Η ιστορία των δύο Σαντάτ

Με ποικίλους βαθμούς σφοδρότητας, όλοι οι σύμμαχοι των Ηνωμένων Πολιτειών στην Μέση Ανατολή αντιτίθενται στην εκκολαπτόμενη ύφεση στις σχέσεις ανάμεσα στις ΗΠΑ και το Ιράν. Επικεφαλής τους, φυσικά, είναι το Ισραήλ, και αμέσως μετά ακολουθεί η Σαουδική Αραβία. Αλλά όταν φτάσει η 30η Ιουνίου, η μοιραία επίθεση θα φτάσει στο τέλος της και θα πρέπει να στραφούν απρόθυμα από την πρόληψη μιας συμφωνίας στον μετριασμό της συμφωνίας. Όπως είπε ένας ανώτερος αξιωματούχος του Κόλπου [1], «Εμείς δεν πρόκειται να δημιουργήσουμε έναν Νετανιάχου. Δεν σπαταλάμε χρόνο αντιμαχόμενοι την εν λόγω συμφωνία…. Αντίθετα προετοιμαζόμαστε για τον κόσμο, όπως θα είναι μετά την συμφωνία». Σε έναν τέτοιο κόσμο, το Ισραήλ θα μπορούσε να αποφασίσει να επιτεθεί στις ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις, ενώ η Σαουδική Αραβία ίσως θελήσει να αποκτήσει [2] την δική της βόμβα, όμως και τα δύο κράτη, γνωρίζοντας πόσο δαπανηρές θα μπορούσαν να είναι αυτές οι ενέργειες, πιθανότατα θα εξετάσουν πρώτα άλλες εναλλακτικές.

Και σε αυτό το σημείο, μπορούμε να εξετάσουμε ένα μοντέλο. Πριν από τέσσερις δεκαετίες, ο Αιγύπτιος Ανουάρ αλ Σαντάτ ήρθε αντιμέτωπος με μια παρόμοια κατάσταση. Δύο φορές, πήρε τολμηρά μέτρα για να αμβλύνει τις συνέπειες της ύφεση των πολιτικών εντάσεων ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Σοβιετική Ένωση. Το 1973, ο Σαντάτ, πιστεύοντας πως είχε εγκαταλειφθεί από την Μόσχα, βύθισε την Μέση Ανατολή σε περιφερειακό πόλεμο, γεγονός που επέφερε την μόνιμη άνοδο των διεθνών τιμών του πετρελαίου και την θέση των Ηνωμένων Πολιτειών σε πυρηνική επιφυλακή. Το 1977, ο Σαντάτ, αυτή την φορά ανήσυχος εξαιτίας των ενεργειών των ΗΠΑ, προσπέρασε την διαδικασία των ΗΠΑ και της Σοβιετικής Ένωσης σφυρηλατώντας μια ειρηνευτική συμφωνία με το Ισραήλ, σταματώντας τον περιφερειακό πόλεμο ανάμεσα στην Σαουδική Αραβία και το Ισραήλ. Και στις δυο περιπτώσεις, δεν ήταν η ίδια η ύφεση που διαμόρφωσε την περιοχή, αλλά ο τρόπος αντίδρασης του Σαντάτ. Η ιστορία των «δύο Σαντάτ» κάνει ξεκάθαρες τις επιλογές που έχουν μπροστά τους οι σύμμαχοι των Ηνωμένων Πολιτειών σήμερα.

Η ΠΡΩΤΗ ΠΡΟΔΟΣΙΑ

Μέχρι την στιγμή που ο Σαντάτ ανέλαβε την εξουσία στα τέλη Σεπτεμβρίου του 1970, η Αίγυπτος είχε μετατραπεί ουσιαστικά σε σοβιετικό προτεκτοράτο. Προκειμένου να αποφευχθεί μια δεύτερη καταστροφική ήττα της Αιγύπτου από το Ισραήλ το 1967, η Σοβιετική Ένωση τοποθέτησε δεκάδες χιλιάδες στρατιωτικούς συμβούλους στην Αίγυπτο. Οι αντιαεροπορικές συστοιχίες πυραύλων και μαχητικών αεροσκαφών της Σοβιετικής Ένωσης υπερασπίστηκαν τον αιγυπτιακό ουρανό ˑ μερικές φορές, έφτασαν σε σημείο ακόμα και να αναμειχθούν σε επικίνδυνες αερομαχίες με ισραηλινά αεροπλάνα. Μόνο τον Μάιο του 1971, ωστόσο, η Αίγυπτος και η Σοβιετική Ένωση υπέγραψαν την πρώτη επίσημη συνθήκη συμμαχίας τους, περισσότερα από 15 χρόνια αφότου το Κάιρο απέκτησε τους πρώτους στενούς δεσμούς με το Κρεμλίνο.

