Η ατελής διάσωση των τραπεζών της Τυνησίας

Οι γνώστες του τραπεζικού τομέα της Τυνησίας υπολογίζουν ότι το συνολικό επισφαλές δανειακό χαρτοφυλάκιο των τριών κρατικών τραπεζών (μια κρατική τράπεζα δεν χρειάστηκε σχέδιο διάσωσης, και παραμένει ανέλεγκτη) είναι περίπου 6,7 δισ. δηνάρια (3,4 δισ. δολάρια). Εν τω μεταξύ, ο τότε υπουργός Οικονομικών Hakim Ben Hammouda και άλλες τραπεζικές πηγές είπαν στο περιοδικό Africa Confidential (Αφρική Εμπιστευτικό) [3] στα τέλη του περασμένου έτους ότι οι τράπεζες έχουν περίπου 5 δισεκατομμύρια δηνάρια (2,640 δισ. δολάρια) σε καταθέσεις.

Από τις επισφαλείς απαιτήσεις, το 40% προέρχεται από τον τομέα του τουρισμού. Ο βουλευτής Faycal Tebbini δήλωσε κατά την διάρκεια μιας κοινοβουλευτικής συνεδρίασης ότι ορισμένοι από την παρέα του Μπεν-Αλί στον τομέα του τουρισμού έλαβαν δάνεια ύψους 10 εκατομμυρίων δηναρίων (5,1 εκατομμύρια δολάρια) και στην συνέχεια εισέπραξαν τα μισά. Ο Ben Ali έδωσε, επίσης, ξενοδοχεία στην ομάδα του για να χρησιμοποιηθούν ως εγγύηση έναντι δανείων από τις κρατικές τράπεζες. Ένα πρώην μέλος της επιτροπής μεταρρύθμισης του τουριστικού τομέα της Τυνησίας, μου είπε ότι, αντί να πληρώνουν τα δάνειά τους, αυτοί οι παρεοκράτες αγόραζαν αυτοκίνητα για τις φίλες τους και διόγκωναν τον δικό τους πλούτο μέσω άλλων επενδύσεων. Πολλοί από αυτούς τους «ξενοδόχους» εξακολουθούν να αρνούνται να δηλώσουν το πλήρες εισόδημά τους, σύμφωνα με το ίδιο μέλος της επιτροπής τουριστικής μεταρρύθμισης, και δεν έχουν πλέον τα κεφάλαια για να λειτουργήσουν τα ξενοδοχεία τους ή για να πληρώσουν τα δάνειά τους. Η τουριστική βιομηχανία χτυπήθηκε σκληρά μετά την επανάσταση του 2011 [2] και χτυπήθηκε και πάλι φέτος από δύο τρομοκρατικές επιθέσεις -η πρώτη στο Εθνικό Μουσείο Μπαρντό και στην συνέχεια σε ένα δημοφιλές θέρετρο στην πόλη Sousse [4]. Σύμφωνα με την Κεντρική Τράπεζα, ο τουρισμός είναι τώρα κάτω κατά 76% σε σχέση με το 2010, το έτος πριν από την πτώση του Μπεν-Αλί. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) ανέφερε σε μια έκθεση την περασμένη εβδομάδα ότι οι επιθέσεις αυτές οδήγησαν στην ακύρωση περίπου του ημίσεως των υφιστάμενων κρατήσεων στα ξενοδοχεία, και τα θέρετρα άδειασαν στην αιχμή του καλοκαιριού. Ο τυνησιακός Οργανισμός Τουρισμού εκτιμά ότι περίπου το 90% των περισσότερων από 800 καταχωρημένων ξενοδοχείων της Τυνησίας ήδη αντιμετωπίζει οικονομικές δυσκολίες ή βρίσκεται στην διαδικασία κλεισίματος. Για το έτος συνολικά, το ΔΝΤ αναφέρει ότι οι απώλειες από τις τουριστικές εισροές αναμένονται σε περίπου 1,1 δισ. δολάρια, ή μια μείωση κατά 45%, με «σημαντικές» επιπτώσεις στην ευρύτερη οικονομία.

