Οι κλέφτες τής Βοσνίας

Δυστυχώς, το κατεστημένο είναι πιθανό να επικρατήσει. Υπάρχουν τρεις λόγοι για τους οποίους μπορεί να συμβεί αυτό. Κατ’ αρχάς, οι διαδηλωτές στην Ομοσπονδία δεν υποστηρίζουν ένα εναλλακτικό πολιτικό κόμμα. Όπως έχουν τα πράγματα, δεν μπορούν να «πετάξουν έξω τους αλήτες [10]» επειδή δεν υπάρχει κανείς άλλος για να εκλέξουνί [11]. Είναι τα πολιτικά κόμματα και όχι οι πρωτοβουλίες των πολιτών που κατεβαίνουν στις εκλογές, που σχηματίζουν κυβερνήσεις και ψηφίζουν νομοθετήματα. Στην δημοκρατική πολιτική, τα λαϊκά κινήματα πάντα υφίστανται εκμετάλλευση ή χειρισμό από τα πολιτικά κόμματα. Αυτή ήταν η εμπειρία σε αμέτρητες άλλες πρωτοβουλίες πολιτών σε όλη την μετα-κομμουνιστική περιοχή, και πιο πρόσφατα στην Βουλγαρία [12]. Αν η Βοσνία πρόκειται να αλλάξει, τα προσφάτως πολιτικά δραστήρια άτομα πρέπει να βρουν έναν τρόπο για να σχηματίσουν νέα κόμματα [13] - ή να αναλάβουν τα ήδη υπάρχοντα. Αυτό δεν θα είναι εύκολο, γιατί ο δημόσιος τομέας που δημιουργήθηκε από το Ντέιτον είναι τεράστιος [14] και τα πολιτικά κόμματα ελέγχουν άμεσα έναν μεγάλο αριθμό θέσεων εργασίας. Ως αποτέλεσμα, πολλοί ψηφοφόροι επενδύουν στο status quo.

Δεύτερον, οποιαδήποτε σημαντική μεταρρύθμιση των θεσμικών οργάνων τού Ντέιτον είναι εύκολα (και συχνά σωστά) απεικονισμένη στην Βοσνία με εθνοτικούς όρους, ως μια ώθηση να μεταβιβαστεί η εξουσία μακριά είτε από την RS είτε τους Κροάτες τής Βοσνίας εντός τής Ομοσπονδίας. Θεμελιώδη συμφέροντα βασισμένα στην εθνοτική ταυτότητα παραμένουν - και το ίδιο κάνουν και τα ωφελήματα από την οικοδόμηση του ανταγωνισμού των κομμάτων γύρω από εθνοτικές εκκλήσεις. Στο παρελθόν, ακόμα και όταν η πολιτική αλλαγή είχε πραγματοποιηθεί, τα νέα κυβερνώντα κόμματα έκαναν εθνοτικές-εθνικιστικές εκκλήσεις (καθώς και εκφοβισμό και κλοπές) με τον ίδιο ζήλο, όπως οι προκάτοχοί τους. Πράγματι, τα δύο πιο ισχυρά πολιτικά κόμματα στην Βοσνία σήμερα - το κυρίως Βοσνιακικό Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SDP) [15], με επικεφαλής τον Ζλάτκο Λαγκουμντζία, και την Σερβοβόσνια Συμμαχία Ανεξάρτητων Σοσιαλδημοκρατών, υπό τον Ντόντικ - ήταν κάποτε τα λιγότερο εθνικιστικά , φιλομεταρρυθμιστικά νέα κόμματα που προκαλούσαν την ισχυρή υποστήριξη και τις υψηλές προσδοκίες τής διεθνούς κοινότητας.

Τρίτον, οι αρχηγοί των κομμάτων τής Βοσνίας έχουν παραπλανήσει την Ευρωπαϊκή Ένωση. Όταν πρόκειται για την προετοιμασία ενός κράτους για ένταξη στην ΕΕ, δεν υπάρχει εναλλακτική λύση άλλη από τις μεταρρυθμίσεις που πρέπει να εφαρμόσουν οι ελίτ. Αλλά η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν κατόρθωσε να κάνει την πολιτική ηγεσία τής Βοσνίας να συνεργαστεί. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ένα αρκετά εντυπωσιακό ιστορικό χρήσης της μόχλευσής της [16] για περαιτέρω νομικές, θεσμικές και οικονομικές αλλαγές. Αλλά αυτό λειτουργεί μόνο όταν οι αρχηγοί των κομμάτων αισθάνονται ότι πρέπει να συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις τής ΕΕ, προκειμένου να ικανοποιούν τα εγχώρια εκλογικά τους σώματα και να κερδίζουν τις εκλογές [17]. Αυτή δεν είναι η περίπτωση της Βοσνίας, οπότε η πολιτική ελίτ της δεν είναι διατεθειμένη να διακινδυνεύσει τις ταλαιπωρίες των μεταρρυθμίσεων που παρακολουθούνται από την ΕΕ.

Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει δώσει στους αρχηγούς των κομμάτων τής Βοσνίας μια εύκολη διέξοδο. Ως προϋπόθεση για την Συμφωνία Σταθεροποίησης και Σύνδεσης (ΣΣΣ), η οποία θα φέρει την Βοσνία πιο κοντά στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η ΕΕ επέμεινε ότι οι πολιτικοί ηγέτες τής Βοσνίας πρέπει να συμφωνήσουν να αλλάξει η συμφωνία του Ντέιτον για να ικανοποιήσει την απόφαση του 2009 του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων τού Ανθρώπου (ΕΔΑΔ) «Sejdić και Finci κατά της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης», καθιστώντας εφικτό για τους Βόσνιους πολίτες που δεν προσδιορίζονται ως Βοσνιακοί, Κροάτες ή Σέρβοι να κατέβουν στις εκλογές για ανώτατα αξιώματα. Περισσότερα από τέσσερα χρόνια αργότερα, δεν υπάρχει συμφωνία [18]. Ενώ το θέμα είναι σημαντικό, πολλά κράτη-μέλη τής ΕΕ δεν έχουν, επίσης, συμμορφωθεί με τις αποφάσεις του ΕΔΑΔ, και πολλές εθνοτικά πολύπλοκες πολιτείες έχουν παρόμοια διλήμματα, όπως υποστηρίχθηκε σε πρόσφατη έκθεση της Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας Σταθερότητας [19], επιμένοντας ότι η απόφαση Sejdić-Finci ήταν λανθασμένη. Μια λειτουργική ΣΣΣ θα έδινε στην Ευρωπαϊκή Ένωση περισσότερους τρόπους για να πιέσει υπέρ τής λογοδοσίας και των μεταρρυθμίσεων, και θα έδινε μεγαλύτερο μερίδιο στη διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης στους Βόσνιους πολίτες και τις οργανώσεις τους.

Εάν η Ευρωπαϊκή Ένωση υποχωρήσει τώρα από την απόφαση Sejdić-Finci, θα χάσει κάποια αξιοπιστία, και αυτό είναι λυπηρό. Ωστόσο, το να έρθει η Βοσνία πιο κοντά στην ένταξή της στην ΕΕ θα μπορούσε να βοηθήσει να ταρακουνηθεί το status quo και να υποστηριχθεί το κράτος δικαίου. Με πολλή βοήθεια από τους ψηφοφόρους τής Βοσνίας, οι εγχώριες ομάδες και τα νέα κόμματα, θα μπορούσαν να ασκήσουν κάποια πίεση στην ληστρική πολιτική τάξη τής Βοσνίας να κλέβει λιγότερο και να κυβερνά καλύτερα.

Copyright © 2002-2012 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: http://www.foreignaffairs.com/articles/140966/milada-vachudova/the-thiev...