Ο διπλωμάτης της Σοβιετικής Ένωσης, Βασίλι Κουζνέτσοφ, συναντιέται με τον Αιγύπτιο πρόεδρο, Ανουάρ Σαντάτ, στο Κάιρο της Αιγύπτου, το 1973. CIA.

Οι προοπτικές της συνθήκης ήταν παραπλανητικές, ωστόσο, δεδομένου ότι τα συμφέροντα της Αιγύπτου και της Σοβιετικής Ένωσης είχαν ήδη αρχίσει σταδιακά να αποκλίνουν. Η Μόσχα χρειαζόταν απεγνωσμένα να ανοικοδομήσει το κύρος της, το οποίο είχε πληγεί βαθύτατα από τις ήττες των πληρεξουσίων της, αλλά ανησυχούσε ότι θα ενθάρρυνε την Αίγυπτο να επιδιώξει έναν πόλεμο που δεν θα μπορούσε να κερδίσει. Ήταν πρόθυμη να βοηθήσει την Αίγυπτο να αποτρέψει μια ακόμα ισραηλινή επίθεση, αλλά αρνήθηκε να της παρέχει τα προηγμένα όπλα που θα χρειαζόταν για να αποκτήσει μια δεύτερη ευκαιρία στην διαμάχη της με τους Ισραηλινούς. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η Αίγυπτος άρχισε να ενοχλείται σιωπηλά από αυτούς τους περιορισμούς.

Η ύφεση ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Σοβιετική Ένωση άλλαξε τα πάντα. Στην σύνοδο κορυφής Νίξον-Μπρέζνιεφ στην Μόσχα τον Μάιο του 1972, οι δύο υπερδυνάμεις εξέδωσαν ένα κοινό ανακοινωθέν που όχι μόνο έπεισε τους Σοβιετικούς να υποστηρίξουν μια «ειρηνική διευθέτηση» στην Μέση Ανατολή, αλλά σημείωσε επίσης και ότι η «επίτευξη ενός τέτοιου διακανονισμού θα ανοίξει προοπτικές για την ομαλοποίηση της κατάστασης στην Μέση Ανατολή και θα επιτρέψει, μεταξύ άλλων, την προσπάθεια εύρεσης περαιτέρω βημάτων για την επίτευξη μιας στρατιωτικής χαλάρωσης σε αυτόν τον τομέα». Η Μόσχα θα κατεύναζε αντί να υποδαυλίσει την αραβο-ισραηλινή διένεξη και, για τον σκοπό αυτόν, δεν θα προέβαινε σε καμία περαιτέρω καίρια παροχή όπλων.

Για το Κάιρο, η ύφεση αποτελούσε προδοσία. Μετά από χρόνια αναζωογόνησης της Αιγύπτου και της πολιτικής της χώρας σχετικά με την στρατιωτική της αντιπαράθεση με τους Ισραηλινούς, η Σοβιετική Ένωση αντέστρεψε τώρα την πορεία της και δεσμεύτηκε να δείξει αυτοσυγκράτηση, παγώνοντας την υφιστάμενη κατάσταση. Μια κατάσταση «ούτε ειρήνη, ούτε πόλεμος» φάνηκε ιδανική για την Μόσχα, αλλά με τις ισραηλινές δυνάμεις να έχουν σταθμεύσει στην διώρυγα του Σουέζ κάτι τέτοιο θα ήταν ανυπόφορο για την Αίγυπτο. Μην έχοντας πολλές επιλογές στην διάθεσή του, όμως, ο Σαντάτ συνέχισε να στέλνει μηνύματα υποστήριξης στην προστάτιδά του, Σοβιετική Ένωση, την ώρα που ο ίδιος προσπαθούσε να βρει έναν τρόπο να χαλαρώσει την μέγγενη του Κρεμλίνου.

