Το Κυπριακό Ζήτημα μετά την εκλογή Ακιντζί

Βάσει των Συνθηκών Ανεξαρτησίας, το Κυπριακό Σύνταγμα του 1960 δεν έχει την δυνατότητα αναθεώρησης, με συνέπεια, μετά την τουρκική εισβολή του 1974, να συνεχίζει να υφίσταται ως είχε, εξακολουθώντας να αναγνωρίζει την αρμοδιότητα των δύο εθνικών ομάδων στην εκτελεστική εξουσία. Ταυτόχρονα δε, έχει ιδρυθεί ένα κράτος στο βόρειο γεωγραφικό τμήμα της Κύπρου με την ονομασία «Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου» (ΤΔΒΚ). Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, με τα ψηφίσματα 541/1983 και 550/1984, έχει καταδικάσει την θεσμική υπόσταση τού κατ’ ουσίαν τουρκικού ψευδοκράτους, ενώ παράλληλα κάλεσε όλα τα μέλη του ΟΗΕ να μην το αναγνωρίσουν. Η «Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου» είναι αναγνωρισμένη μόνον από την Τουρκία, με την οποία διατηρεί διπλωματικές, οικονομικές και στρατιωτικές επαφές.

Από το 1999 μέχρι το 2004, διεξήχθησαν οι συνομιλίες υπό την διαμεσολάβηση του Αλβάρο ντε Σότο, βασικού απεσταλμένου του ΟΗΕ για το Κυπριακό. Το 2004, ο ντε Σότο έφερε ως διαπραγματευτικό κείμενο την πρόταση του τότε γενικού γραμματέα του ΟΗΕ Κόφι Ανάν, η οποία πρόκρινε την αναγνώριση της δικοινοτικότητας του νησιού και της περιέλευσής του σε κατάσταση διζωνικότητας. Η αναφορά σε συνιστώντα κράτη, δηλαδή η αναγνώριση του επίσημου τεμαχισμού της Κύπρου, ήταν η θρυαλλίδα για την καταψήφιση της πρότασης από το 76% των Ελληνοκυπρίων στο δημοψήφισμα που διενεργήθηκε το 2004.

Η ΠΡΟΤΑΣΗ ΑΝΑΝ ΤΟ 2004 ΚΑΙ Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

Η πρόταση Ανάν έγινε δεκτή από την πλειονότητα των Τουρκοκυπρίων, οι οποίοι ψήφισαν θετικά στο δημοψήφισμα του 2004 σε ποσοστό 65%. Στην πραγματικότητα, το συγκεκριμένο νομικό κείμενο, από τον τρόπο που ήταν διατυπωμένο, έκανε ευθύ διαχωρισμό του νησιού. Η βάση της σύνθεσης του σχεδίου ήταν ένα συμπίλημα διατάξεων του Κυπριακού Συντάγματος του 1960 με στοιχεία από τον τρόπο ομοσπονδιακής οργάνωσης των ΗΠΑ. Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι η εφαρμογή του σχεδίου Ανάν, ακόμα και στην περίπτωση που γινόταν αποδεκτό και από τις δύο πλευρές, θα αντιμετώπιζε μια σειρά δυσεπίλυτων προβλημάτων, όπως αυτά που προέκυψαν κατά την ανακήρυξη της Ανεξαρτησίας της Κύπρου το 1960. Επίσης, η ομοσπονδοποίηση της Αμερικής, που φαίνεται να χρησιμοποιήθηκε ως πρότυπο, έγινε μετά από έναν Εμφύλιο Πόλεμο ανάμεσα σε δύο άνισα οικονομικά γεωγραφικά τμήματα κι όχι ανάμεσα σε δύο διαφορετικές εθνικές οντότητες. Πιο συγκεκριμένα, όσον αφορά το Κυπριακό, η αναγνώριση ειδικών κατηγοριών στους εποίκους, με συνέπεια να συνυπολογίζονται στα ποσοστά που νομιμοποιούσαν τον επαναπατρισμό ενός συγκεκριμένου αριθμού Ελληνοκυπρίων προσφύγων, και η προσπάθεια δημιουργίας ενός ομοσπονδιακού κράτους, δημιουργούσαν ζητήματα στην εξισορρόπηση των δικαιωμάτων μεταξύ των δύο πληθυσμών.

