιασμών της Λευκωσίας μετά την ανακάλυψη του πεδίου της Αφροδίτης (7 τρισ. κυβικά πόδια /ΤΚΠ) τον Δεκέμβριο του 2011 συνίσταται στο γεγονός ότι η απόφαση (Ιούνιος 2012) της Κύπρου να προχωρήσει στην κατασκευή μιας μονάδος υγροποίησης στο Βασιλικό είναι οριακά «χρηματοδοτήσιμη» εάν βασιστεί αποκλειστικά στα υπάρχοντα αποθέματα της Αφροδίτης. Η θεμελιώδης υπόθεση εργασίας της Λευκωσίας αλλά και των Noble/Delek που ελέγχουν κατ’αναλογία (70% : 30%) το πεδίο της Αφροδίτης ήταν (και ως ένα βαθμό παραμένει) ότι ένα μεγάλο (ίσως το μεγαλύτερο) μέρος των εξαγωγών από το Λεβιάθαν θα υγροποιηθεί στην εγκατάσταση του Βασιλικού.

Οι Ισραηλινοί στρατηγοί αντιδρούν στην τροφοδοσία του Βασιλικού με αέριο από το Λεβιάθαν προτιμώντας να κατασκευαστεί το τερματικό υγροποίησης εντός της ισραηλινής επικράτειας. Μολονότι δεν είναι ακόμη σαφές κατά πόσο θα γίνει τελικά αποδεκτή από την επόμενη κυβέρνηση η άρνηση των στρατηγών να στηρίξουν την υγροποίηση του αερίου από το Λεβιάθαν στην Κύπρο, τα πιθανολογούμενα αποθέματα του Ishai θα μπορούσαν να καταστήσουν την επένδυση του Βασιλικού απολύτως βιώσιμη χωρίς τη συνδρομή του Λεβιάθαν. Ωστόσο, σε περίπτωση που τα αποθέματα του Ishai αποδειχθούν αμελητέα, τότε η κατασκευή του κυπριακού τερματικού υγροποίησης είτε θα εξαρτηθεί από τις εσωτερικές διεργασίες της ισραηλινής κυβέρνησης είτε θα εξαρτηθεί από τα αποτελέσματα της επιβεβαιωτικής γεώτρησης στο πεδίο της Αφροδίτης, η οποία αναμένεται να ξεκινήσει μέσα στον Μάρτιο ή Απρίλιο του 2013.

Σε κάθε περίπτωση το κόστος μόνο για την παραγωγή αερίου στην Αφροδίτη (3-4 δισ. δολάρια) και στο Λεβιάθαν (6-7 δισ. δολάρια) σε συνδυασμό με το κόστος (10 δισ. δολάρια) κατασκευής ενός τερματικού υγροποίησης αερίου δυναμικότητας 5 εκατομμυρίων τόνων/έτος, καθιστούν απαγορευτική την κατασκευή δύο ξεχωριστών τερματικών υγροποίησης από τα διαθέσιμα κεφάλαια των κοινοπραξιών εκμετάλλευσης των δύο ανωτέρω πεδίων. Υπάρχει μόνο μια περίπτωση που κάτι τέτοιο δεν θα ισχύσει και αυτή σχετίζεται με το κατά πόσο μπορεί να «αυξήσει» τα δυνητικά της αποθέματα από τα 5-8 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια (ΤΚΠ) στα 9-10 ΤΚΠ.

Αυτό είναι κάτι που θα γνωρίζουμε κοντά στις αρχές του ερχόμενου θέρους και αποτελεί ενδεχομένως τη σημαντικότερη εξέλιξη για το άμεσο μέλλον της κυπρο-ϊσραηλινής ενεργειακής συνεργασίας αλλά και τον υπό διαμόρφωση μεσογειακό άξονα Ελλάδος-Κύπρου-Ισραήλ. Η πιστοποίηση αποθεμάτων 9-10 ΤΚΠ θα ανοίξει το δρόμο για την κατασκευή του τερματικού υγροποίησης αερίου στο Βασιλικό και αφετέρου θα επιτρέψει (περί το 2018-2019) την εξαγωγή και διαμετακόμιση ισραηλινού / κυπριακού αερίου προς την Ελλάδα αλλά και διαμέσου της Ελλάδος προς τη Βαλκανική.

Πέραν από την τελική διακρίβωση των αποθεμάτων του Ishai και τη μερική ή ολική αποδοχή των εξαγωγικών προτάσεων της Επιτροπής Zemach, οι εταίροι του Λεβιάθαν, συνεπικουρούμενοι και από την Woodside θα προχωρήσουν μέσα στο τελευταίο τρίμηνο του 2013 σε μια ακόμη διερευνητική γεώτρηση, μόνο που αυτή τη φορά θα αναζητήσουν πετρέλαιο και όχι φυσικό αέριο. Η εν λόγω γεώτρηση, η πέμπτη κατά σειρά, θα επιχειρήσει να διερευνήσει τα βαθύτερα στρώματα του πεδίου, φτάνοντας σε βάθη ακόμη και άνω των 5,5 χιλιομέτρων, προκειμένου να εξακριβώσει την ύπαρξη εκμεταλλεύσιμων αποθεμάτων αργού πετρελαίου. Τον Οκτώβριο του 2012 η Noble ανακοίνωσε ότι εκτιμά τη γεωλογική πιθανότητα επιτυχούς γεώτρησης στο 25% σε ότι αφορά τα 600 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου που ενδέχεται να βρεθούν σε βάθη 5,8 χλμ.