Τον Ιούλιο της ίδιας χρονιάς, ο Σαντάτ ξαφνικά και με συνοπτικές διαδικασίες εκδίωξε τους 15.000 Σοβιετικούς συμβούλους στην Αίγυπτο. Παρά το γεγονός ότι η Μόσχα εξοργίστηκε από την κίνηση αυτή, προσπάθησε να περιορίσει την πιθανή ζημία και συνέχισε να παρέχει στρατιωτική στήριξη. Το ναυτικό της εξακολούθησε να χρησιμοποιεί τις αιγυπτιακές βάσεις, ενώ παρέδωσε περισσότερα όπλα στην Αίγυπτο κατά την διάρκεια των πρώτων έξι μηνών του 1973 από όσα τα δύο προηγούμενα χρόνια μαζί. Τον επόμενο Οκτώβριο, ο Σαντάτ ξεκίνησε τον πόλεμο του Γιόμ Κιπούρ, μια επίθεση-έκπληξη ενάντια στο Ισραήλ. Για ακόμα μια φορά, η Μόσχα δεν είχε άλλη επιλογή από το να υποστηρίξει τον πληρεξούσιό της φοβούμενη μήπως φανερώσει δημοσίως πως έχει χάσει τον έλεγχο. Λίγες μέρες αφότου ξεκίνησε ο πόλεμος, οι Σοβιετικοί άρχισαν μια ναυτική και εναέρια επιχείρηση ανεφοδιασμού. Στα σοβιετικά στρατεύματα επιτρεπόταν ακόμα και να εμπλακούν σε ένοπλες συγκρούσεις στο αιγυπτιακό έδαφος.

Φορτηγά του αιγυπτιακού στρατού διασχίζουν γέφυρα που περνά πάνω από την διώρυγα του Σουέζ, στις 7 Οκτωβρίου του 1973. CIA

Ο πόλεμος, παρά την περιορισμένη του φύση, έφερε την περιοχή στο όριο του χάους και τις υπερδυνάμεις στο χείλος του πυρηνικού πολέμου. Εν όψει των σοβαρών ζημιών στα δύο μέτωπα, το υπουργικό συμβούλιο του Ισραήλ συζήτησε την πιθανότητα να χρησιμοποιήσει την πυρηνική εναλλακτική του [3]. Ως απάντηση στον στρατιωτικό ανεφοδιασμό των ισραηλινών δυνάμεων από τις ΗΠΑ, ο ΟΠΕΚ συνέστησε πετρελαϊκό εμπάργκο, που είχε σαν αποτέλεσμα την μόνιμη αύξηση των τιμών του πετρελαίου και την τοποθέτηση της αμερικανικής οικονομίας σε κατάσταση ύφεσης για 16 μήνες. Η κατάσταση έγινε ακόμα χειρότερη: Αφότου οι Ισραηλινοί συνήλθαν από το αρχικό σοκ και άρχισαν να ανατρέπουν τα αιγυπτιακά κέρδη, η Μόσχα απείλησε με μονομερή στρατιωτικά μέτρα, ωθώντας τις Ηνωμένες Πολιτείες να εφαρμόσουν το DEFCON 3 και να θέσουν σε παγκόσμια επιφυλακή τις πυρηνικές τους δυνάμεις.

Παρά το γεγονός ότι ηττήθηκε στον πόλεμο και σχεδόν πυροδότησε μια περιφερειακή ανάφλεξη, ο Σαντάτ κατάφερε να μετριάσει τις χειρότερες (για εκείνον) συνέπειες της ύφεσης. Χρησιμοποίησε την περιορισμένη του νίκη για να δημιουργήσει μια πολλά υποσχόμενη στρατηγική σχέση με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Λίγο μετά τον πόλεμο, η Αίγυπτος και οι Ηνωμένες Πολιτείες αποκατέστησαν τις διπλωματικές τους σχέσεις, οι οποίες είχαν διακοπεί το 1967. Δόθηκε στις αιγυπτιακές δυνάμεις μια μόνιμη παρουσία στην ανατολική πλευρά του καναλιού λόγω της μερικής αποχώρησης των Ισραηλινών, ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες άρχισαν να παρέχουν στην χώρα σημαντική οικονομική βοήθεια. Το στοίχημα της Μόσχας αναφορικά με την ύφεση είχε αποτύχει. Δεν ήταν μόνο ότι η Σοβιετική Ένωση είχε εγκλωβιστεί στην πιο οξεία αντιπαράθεση υπερδυνάμεων στην Μέση Ανατολή αλλά, παράλληλα, έχασε και την Αίγυπτο. Η θέση της στην Μέση Ανατολή δεν ανακτήθηκε ποτέ.

Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΠΡΟΔΟΣΊΑ

Όταν η κυβέρνηση του Jimmy Carter ανήλθε στην εξουσία, τον Ιανουάριο του 1977, η Αίγυπτος βρισκόταν σταθερά στην τροχιά των ΗΠΑ. Το 1976, ο Σαντάτ τερμάτισε επίσημα την συμμαχία του με την Σοβιετική Ένωση και η Αίγυπτος θα αποκτούσε το διπλάσιο ποσό αμερικανικής βοήθειας από εκείνο που είχε λάβει το προηγούμενο έτος. Η κυβέρνηση του Τζέραλντ Φορντ μέχρι που είχε πουλήσει στην Αίγυπτο έξι μεταγωγικά αεροπλάνα C-130, τερματίζοντας το εμπάργκο των όπλων της. Αν κι ο Κάρτερ υποσχέθηκε μια απρόσκοπτη συνέχιση των πολιτικών ύφεσης που είχαν τόσο απογοητεύσει τον Σαντάτ, ο Αιγύπτιος πρόεδρος τον επαίνεσε ως «διορατικό και οξυδερκή» ηγέτη κατά την διάρκεια επίσκεψής του τον Απρίλιο στην Ουάσιγκτον. Έξι μήνες αργότερα, ο Σαντάτ θα λυπόταν για το πόσο «διορατικός» ήταν στην πραγματικότητα ο Κάρτερ.

Απορρίπτοντας την διπλωματική προσέγγιση του προκατόχου του, ο Κάρτερ ξεκίνησε αμέσως μια ολοκληρωμένη προσέγγιση, η οποία θα επεδίωκε να επιλύσει όλα τα εκκρεμή ζητήματα μεταξύ της Αιγύπτου και του Ισραήλ και στην οποία θα συμμετείχαν όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη. Αναβίωσε την από κοινού διαδικασία σύγκλησης της Γενεύης, ένα πλαίσιο μεταξύ ΗΠΑ και Σοβιετικής Ένωσης που εφαρμόστηκε μετά το 1973 και είχε ουσιαστικά απορριφθεί. Σε κοινό ανακοινωθέν που προέκυψε από την σύνοδο που έγινε την 1η Οκτωβρίου του 1977, οι δύο υπερδυνάμεις επέμειναν ότι «ο μόνος σωστός και αποτελεσματικός τρόπος για την επίτευξη μια θεμελιώδους λύσης για όλες τις πτυχές του προβλήματος της Μέσης Ανατολής στο σύνολό του» θα έπρεπε να βρίσκεται υπό την αιγίδα τους. Επιπλέον, μέχρι που πρότεινε την πιθανότητα να χρησιμοποιήσει τα σοβιετικά ή τα αμερικανικά στρατεύματα ως ειρηνευτές στην περιοχή για να εξασφαλίσει τα σύνορα των χωρών.

Ο Σαντάτ ήταν εξοργισμένος. Είχε εκδιώξει με επιτυχία την Μόσχα -με μεγάλο κόστος- από τις συναλλαγές της Αιγύπτου, και τώρα ο «διορατικός» πρόεδρος των ΗΠΑ όχι μόνο είχε εκμαιεύσει την διπλωματική επανείσοδο του Κρεμλίνου, αλλά άνοιξε και την πόρτα για πιθανή νέα ανάπτυξη των σοβιετικών δυνάμεων στο αιγυπτιακό έδαφος. Η διαδικασία της Γενεύης, κατά την γνώμη του, θα διασφάλιζε ότι τα πιο ριζοσπαστικά αραβικά κράτη όπως η Συρία -παρακινούμενα από την Μόσχα- θα επισκίαζαν τα εθνικά συμφέροντα της Αιγύπτου. Οι μαξιμαλιστικές αραβικές θέσεις και η λαϊκή στήριξη προς την παλαιστινιακή τρομοκρατία θα εμπόδιζαν την ικανότητά του να διαπραγματευτεί τις όποιες περαιτέρω τμηματικές ισραηλινές παραχωρήσεις υπό τον φόβο της διπλωματικής απομόνωσης. Εν ολίγοις, ο Σαντάτ βρέθηκε πίσω στην μέγγενη που είχε διακινδυνεύσει τόσο πολύ για να ξεφύγει.