Είναι εύκολο να δούμε, λοιπόν, γιατί σχεδόν το 30% των οφειλών προς την Société Tunisienne de Banque, την μεγαλύτερη από τις τρεις κρατικές τράπεζες, «πιθανώς» δεν έχουν επιστραφεί, σύμφωνα με τον διευθύνοντα σύμβουλο της τράπεζας, Abdelwahab Naji. Όπως εξήγησε στο κρατικό ραδιόφωνο δύο εβδομάδες μετά την αυγουστιάτικη ψηφοφορία διάσωσης, οι προβληματικές κρατικές επιχειρήσεις και μια γκάμα τομέων που πλήττονται από την οικονομική επιβράδυνση της Τυνησίας εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν προβλήματα για την αποπληρωμή των χρεών τους.

ΒΗΜΑΤΑ ΣΤΟ ΣΚΟΤΑΔΙ

Μόλις ένα μήνα μετά την ψηφοφορία του Αυγούστου, η Κριστίν Λαγκάρντ του ΔΝΤ και ο διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας της Τυνησίας, Chedly Ayari, μίλησαν μαζί σε μια συνέντευξη Τύπου για μια ακόμη διάσωση. Ο Ayari δήλωσε ότι οι διαπραγματεύσεις θα διεξάγονταν σύντομα για ένα δάνειο έκτακτης ανάγκης από το ΔΝΤ τουλάχιστον 1,7 δισ. δολαρίων. Μέχρι το τέλος του ίδιου μήνα, το ΔΝΤ έδωσε ένα δάνειο λίγο πάνω από 300 εκατομμύρια δολάρια, και στην συνέχεια, στις αρχές Οκτωβρίου, η Παγκόσμια Τράπεζα ενέκρινε ένα πολύ καθυστερημένο δάνειο 500 εκατομμυρίων δολαρίων για να βοηθήσει την αναδιάρθρωση των κρατικών τραπεζών της Τυνησίας και την τόνωση της οικονομικής ανάπτυξης. Τα δάνεια αυτά είχαν εν μέρει ως προϋπόθεση από κάποια αρχική ανακεφαλαιοποίηση και αναδιάρθρωση των τριών κρατικών τραπεζών της Τυνησίας, αλλά αυτή η διαδικασία για την ανακεφαλαιοποίηση ήταν αδιαφανής.

Ο Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας της Τυνησίας, Chadli Ayari, υποδέχεται την Διευθύντρια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, Κριστίν Λαγκάρντ, στην Κεντρική Τράπεζα της Τυνησίας στην Τύνιδα, στις 8 Σεπτεμβρίου 2015. STEPHEN JAFFE (IMF) / REUTERS
-------------------------

Η ανακεφαλαιοποίηση των κρατικών τραπεζών ήταν επείγουσα προτεραιότητα μετά την πτώση του Μπεν-Αλί. Τα χρήματα της διάσωσης, τα οποία προέρχονται από τους φορολογούμενους, θα μειώσουν τα κεφαλαιακά ελλείμματα των κρατικών τραπεζών, όταν δημοσιεύσουν τους ισολογισμούς τους μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους. Αλλά από την άποψη μιας νέας κρατικής στρατηγικής για αυτές τις τράπεζες, οι οποίες εξυπηρετούν ελάχιστο νόημα ως πηγές πίστωσης για την τόνωση της οικονομικής ανάπτυξης, ένας ανώτερος σύμβουλος της κυβέρνησης μου είπε ότι κανείς δεν ξέρει τι θα συμβεί στην συνέχεια. «Ακόμη και οι υπουργοί δεν έχουν πληροφορίες, διότι δεν υπάρχει διαφάνεια», μου είπε. «Κάνουμε βήματα στο σκοτάδι».