Η λιτότητα βλάπτει σοβαρά την υγεία…

Ωστόσο, το γεγονός ότι η επίσκεψη στα απογευματινά ιατρεία προϋποθέτει την καταβολή συγκεκριμένου ποσού από τον πολίτη, το οποίο κυμαίνεται από 45 έως 90 ευρώ, δημιουργεί συνθήκες άνισης πρόσβασης των πολιτών στις υπηρεσίες υγείας, αφού σχετίζεται με την εισοδηματική δυνατότητα καταβολής άμεσης πληρωμής. Το πρόβλημα διογκώνεται ακόμα περισσότερο υπό τις παρούσες συνθήκες οικονομικής στενότητας όπου εφαρμόζονται μέτρα αυστηρής λιτότητας και δημοσιονομικών περιορισμών (Οικονόμου 2012). Το αποτέλεσμα ήταν η μείωση του αριθμού επισκέψεων στα απογευματινά ιατρεία των νοσοκομείων του ΕΣΥ κατά 6% το 2010 σε σύγκριση με το 2009 (από 559.358 σε 527.602 επισκέψεις) και κατά 19% το 2011 σε σχέση με το 2010 (από 527.602 σε 429.903 επισκέψεις). Μείωση παρατηρήθηκε και στο συνολικό αριθμό επισκέψεων στα τακτικά εξωτερικά ιατρεία, τα τμήματα επειγόντων περιστατικών και τα απογευματινά ιατρεία των δημόσιων νοσοκομείων κατά 9% το 2010 σε σχέση με το 2009 και κατά 1% το 2011 σε σχέση με το 2010 (από 13.056.652 επισκέψεις το 2009 σε 11.911.390 το 2010 και 11.797.396 το 2011) (Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης 2012).

Ένας άλλος τομέας όπου η συμμετοχή των ασφαλισμένων αυξήθηκε σημαντικά είναι τα φάρμακα. Η συμμετοχή αυξήθηκε από 0% σε 10% για φάρμακα ασθενειών όπως Alzheimer, άνοια, επιληψία, αγγειοπάθεια Burger, νόσο Charcot, από 0% σε 25% για την πνευμονική υπέρταση, από 10% σε 25% για ρευματοειδή αρθρίτιδα, ψωριασική αρθρίτιδα, λύκο, αγγειίτιδες, κίρρωση ήπατος, σπονδυλοαρθρίτιδα, σκληροδερμία, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, αδένωμα υπόφυσης, οστεοπόρωση, νόσο Paget, νόσο του Crohn, δερματομυοσίτιδα, ελκώδη κολίτιδα, σύνδρομο βραχέως εντέρου, ενώ οι νεφροπαθείς που υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση πληρώνουν πλέον οι ίδιοι τα φάρμακα που δεν σχετίζονται άμεσα με την πάθησή τους, παρόλο που αυτά μπορεί να αντιμετωπίζουν συμπτώματα που σχετίζονται με ασθένειες οι οποίες συνδυαστικά με τη νεφροπάθεια επιβαρύνουν την κατάσταση της υγείας τους. Επιπροσθέτως, αύξηση συμμετοχής επιβλήθηκε στις δαπάνες για αναλώσιμο υγειονομικό υλικό, προϊόντα ειδικής διατροφής, νοσηλεία σε χώρες εκτός ΕΕ, προθέσεις και βοηθητικά θεραπευτικά μέσα, ορθοπεδικά είδη, αναπνευστικές συσκευές.

Μια νέα δέσμη επιβαρύνσεων προβλέπεται στο Τρίτο Μνημόνιο όπου προσδιορίζονται υψηλότερες συμμετοχές για τις ενδονοσοκομειακές νοσηλείες (25 ευρώ) και για κάθε συνταγή (1 ευρώ) ώστε να εξοικονομηθούν 115 εκατομμύρια ευρώ το 2014, για ιατρικές υπηρεσίες παρεχόμενες από ιδιώτες συμβεβλημένους με τα ασφαλιστικά ταμεία ιατρούς κατά τουλάχιστο 30% και επιπλέον αναθεώρηση της δομής συμμετοχής των ασθενών για φάρμακα προκειμένου να εξαιρεθεί συμμετοχής μόνο ένας περιορισμένος αριθμός φαρμάκων που σχετίζονται με συγκεκριμένες θεραπευτικές αγωγές (Υπουργείο Οικονομικών 2012).