Οι κινήσεις Κάρτερ ταρακούνησαν επίσης το Ισραήλ. Για μερικούς μήνες, μια μυστική ισραηλινο-αιγυπτιακή ομάδα έκανε συναντήσεις για να μετρήσει την δυνατότητα περαιτέρω βελτίωσης των σχέσεων εκτός του πλαισίου των υπερδυνάμεων. Η διάσκεψη της Γενεύης ώθησε τον Σαντάτ να δημοσιοποιήσει τις συνομιλίες και να τις αναβαθμίσει. Σε ομιλία του στο Κοινοβούλιο της Αιγύπτου την 9η Νοεμβρίου, ο Σαντάτ συγκλόνισε δηλώνοντας την προθυμία του να πάει στην ισραηλινή Κνεσέτ –έχοντάς την περιγράψει ο ίδιος ως «το τέλος του κόσμου»- και να κάνει ειρήνη με τους Ισραηλινούς άμεσα. Δύο εβδομάδες αργότερα, έγινε ο πρώτος Άραβας ηγέτης να επισκέφθηκε ποτέ το Ισραήλ, και μετά από 18 μήνες επίπονων διαπραγματεύσεων, μια αιγυπτιακή-ισραηλινή ειρηνευτική συνθήκη είχε σφυρηλατηθεί.

Επιπλέον, τα διπλωματικά τέχνασμα της Αιγύπτου για άλλη μια φορά οδήγησαν σε αυξημένη στήριξη από τον εγκαταλειφθέντα προστάτη της. Από τότε που είχε παρακάμψει την διαδικασία της Γενεύης, ο Κάρτερ είχε αρχικά εναντιωθεί στην «πρωτοβουλία της Ιερουσαλήμ» του Σαντάτ. Αλλά την αγκάλιασε από την στιγμή που κατάλαβε ότι δεν μπορούσε να την σταματήσει. Μέχρι τον Ιανουάριο του 1978, οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν ήδη βοηθήσει την Αίγυπτο να ανακαινίσει τα σοβιετικά Μιγκ της, της παρείχαν 14 επιπλέον C-130, και ξεκίνησαν ένα πρόγραμμα κατάρτισης αξιωματικών στις Ηνωμένες Πολιτείες. Όταν ο Σαντάτ ζήτησε 40 μαχητικά αεροσκάφη F-5E, ο Κάρτερ ομαδοποίησε το αιγυπτιακό αίτημα σε ένα πακέτο 2,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων που παρείχε 75 F-16 και 15 F-15 στο Ισραήλ, 60 F-15 στην Σαουδική Αραβία, και 50 F-5E στην Αίγυπτο.

ΣΤΗΝΟΝΤΑΣ ΣΩΣΤΑ ΤΗΝ ΥΦΕΣΗ

Δύο φορές στην διακυβέρνησή του, ο Σαντάτ αισθάνθηκε προδομένος από έναν σημαντικό σύμμαχο που είχε σπεύσει να καταλήξει σε μια διευθέτηση με τον αντίπαλό του. Δύο φορές ενήργησε με τόλμη για την άμβλυνση των πιο επιβλαβών επιδράσεών του. Το 1973, οι ενέργειες του βύθισαν την περιοχή σε πόλεμο, έφερε τις υπερδυνάμεις κοντά στο πυρηνικό χείλος του γκρεμού, και προκάλεσε μια πετρελαϊκή κρίση. Το 1977, οι κινήσεις του έφεραν την πρώτη αραβο-ισραηλινή ειρηνευτική συνθήκη, το τέλος των αραβο-ισραηλινών πολέμων και το τέλος της Σοβιετικής παρουσίας στην περιοχή. Και τις δύο φορές, οι κινήσεις του Σαντάτ ανάγκασαν τον προστάτη του σε αύξηση πωλήσεων όπλων και υποστήριξης.