Ενώ το Σχέδιο Ανάν είχε γίνει αποδεκτό με συντριπτική πλειοψηφία από την τουρκοκυπριακή πλευρά, σταδιακά οι Τουρκοκύπριοι προσπάθησαν να αποσείσουν την εν λόγω απόφασή τους από την μετέπειτα διαπραγματευτική γραμμή τους με το πρόσχημα ότι οι επίμαχες γεωγραφικές περιοχές δεν θα μπορούσαν να επιστραφούν στην ελληνική πλευρά λόγω της εγκατάστασης και δραστηριοποίησης των Τούρκων εποίκων εκεί. Παράλληλα δε, η τουρκοκυπριακή πλευρά αποζητούσε να γίνουν από την ελληνική πλευρά βήματα καλής θέλησης στα θέματα της αποναρκοθέτησης στη «νεκρή ζώνη» της Αμμοχώστου και της ελεύθερης διακίνησης του εμπορίου.

Η πολιτική που εκφράζει η ΤΔΒΚ είναι συνυφασμένη με την διπλωματία του επίσημου Τουρκικού κράτους. Άλλωστε, η Τουρκία δεν αρνείται τις τάσεις αλυτρωτισμού στην συγκεκριμένη περιοχή, γεγονός που εκφράζεται και με την ανάμειξή της στην εκλογή Προέδρου στο ψευδοκράτος. Αντιμετωπίζοντας την ΤΔΒΚ ως δορυφόρο, η επίσημη τουρκική κυβέρνηση προσπαθεί να διασφαλίσει την δυναμική θέση και παρουσία της στην ευρύτερη Νοτιοανατολική Μεσογειακή Ζώνη. Πληθώρα γεγονότων πιστοποιούν την συγκεκριμένη άποψη. Λόγου χάρη, το 2004 η Τουρκία, προωθώντας τον Αλί Μεχμέτ Ταλάτ στην ηγεσία της ΤΔΒΚ πρόκρινε την αναγκαιότητα ψήφισης του σχεδίου Ανάν. Έχοντας ένα διαλλακτικό πρόσωπο στο επίμαχο ζήτημα, η Τουρκία θα βοηθούσε την θέση της κατά την διάρκεια των ενταξιακών της διαπραγματεύσεων στην ΕΕ. Αργότερα, με τον Ντερβίς Έρογλου, το τουρκικό κράτος υιοθετεί μια αδιάλλακτη στάση, που στόχευε αφενός στην διάσπαση της Κύπρου σε δύο κράτη, αφετέρου στον μη επαναπατρισμό των Ελληνοκυπρίων στα εδάφη τους. Η άρνηση των ευρωπαϊκών κρατών, κυρίως δε της Γερμανίας και της Γαλλίας, να ενταχθεί η Τουρκία στην Ε.Ε., διότι μεταξύ άλλων παραβίαζε τα ανθρώπινα δικαιώματα, έγινε αφορμή να σκληρύνει η Τουρκία την στάση της απέναντι στο Κυπριακό.

Η ΕΚΛΟΓΗ ΑΚΙΝΤΖΙ ΚΑΙ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΣΕΩΝ

Ο Μουσταφά Ακιντζί ίσως είναι η μοναδική περίπτωση από την ιστορία ίδρυσης της ΤΔΒΚ που δεν ήταν εκλογική επιλογή του επίσημου τουρκικού κράτους. Άραγε μπορούμε να συνάγουμε χρήσιμα συμπεράσματα εξ αυτού, ότι δηλαδή το βόρειο τμήμα της νήσου ανεξαρτητοποιείται ιδεολογικά από την τουρκική γραμμή εξαιτίας της νέας τάξης πραγμάτων που διαμορφώνεται στον ευρύτερο μεσογειακό χώρο;

Αν και ο Ερντογάν δεν στήριξε τον Ακιντζί στην εκλογή του, ωστόσο, όπως φαίνεται από τις προεκλογικές δηλώσεις του δεύτερου, είναι ο πιο ενδεδειγμένος διαπραγματευτής των ουσιωδών συμφερόντων της τουρκικής διπλωματίας, ο οποίος είναι πραγματικά σε θέση να συμβάλλει στην υλοποίηση των ιμπεριαλιστικών σχεδίων του Τούρκου Προέδρου, την στιγμή μάλιστα που το επίσημο κράτος της Ανατολής αντιμετωπίζει κοινωνική και οικονομική κρίση στο εσωτερικό του.

Ο Μουσταφά Ακιντζί, κάτω από το προσωπείο του διαλλακτικού πολιτικού για την επίλυση του Κυπριακού, είναι ο καταλληλότερος να διαπραγματευτεί με τον πιο ενδεδειγμένο τρόπο τα τουρκικά συμφέροντα, έχοντας απέναντί του τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκο Αναστασιάδη (υπέρμαχο τότε του σχεδίου Ανάν).