Η εξέλιξη του πολιτικού συστήματος στην Βουλγαρία

Το 2013 το εκλογικό σύστημα ήταν και πάλι «καθαρά» αναλογικό, μιας και το αποτέλεσμα ήταν ότι δεν υπήρχε ένα κόμμα με απόλυτη πλειοψηφία στο κοινοβούλιο. Το κόμμα με τον μεγαλύτερο αριθμό εδρών στο κοινοβούλιο – το GERB - δεν θα μπορούσε να σχηματίσει κυβέρνηση. Ένας δικομματικός κυβερνητικός συνασπισμός σχηματίστηκε από το BSP και το MRF. Ήταν ένα παράδοξο, αλλά αυτή η κυβέρνηση υποστηρίχθηκε στο κοινοβούλιο από το κόμμα «Ατάκα», το οποίο αντιμετωπίζεται από το βουλγαρικό κοινό ως ένα ακραία εθνικιστικό κόμμα. Το κοινό αξιολόγησε αυτό το παράδοξο απλώς ως ένα ζήτημα διαφθοράς.

Οι υποστηρικτές τού κόμματος GERB και των μικρών δημοκρατικών κομμάτων τα οποία παρέμειναν έξω από το Κοινοβούλιο, αρνήθηκαν να αναγνωρίσουν ως νόμιμη τη νέα κυβέρνηση. Το νέο υπουργικό συμβούλιο είχε χαρακτηριστεί ως ένα συμβούλιο από «σφετεριστές» και ξεκίνησε μια μόνιμη διαμαρτυρία εναντίον του. Οι διαδηλώσεις ξεκίνησαν αρκετές ημέρες μετά την εγκαθίδρυση της κυβέρνησης και συνεχίζονται μέχρι σήμερα.

ΟΙ ΣΟΒΑΡΕΣ ΑΠΟΚΛΙΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΟ ΣΥΝΑΙΝΕΤΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ

Η υπόθεση αυτή δείχνει τις σοβαρές αποκλίσεις στο βουλγαρικό μοντέλο τής συναινετικής δημοκρατίας, όπως αναλύεται στο πλαίσιο των απόψεων του Lijpharts. Κατά κάποιο τρόπο είναι ακόμα πιο εύκολο να αναλυθεί η βουλγαρική πολιτική ζωή από την άποψη ότι στην Βουλγαρική Δημοκρατία είναι εγκατεστημένη μια ημι-προεδρική κυβέρνηση στο πλαίσιο των ιδεών τού Maurice Duverger [5].

Οι δρώντες στον πλουραλιστικό πολιτικό ανταγωνισμό αρνούνται να υιοθετήσουν το γεγονός ότι πρέπει να υπάρξει «καταμερισμός τής εκτελεστικής εξουσίας» και ότι η «κυβέρνηση ευρέως συνασπισμού» είναι ένα όργανο καταμερισμού τής εξουσίας. Οι δρώντες στην πολιτική διαδικασία αρνούνται να κατανοήσουν το απλό γεγονός ότι το αναλογικό εκλογικό σύστημα λειτουργεί υπέρ τής εκλογής κατακερματισμένων κοινοβουλίων, χωρίς απόλυτη μονοκομματική πλειοψηφία.

Μερικοί από τους αντιπάλους τής ιδέας τού καταμερισμού τής εκτελεστικής εξουσίας «κηρύττουν» την αναγκαιότητα μιας αλλαγής εκλογικού συστήματος. Θέλουν την υιοθέτηση ενός εκλογικού συστήματος με ειδική πλειοψηφία. Άλλοι απλά αρνούνται να αναγνωρίσουν το γεγονός ότι ο «νόμος τού Duvergers» πιθανώς άρχισε να λειτουργεί στην Βουλγαρία, μετά από 25 χρόνια εκλογών. Η εχθρότητα του κοινού στα κατακερματισμένα κοινοβούλια και στις κυβερνήσεις συνασπισμού παραμένουν ως γενικό πρόβλημα της βουλγαρικής «δημοκρατίας ειδικής πλειοψηφίας».