Τέλος, δεν θα πρέπει να παραβλεφθούν οι παράπλευρες συνέπειες που προκύπτουν για τη χρηματοδότηση του συστήματος υγείας από την πολιτική που εφαρμόζεται στους τομείς τής απασχόλησης και των εργασιακών σχέσεων. Η εκτίναξη της ανεργίας στο 27% του παραγωγικού δυναμικού, η απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων και η ευελιξία, καθώς και η μείωση των μισθών, περιορίζουν τα έσοδα από τις ασφαλιστικές εισφορές. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τη μείωση της κρατικής επιχορήγησης του Εθνικού Οργανισμού Παροχής Υπηρεσιών Υγείας (ΕΟΠΥΥ) στο 0,4% του ΑΕΠ, έναντι του αρχικού προβλεπόμενου ποσοστού (0,6%), δυσχεραίνει την οικονομική βιωσιμότητα του ενιαίου ταμείου υγείας και καθιστά αναγκαίο τον επανασχεδιασμό της ακολουθούμενης πολιτικής (Σκρουμπέλος κ.α. 2012)

Μέτρα που επιδρούν στην ένταση και την ποιότητα των υπηρεσιών υγείας: Μια δεύτερη δέσμη μέτρων που υιοθετήθηκαν και αναιρούν επίσης έναν βασικό στόχο των εθνικών συστημάτων υγείας, είναι αυτά που περιορίζουν την έκταση της ασφαλιστικής κάλυψης του πληθυσμού. Η θεσμοθέτηση του ΕΟΠΥΥ συνοδεύτηκε με τέτοιου είδους παρεμβάσεις, καθώς ο αρχικός Κανονισμός Παροχών του οργανισμού (ΦΕΚ 2456/Β’/3-11-2011) τροποποιήθηκε δύο φορές (ΦΕΚ 1233/Β’/11-4-2012 και ΦΕΚ 3054/Β’/18-11-2012) και οδήγησε πρώτον, στην εισαγωγή εισοδηματικών κριτηρίων για τη δωρεάν χορήγηση υγειονομικού υλικού σε τετραπληγικούς, παραπληγικούς, νεφροπαθείς, μεταμοσχευμένους, οροθετικούς, δεύτερον, σε περιορισμό των δικαιολογούμενων φυσικοθεραπειών, λογοθεραπειών, εργοθεραπειών, αεροθεραπειών, λουτροθεραπειών και τρίτον, στη μη κάλυψη ορισμένων ακριβών εξετάσεων όπως για παράδειγμα PCR και για θρομβοφιλία. Σε αυτά θα πρέπει να προστεθεί η πρόβλεψη του Γ’ Μνημονίου ότι προκειμένου να βελτιωθεί η τρέχουσα οικονομική κατάσταση του ΕΟΠΥΥ, θα υιοθετηθεί νομοθεσία με άμεση εφαρμογή για να περιοριστεί το πακέτο παροχών με αφαίρεση επιλεγμένων υπηρεσιών, καθιέρωση ανωτάτων ορίων χρήσης και μείωση των ποσοστών κάλυψης, προκειμένου να εξοικονομηθούν 180 εκατομμύρια ευρώ το 2013.

Η ανεπάρκεια επίσημων δεδομένων για τις λίστες αναμονής καθιστά δύσκολη την εκτίμηση της υφιστάμενης κατάστασης ως προς τις επιπτώσεις των μέτρων που εφαρμόζονται στην «προτεραιοποίηση» (rationing) στην πρόσβαση των υπηρεσιών υγείας. Η δυσκολία σχετίζεται με την απουσία συγκροτημένης πολιτικής διαχείρισης των χρόνων και των λιστών αναμονής. Μπορούν, ωστόσο, να γίνουν ορισμένες εκτιμήσεις. Για παράδειγμα, είναι αναγκαίο να διερευνηθεί σε ποιο βαθμό η μείωση του διοικητικού προσωπικού του ΕΟΠΥΥ κατά τουλάχιστον 50%, σε σχέση με αυτό που είχαν τα τέσσερα βασικά συγχωνευθέντα ταμεία (ΙΚΑ, ΟΓΑ, ΟΑΕΕ, ΟΠΑΔ) και των συμβαλλομένων γιατρών κατά 25%, αυξάνει το κόστος χρόνου για τους ασφαλισμένους.