Η τρομοκρατία και η συμφωνία της Τουρκίας με το Ισραήλ

Ακόμη πιο ακανθώδες θα είναι να εκπληρωθούν τα τμήματα της συμφωνίας που σχετίζονται με την Χαμάς. Η Τουρκία επιφυλάχθηκε για την συνολική εκδίωξη της Χαμάς από την Τουρκία (κάτι που ήθελε το Ισραήλ). Οι διαπραγματευτές αντί για αυτό υποσχέθηκαν να χαλιναγωγήσουν τις δραστηριότητες της Χαμάς, αλλά το πώς θα παρακολουθούνται ή θα επιβάλλονται οι προσπάθειές της αποτελούν εικασία. Εάν υπάρξουν τρομοκρατικές επιθέσεις στο Ισραήλ που η Ιερουσαλήμ υποπτεύεται ότι είχαν προγραμματιστεί και εκτελεστεί από την Κωνσταντινούπολη, η Τουρκία θα πρέπει να πιεστεί σκληρά για να αποδείξει οριστικά ότι το Ισραήλ κάνει λάθος. Επιπλέον, με τον Ερντογάν να έχει καλλιεργήσει μια στενή σχέση με τον επικεφαλής της Χαμάς, Χάλεντ Μεσάαλ (Khaled Meshaal), για το μεγαλύτερο μέρος της δεκαετίας, είναι αμφίβολο ότι ο πρόεδρος της Τουρκίας θα είναι πιο διατεθειμένος να είναι σκληρός με την Χαμάς από όσο να διατηρήσει μια εύλογη δυνατότητα άρνησης απέναντι σε οποιοδήποτε αποδεικτικό στοιχείο σχετικά με επιθέσεις της Χαμάς που προέρχονται από τουρκικό έδαφος. Τέλος, η δέσμευση της Τουρκίας να πιέσει την Χαμάς να επιστρέψει τους Ισραηλινούς πολίτες και τις σορούς των στρατιωτών βασίζεται σε έναν υπολογισμό ότι η πολιτική πτέρυγα της Χαμάς, στην οποία η Τουρκία έχει επιρροή, είναι ο τελικός κριτής του ζητήματος αυτού, παρά η στρατιωτική της πτέρυγα η οποία τείνει να λειτουργεί σύμφωνα με τις δικές της ιδιοτροπίες. Αυτό φαίνεται σαν ένα επικίνδυνο στοίχημα.

Ακόμα και αν η Τουρκία είναι σε θέση να εκπληρώσει τις υποσχέσεις της σχετικά με την δραστηριότητα της Χαμάς, η συμφωνία εξακολουθεί να έχει ένα μοιραίο ελάττωμα: Εξαρτάται από την συνέχιση της ησυχίας στην Γάζα, κάτι που είναι παρακινδυνευμένο στοίχημα. Τα δύο χρόνια της ησυχίας αφότου η Επιχείρηση Προστατευτική Κόψη (Operation Protective Edge) κατέστησε ικανή αυτήν την συμφωνία, αλλά οι συνθήκες στην Γάζα δεν έχουν βελτιωθεί από την εποχή του τελευταίου γύρου των μαχών και, στους πρόσφατους καιρούς, οι μάχες ξεσπούν κάθε δύο χρόνια. Το ότι καμία πλευρά δεν είναι πρόθυμη να επανέλθει στον πόλεμο μπορεί να μην έχει σημασία˙ ο τελευταίος πόλεμος στην Γάζα, που διήρκεσε 50 ημέρες το καλοκαίρι του 2014, ήταν ένας πόλεμος που ούτε το Ισραήλ ούτε η Χαμάς φαίνεται να ήθελαν αλλά δεν ήταν σε θέση να τον σταματήσουν.

Αν και κανείς δεν μπορεί να προβλέψει με βεβαιότητα πότε θα ξεσπάσει άλλος ένας πόλεμος στην Γάζα, ένας άλλος γύρος μάχης φαίνεται αναπόφευκτος, και μαζί με αυτόν θα έρθει το τέλος της τρέχουσας ισραηλινο-τουρκικής ύφεσης. Το τουρκικό κοινό εξακολουθεί να έχει αρνητικές απόψεις για το Ισραήλ, και ο Ερντογάν θα αναγκαστεί να ανακαλέσει τον πρεσβευτή του στο πρώτο σημάδι απωλειών παλαιστινιακών αμάχων, για να μην αναφέρουμε το τι θα συμβεί, αν τυχόν νεοαναγειρόμενα τουρκικά κατασκευαστικά έργα χτυπηθούν από ισραηλινά πυρά. Το Ισραήλ, εν τω μεταξύ, θα πρέπει να πιεστεί σκληρά για να διατηρήσει κανονικές σχέσεις με την Τουρκία μόλις ο Ερντογάν αρχίσει τις ενστικτώδεις λεκτικές ομοβροντίες του εναντίον του Ισραήλ, οι οποίες στο παρελθόν έχουν συμπεριλάβει την σύγκριση του Ισραήλ με τον Χίτλερ και τον χαρακτηρισμό του Σιωνισμού ώς έγκλημα κατά της ανθρωπότητας. Η τουρκο-ισραηλινή προσέγγιση, με λίγα λόγια, βασίζεται σε ένα σπίτι από τραπουλόχαρτα που θα μπορεί εύκολα να καταρρεύσει στο πρώτο σημάδι ενός ισραηλινο-παλαιστινιακού προβλήματος.

Μια τουρκική σημαία κυματίζει στην κορυφή της τουρκικής πρεσβείας καθώς μια ισραηλινή σημαία φαίνεται σε κοντινή απόσταση, στο Τελ Αβίβ, στις 26 Ιουνίου 2016. BAZ RATNER / REUTERS
------------------------------------------

Και ακόμη και πριν ξεσπάσουν οι μάχες, η Αίγυπτος θα ασκήσει πίεση στο Ισραήλ να αποφύγει τις στενότερες σχέσεις με την Τουρκία, δεδομένων των σημερινών εντάσεων μεταξύ Καΐρου και Άγκυρας. Αν υπάρχει ένας περιφερειακός σύμμαχος για τον οποίον το Ισραήλ θα παραμερίσει ώστε να μην τον ανταγωνιστεί, αυτός είναι η Αίγυπτος. Το ότι η Τουρκία θα ξεκινήσει τώρα κατασκευαστικά έργα στην Γάζα είναι βέβαιο ότι θα προκαλέσει ακόμη μεγαλύτερη τριβή μεταξύ του Ερντογάν και της κυβέρνησης Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι, η οποία θέλει να περιορίσει την τουρκική επιρροή στην Γάζα και επίσης θέλει να αποφύγει το άνοιγμα κάθε εξόδου διαφυγής για την Χαμάς. Η Αίγυπτος χωρίς καμία αμφιβολία θα κάνει γνωστή στο Ισραήλ την δυσαρέσκειά της. Παρά το γεγονός ότι ένα τέτοιο ενδεχόμενο δεν εμπόδισε την ολοκλήρωση της συμφωνίας, η ικανότητα της Αιγύπτου να την χαλάσει δεν θα πρέπει να αποκλειστεί.

Η εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ του Ισραήλ και της Τουρκίας είναι ένα καλό πράγμα, αλλά οι προσδοκίες θα πρέπει να διατηρούνται υπό έλεγχο. Είναι απίθανο ότι η προσέγγιση θα λειτουργήσει με τον τρόπο που αμφότερες οι πλευρές σκοπεύουν, και μπορεί να μην περάσει πολύς καιρός πριν αρχίσουμε να συζητάμε και πάλι για το πώς θα γίνει το Ισραήλ και η Τουρκία να τα βρουν μεταξύ τους. Η τρομοκρατική επίθεση της Κωνσταντινούπολης μόνο ενισχύει το ότι αυτοί οι ανανεωμένοι δεσμοί μεταξύ των δύο χωρών είναι πιο σημαντικοί από ποτέ, και θα είναι καλό οι δύο κυβερνήσεις να το έχουν κατά νου κάθε φορά που τα γεγονότα αναπόφευκτα θα παραπέμπουν στο ότι οι υποκείμενες στενότερες σχέσεις οδεύουν σε μια ανανεωμένη ρήξη.

Copyright © 2016 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/turkey/2016-06-29/terrorism-and-...