Μια άλλη σοβαρή απόκλιση είναι το γεγονός ότι στην Βουλγαρία δεν υπάρχει «ισχυρός κοινοβουλευτικός δικομματισμός». Η Βουλγαρική Εθνοσυνέλευση (δηλαδή το κοινοβούλιο) είναι το ένα και μοναδικό νομοθετικό σώμα από την αρχή τής ίδρυσής της σύμφωνα με τους κανονισμούς τού Συντάγματος του Tarnovo το 1879. Η ιδέα τής Γερουσίας, μιας «Άνω Βουλής» τού κοινοβουλίου ανέκαθεν απορρίπτετο από τις βουλγαρικές πολιτικές ελίτ και από το κοινό.

Στην πραγματικότητα, η έλλειψη Γερουσίας είναι ένα μεγάλο πρόβλημα στην βουλγαρική νομοθετική διαδικασία. Εφόσον δεν υπάρχει Γερουσία, ο ρόλος της καλύπτεται από το Συνταγματικό Δικαστήριο. Υπάρχει αφθονία παραδειγμάτων και επιχειρημάτων όσον αφορά την αρνητική επίδραση αυτής της κατάστασης, αλλά δεν αποτελεί το θέμα ετούτης της ανάλυσης.

Ο τρίτος παράγοντας, ο οποίος παραμορφώνει, μέχρι που χαλάει το συναινετικό μοντέλο τής δημοκρατίας στην Βουλγαρία είναι τα φαινόμενα της διαφθοράς και της εξαγοράς ψήφων. Ενδεχομένως, μετά την διεύρυνση της ΕΕ, να πρέπει να καθοριστεί ένα νέο κριτήριο για την λειτουργία μιας «δημοκρατίας ειδικής πλειοψηφίας», μιας «συναινετικής δημοκρατίας». Αυτό το κριτήριο πρέπει να είναι στην καλύτερη περίπτωση το «σχετικά χαμηλό επίπεδο διαφθοράς». Θα μπορούσε να γίνει κάτι ακόμη πιο αυστηρό, γιατί οι πρακτικές διαφθοράς πραγματικά καταστρέφουν το οικοδόμημα της πολιτικής διαδικασίας. Σε συνθήκες χαμηλής προσέλευσης ψηφοφόρων, η εξαγορά ψήφων είναι καταστροφική για το πολιτικό σύστημα.

Με βάση αυτά τα στοιχεία, είναι πολύ πιο εύκολο να καταλάβει κανείς τι συμβαίνει στην Βουλγαρία. Η ανάλυση δείχνει ότι η «συναινετική δημοκρατία» στην Βουλγαρία παραμορφώνεται και έχει σοβαρά συστημικά προβλήματα. Αυτό δημιουργεί εντάσεις στην κοινωνία και αποτελεί προϋπόθεση για μόνιμη πολιτική αστάθεια.

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ:

[1] Draganov, Dragomir, Political systems of the 20-th century, Democracy, totalitarianism, authoritarianism., Sofia, “Svyat. Nauka” Publishing House, 1998, p. 112.
[2] Lijphart, Arend, Las democracias contemporaneas, Barcelona, 1987, p. 39 – 44.
[3] Lijphart, Arend, Patterns of Democracy, Yale University Press, 1999, p. 31 – 48.
[4] Duverger, Maurice, Political Parties: Their Organization and Activity in the Modern State, 3-rd edition, London, Methuen, 1964, p. 217, p. 226.
[5] Duverger, Maurice, A New Political System Model: Semi-Presidential Government, European Journal of Political Research, 1980, No 2 (June), p. 165 – 187.
[6] Duverger, Maurice, Duvergers Law: Forty Years Later, IN: Berbard Grofman and Arend Lijphart (eds.), Electoral laws and Their Political Consequences, New York, Agathon Publishers, p. 69 – 84

Copyright © 2002-2012 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στη διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στη διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr