Δείκτες ηγεσίας

Γιατί η πολιτική άρχισε ξαφνικά να ασκεί τόση επιρροή στις χρηματοοικονομικές αγορές; Η απάντηση ξεκινά με την καταστροφή των μοντέλων οικονομικής ανάπτυξης που είχαν φθάσει να βασίζονται σε πάρα πολύ μεγάλο βαθμό στις υψηλές τιμές των εμπορευμάτων, τα χαμηλά επιτόκια, και άλλα απροσδόκητα θετικά τής τελευταίας δεκαετίας. Όταν οι καιροί ήταν καλοί, πολλοί ηγέτες παρέλειψαν να συνεχίσουν να προωθούν μεταρρυθμίσεις και να επενδύσουν τα κέρδη με σύνεση. Κατά συνέπεια, τα έθνη τους τώρα αγωνίζονται για την διατήρηση της ανάπτυξης. Για παράδειγμα, τρεις από τις μεγαλύτερες οικονομίες που εξάγουν εμπορεύματα - η Βραζιλία, η Ρωσία και η Νότια Αφρική - έχουν δει φέτος τους ρυθμούς ανάπτυξης του ΑΕΠ τους να καταρρέουν σε περίπου 1% ή λιγότερο, και τον πληθωρισμό τους να επιταχύνεται στο περίπου 6%. Αυτό έκανε τους επενδυτές ιδιαίτερα άγρυπνους για σημάδια ότι θα μπορούσαν να προκύψουν νέοι ηγέτες με νέες ιδέες.

Ένας άλλος λόγος για τον οποίο η πολιτική έχει γίνει τόσο σημαντική για τις αγορές είναι ότι οι δύο προϋποθέσεις που είναι απαραίτητες για την ομαλή αλλαγή ηγεσίας και την γρήγορη οικονομική ανάκαμψη - οι ελεύθερες εκλογές και οι ελεύθερες αγορές - έχουν γίνει όλο και πιο πανταχού παρούσες τις τελευταίες δεκαετίες. Δεδομένου ότι οι οικονομικές κρίσεις τής δεκαετίας τού 1970 άρχισαν να εξασθενίζουν τα αυταρχικά καθεστώτα, ο αριθμός των χωρών που διεξάγουν ελεύθερες εκλογές έχει τριπλασιαστεί, από περίπου 40 σε περίπου 120. Ωστόσο, δεν ήταν παρά μετά την πτώση τού Τείχους τού Βερολίνου που πολλές μεγάλες αναπτυσσόμενες χώρες έκαναν το επόμενο απαραίτητο βήμα και άρχισαν το άνοιγμα των χρηματιστηριακών αγορών τους σε ξένους επενδυτές. Και ακόμα και τότε, οι χώρες αυτές δεν εμφανίστηκαν στο ραντάρ των διεθνών επενδυτών για άλλη μια δεκαετία, επειδή η ανάδυση των οικονομιών τους καθυστέρησε από τις συναλλαγματικές κρίσεις που σάρωσαν τις αναπτυσσόμενες χώρες στην δεκαετία τού 1990. Η μεγάλη έκρηξη των ράλι τής ελπίδας, επομένως, δεν ήταν ακόμη δυνατή παρά μέχρι σχετικά πρόσφατα.

ΗΓΕΤΕΣ ΤΩΝ ΑΓΟΡΩΝ

Οι παγκόσμιες αγορές είχαν δει και παλιότερα μερικά ράλι ελπίδας, αν και σε μικρότερη κλίμακα. Μια ανάλυση του τρόπου με τον οποίον έχουν αντιδράσει οι χρηματιστηριακές αγορές σε 140 εθνικές εκλογές σε 30 μεγάλες δημοκρατίες κατά την διάρκεια των δύο τελευταίων δεκαετιών, δείχνει ότι οι επενδυτές τείνουν να ανταποκρίνονται εντυπωσιακά σε συνθήκες σαν αυτές που ισχύουν σήμερα: Όταν μεταρρυθμιστές διεκδικητές κερδίζουν την εξουσία στον απόηχο οικονομικών ή πολιτικών κρίσεων και, στην συνέχεια, όντως αποδίδουν. Κατά τις τελευταίες δύο δεκαετίες, 16 ηγέτες έχουν ταιριάξει με αυτό το προφίλ. Κατά μέσο όρο, κατά την διάρκεια των πρώτων 18 μηνών τής θητείας αυτών των ηγετών, η απόδοση των χρηματιστηριακών αγορών των χωρών τους υπερβαίνει τον μέσο όρο των αναδυόμενων αγορών κατά μια εκπληκτική διαφορά 40 ποσοστιαίων μονάδων.

Μεταξύ αυτής της ομάδας, τέσσερις ηγέτες, εκ των οποίων όλοι ανήλθαν στην εξουσία μετά τις νομισματικές κρίσεις στα τέλη τής δεκαετίας τού 1990, είναι ιδιαίτερα αξιοσημείωτοι επειδή αντιπροσωπεύουν την πιο σημαντική γενιά των οικονομικών μεταρρυθμιστών στον αναπτυσσόμενο κόσμο τα τελευταία χρόνια: Ο Kim Dae-jung, πρόεδρος της Νότιας Κορέας από το 1998 ως το 2003˙ Ο Βλαντιμίρ Πούτιν, ο οποίος έχει υπηρετήσει ως ηγέτης τής Ρωσίας από το 2000˙ Ο Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα (γνωστός και ως Λούλα), πρόεδρος της Βραζιλίας από το 2003 ως το 2011˙ Κι ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο πρωθυπουργός τής Τουρκίας από το 2003. Με το να επιβάλουν πειθαρχία σε βαθιά χρεωμένες οικονομίες, έφεραν οικονομικό σεβασμό σε άλλοτε χώρες-ουραγούς και βοήθησαν να τεθούν οι βάσεις για την απογείωση από το 2003 ως το 2007 - η ισχυρότερη και ευρύτερη που έχουν δει ποτέ τα έθνη των αναδυόμενων αγορών.

Και οι τέσσερις κατάφεραν, με εκπληκτική ταχύτητα, να μετατρέψουν τις οικονομίες τους σε μηχανές ανάπτυξης. Στη Νότια Κορέα, ο Kim χρησιμοποίησε την ασιατική χρηματοοικονομική κρίση για να προωθήσει μια μεγάλη αναμόρφωση των τραπεζών και των υπερχρεωμένων ομίλων τού έθνους, αποπλήρωσε ένα δάνειο έκτακτης ανάγκης από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο σε λιγότερο από τρία χρόνια και είδε την οικονομία να ανακάμπτει από μια σοβαρή ύφεση το 1998 με ρυθμό ανάπτυξης άνω του 7% κατά τα τελευταία τέσσερα χρόνια στην μοναδική θητεία του. Στην Βραζιλία, ο Λούλα κατάφερε να συγκρατήσει τις σπάταλες συνήθειες της κυβέρνησης, βοηθώντας να διατηρηθεί ο πληθωρισμός υπό έλεγχο και θέτοντας τις βάσεις για την αύξηση της οικονομικής ανάπτυξης από 1,5%, πριν αναλάβει τα καθήκοντά του σε έναν μέσο όρο πάνω από 3% κατά την πρώτη θητεία του και σε ένα μέσο όρο 4% στην δεύτερη. Ο Ερντογάν μηχανεύτηκε μια εξίσου θεμελιώδη μεταστροφή. Ο απογαλακτισμός τής Τουρκίας από τα δάνεια του ΔΝΤ στο οποίο κατέφευγε η Τουρκία περίπου κάθε δύο χρόνια για τέσσερις δεκαετίες, συνέβαλε στην αύξηση του ΑΕΠ της χώρας σε περισσότερο από 7% κατά την πρώτη θητεία του, πριν να υποχωρήσει σε περίπου 3% στην δεύτερη. Αλλά ίσως η πιο δραματική αντιστροφή της μοίρας έχει έρθει στην Ρωσία υπό τον Πούτιν, ο οποίος κληρονόμησε μια οικονομία το 2000, που είχε συρρικνωθεί στα πέντε από τα τελευταία έξι χρόνια και ένα νόμισμα που είχε καταρρεύσει δύο φορές κατά την προηγούμενη δεκαετία. Ο Πούτιν σταθεροποίησε όχι μόνο το ρούβλι, αλλά και, με την βοήθεια των υψηλότερων τιμών τού πετρελαίου, οδήγησε την Ρωσία σε ένα μέσο ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ περίπου κατά 7% στην διάρκεια των δύο πρώτων θητειών του.