Η Πολιτιστική Επανάσταση πενήντα χρόνια μετά

Οι σημερινοί ηγέτες, επίσης, φαίνεται να έχουν μάθει πολλά από την προώθηση της λατρείας της προσωπικότητας του Μάο. Ο Liu Shaoqi και ο Lin Biao, ένας άλλος υψηλόβαθμος αξιωματούχος κόμματος, διαδραμάτισαν κεντρικό ρόλο στην προώθηση του Μάο ως αλάθητου, μόνο για να γίνουν θύματα των εκκαθαρίσεων του Μάο στα χρόνια που ακολούθησαν. Παρά το γεγονός ότι ο Xi έχει καταφέρει να δημιουργήσει μια σημαντική λατρεία της προσωπικότητάς του μέχρι στιγμής, οι σημερινοί αξιωματούχοι φαίνεται να αναγνωρίζουν ότι η ανύψωσή του στο σημείο της λαϊκής λατρείας θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο τις δικές τους θέσεις. Εξετάστε την φανερή εσωκομματική αψιμαχία μεταξύ του Xi και του μέλους της Μόνιμης Επιτροπής του Πολιτικού Γραφείου, Wang Qishan, νωρίτερα φέτος. Αφότου ο Σι επισκέφθηκε γραφεία κρατικών μέσων ενημέρωσης τον Φεβρουάριο και τα κάλεσε να «μιλούν για την βούληση του κόμματος», ο Ren Zhiqiang, ένας κατασκευαστής ακινήτων του Πεκίνου και στενός φίλος του Wang, πήγε στα social media για να υποστηρίξει την αντίθετη θέση: Ότι τα μέσα ενημέρωσης της Κίνας πρέπει να μιλούν για τον λαό, όχι για το κόμμα. Ο λογαριασμός του Ρεν στο Weibo διαγράφηκε αμέσως από τους λογοκριτές, και μερικά μέσα ενημέρωσης, υπό την πιθανή καθοδήγηση του Σι, επιτέθηκαν στον Ren υπονοώντας ότι οι επικρίσεις του υποστηρίζονταν από τον Wang. Αλλά τον Μάρτιο οι επιθέσεις σταμάτησαν -ένα πιθανό σημάδι ότι άλλα μέλη της Μόνιμης Επιτροπής ήταν αντίθετα στην πίεση του Xi εναντίον του Ρεν και του Wang και βλέπουν εδραίωση της εξουσίας του Xi [10] με κάποια επιφυλακτικότητα.

Ένας άνδρας οδηγεί ηλεκτρικό ποδήλατο μπροστά από μια αφίσα της εποχής της Πολιτιστικής Επανάστασης στην Σαγκάη, τον Απρίλιο του 2016. ALY SONG / REUTERS
------------------------------------

Πολλοί ξένοι παρατηρητές παραξενεύονται από τον θαυμασμό που ορισμένοι ηγέτες του κόμματος φαίνεται ότι εξακολουθούν να έχουν για τον Μάο, παρά το γεγονός ότι ορισμένα από τα μέλη της οικογένειάς τους διώχθηκαν από την κυβέρνησή του. Η πηγή αυτής της ευλάβειάς τους βρίσκεται σε έναν πολιτικό υπολογισμό: Ότι η κριτική στον Μάο θα υπονόμευε το πολιτικό σύστημα που έχουν κληρονομήσει από αυτόν. Στον υπολογισμό αυτό, επίσης, οι σημερινοί ηγέτες της Κίνας ακολουθούν το παράδειγμα του Μάο. Αφότου ο Σοβιετικός ηγέτης Νικίτα Χρουστσόφ [11] επέκρινε τον αποβιώσαντα Ιωσήφ Στάλιν το 1956, ο Μάο υπερασπίστηκε αποφασιστικά τον Στάλιν, υποστηρίζοντας ότι ήταν ανάμεσα στις «σημαίες και τα μαχαίρια» της «προλεταριακής δικτατορίας» -δηλαδή, ότι ήταν τόσο ένα σύμβολο όσο και ένα όπλο της κομμουνιστικής διακυβέρνησης. Το να επικριθεί ο Στάλιν, πίστευε ο Μάο, θα απαιτούσε την εγκατάλειψη της νομιμότητας που προφανώς προσέφερε η κληρονομιά του. Ομοίως, ο Μάο είναι η «σημαία και το μαχαίρι» του σημερινού κινεζικού καθεστώτος, και οι διάδοχοί του δεν είναι διατεθειμένοι να εγκαταλείψουν την πολιτική κληρονομιά του. Όσο για το γιατί οι κινεζικές Αρχές δεν επιτρέπουν την λαϊκή κριτική της Πολιτιστικής Επανάστασης, ο λόγος είναι σαφής: Το να επικριθεί αυτό το επεισόδιο της ιστορίας της Κίνας θα είναι σχεδόν ισοδύναμο με το να επικριθεί το ίδιο το κόμμα.

Φυσικά, η τρέχουσα πολιτική κατάσταση της Κίνας δύσκολα αποτελεί μια πλήρη επανάληψη της Πολιτιστικής Επανάστασης. Η προτίμηση του κόμματος για την σταθερότητα σημαίνει ότι το είδος της κοινωνικής αναταραχής και της μαζικής βίας που είδε η Κίνα την δεκαετία του 1960 και του 1970 είναι τώρα έξω από κάθε συζήτηση. Ούτε οι σημερινοί Κινέζοι πολίτες ελέγχονται εύκολα από το κράτος, όπως κατά την διάρκεια της εποχής του Μάο˙ το άνοιγμα της οικονομίας και η εξάπλωση της ψηφιακής τεχνολογίας [12] τους έχουν κάνει πιο ανεξάρτητους από όσο ποτέ πριν. Ό,τι κι αν προκύψει από αυτές τις δύο αντιτιθέμενες τάσεις, είναι σαφές ότι στο πολιτικό επίπεδο των ελίτ, η Κίνα εξακολουθεί να βρίσκεται στην σκιά των γεγονότων μισό αιώνα πριν.

Copyright © 2016 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/china/2016-05-15/cultural-revolu...