Οι επιλογές του σε γενικές γραμμές πλαισιώνουν τις δύο διαθέσιμες επιλογές για τους περιφερειακούς συμμάχους των ΗΠΑ που είναι ταραγμένοι από την επικείμενη συμφωνία ΗΠΑ-Ιράν. Μια στρατηγική μετριασμού και ύφεσης τύπου «Σαντάτ 1973», στην οποία η Σαουδική Αραβία και το Ισραήλ αύξησαν την εμπλοκή τους σε πολέμους δια πληρεξουσίων και απειλούν να αποκτήσουν ή να χρησιμοποιήσουν τα πυρηνικά αποτρεπτικά μέσα τους, μπορεί να θαμπώσουν τις χειρότερες επιπτώσεις της ιρανικής πυρηνικής συμφωνίας, αλλά επίσης διαλύσουν περαιτέρω την περιοχή. Απελπισμένες για να ανακτήσουν τον έλεγχο, οι δυσαρεστημένες Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα έχουν πολλές άλλες επιλογές πέρα από το να υποστηρίξουν τους συμμάχους τους στις προσπάθειές τους, πιθανόν μέσω πρόσθετων πακέτων βοήθειας και όπλων.

Οι πρόσφατες κινήσεις της Σαουδικής Αραβίας να υποβαθμίσουν προληπτικά τους πληρεξούσιους των Ιρανών ταιριάζει σε αυτήν την πορεία. Πήγε σε πόλεμο στην Υεμένη κατά των Χούδι που υποστηρίζονται από το Ιράν και έχει ηγηθεί μιας καλύτερα διαχειριζόμενης πρωτοβουλίας των ανταρτικών ομάδων που μάχονται ενάντια στο καθεστώς του Μπασάρ αλ-Άσαντ στην Συρία. Με την αλ Κάιντα να εκμεταλλεύεται δύο πολέμους, αμφότερες η Υεμένη και η Συρία βρίσκονται τώρα σε τριμερείς συγκρούσεις που εμπλέκουν το σύνολο σχεδόν των περιφερειακών παραγόντων, χωρίς να είναι ορατό ένα τέλος. Ο πρόσφατος αμερικανο-ιρανικός ναυτικός ανταγωνισμός [4] και ο αντίστοιχος αεροπορικός μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και Ιράν [5] θα μπορούσε εύκολα να μετατραπεί σε αναμέτρηση.

Με μια νέα κυβέρνηση στην θέση της, και το Ισραήλ μπορεί να αντιδράσει στην πυρηνική συμφωνία με το να επιδιώξει να ακρωτηριάσει την Χεζμπολάχ και το καθεστώς του Άσαντ κατά μήκος των βορείων συνόρων του. Για έξι χρόνια, έχει αφήσει τα πράγματα ήρεμα, γνωρίζοντας ότι μια ανάφλεξη θα περιπλέξει τις προσπάθειες να παρακινηθεί ένας υπό αμερικανική ηγεσία διεθνής συνασπισμός για να σταματήσει το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα. Ωστόσο, με μια αμερικανο-ιρανική συμφωνία να πλησιάζει γρήγορα, μπορεί να προτιμήσει να καταπνίξει τους πληρεξούσιους του Ιράν νωρίτερα παρά αργότερα. Ακριβώς όπως ο υπό Σαουδική ηγεσία πόλεμος στην Υεμένη, οι συνέπειες ενός πολέμου μεταξύ Ισραήλ και Χεζμπολάχ θα μπορούσε να είναι ευρύς και επιπλέον δεν θα σταματήσει την πορεία του Ιράν προς την βόμβα. Μπορεί να ανακουφίσει, αλλά δεν θα καταργήσει την ύφεση στις σχέσεις ΗΠΑ-Ιράν.

Ακόμα κι αν ιδιωτικά διαφωνεί με ενέργειες όπως αυτές, η κυβέρνηση του Μπαράκ Ομπάμα εξακολουθεί να τις υποστηρίζει με δυσφορία. Συνεχίζει να παρέχει στρατιωτική υποστήριξη στον υπό Σαουδική ηγεσία συνασπισμό, παρότι προτρέπει τους Σαουδάραβες να κάνουν μια «παύση» στην επέμβασή τους. Φέρεται να είναι [6] διατεθειμένη να πουλήσει στα αραβικά κράτη του Κόλπου πρόσθετες δυνατότητες πυραυλικής άμυνας, προηγμένα μαχητικά αεροσκάφη, και των βόμβες κατά καταφυγίων ως αντάλλαγμα για την συναίνεσή τους. Σε εύθετο χρόνο, πιθανώς θα προσφέρει στο Ισραήλ ένα παρόμοιο πακέτο, ανεξάρτητα από τις επιφυλάξεις της.

Ο Μεναχέμ Μπέγκιν, ο Τζίμι Κάρτερ και ο Ανουάρ Σαντάτ στο Καμπ Ντέιβιντ, το 1978. JIMMY CARTER LIBRARY

Αντίθετα, μια προσέγγιση τύπου «Σαντάτ 1977» θα ήταν πολύ πιο καρποφόρα. Ακριβώς όπως το ταξίδι του Σαντάτ στην Ιερουσαλήμ συγκλόνισε την διοίκηση Κάρτερ από την λανθασμένη της προσέγγιση, μια δημόσια επαναπροσέγγιση μεταξύ του Ισραήλ και της Σαουδικής Αραβίας μπορεί να είναι η μόνη κίνηση που θα μπορούσε και να μετριάσει και ενδεχομένως ακόμη και να φθείρει τις διαπραγματεύσεις ΗΠΑ-Ιράν. Ο Σαντάτ και ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Menachem Begin ξεπέρασαν ο καθένας μια κόκκινη γραμμή: Ο Σαντάτ νομιμοποίησε την παρουσία του Ισραήλ στην περιοχή, ο Μπέγκιν αποδέχθηκε κατ’ αρχήν την πλήρη παλαιστινιακή αυτονομία στη Δυτική Όχθη και την Γάζα. Μια ηχώ από αυτές τις πρώτες και συχνά ξεχασμένες [7] Συμφωνίες του Καμπ Ντέιβιντ – «Το πλαίσιο για την ειρήνη στην Μέση Ανατολή»- ίσως να είναι ακριβώς αυτό που χρειάζονται το Ριάντ και η Ιερουσαλήμ για να απελευθερώσουν τεράστια περιθώρια στρατηγικής συνεργασίας. Όπως είπε κάποτε σατιρικά ένας στολισμένος Σαουδάραβας πρίγκιπας [8], «Με τη δύναμη του μυαλού μας και τον εβραϊκό πλούτο, μπορούμε να κάνουμε θαύματα».

Δεν είναι η ίδια η ύφεση στις σχέσεις ΗΠΑ-Ιράν που θα υπαγορεύσει το μέλλον της Μέσης Ανατολής, αλλά το πώς οι σύμμαχοι των Ηνωμένων Πολιτειών θα ενεργήσουν για την άμβλυνση των συνεπειών της. Θα αποφασίσουν έναν «Σαντάτ του 1973», αποσταθεροποιώντας την περιοχή ακόμη περισσότερο; Ή θα επιλέξουν έναν «Σαντάτ του 1977», όταν μια συμβολή συμφερόντων στέριωσε μια διαρκή ειρήνη; Είτε έτσι είτε αλλιώς, ο χορός που έθεσαν σε κίνηση οι συνομιλίες των ΗΠΑ με το Ιράν, έχει ήδη φύγει έξω από τον έλεγχο των Ηνωμένων Πολιτειών.

Copyright © 2015 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/egypt/2015-05-17/tale-two-sadats

Σύνδεσμοι
[1] http://www.theguardian.com/world/julian-borger-global-security-blog/2015...
[2] http://www.wsj.com/articles/saudi-arabia-considers-nuclear-weapons-to-of...
[3] http://www.nytimes.com/2003/10/06/opinion/the-last-nuclear-moment.html
[4] http://edition.cnn.com/2015/04/20/politics/iran-united-states-warships-m...
[5] http://theaviationist.com/2015/04/30/rsaf-intercept-a310-sanaa/
[6] http://www.washingtontimes.com/news/2015/may/5/obama-weighs-offering-sau...
[7] http://www.jimmycarterlibrary.gov/documents/campdavid/accords.phtml
[8] http://www.foxnews.com/world/2012/01/27/conversation-at-davos-with-princ...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στη διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στη διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition