Η υποχώρηση της Ιταλίας

Η μόνη εναλλακτική λύση έναντι του PD και του άξονα Μπερλουσκόνι-Salvini είναι το Κίνημα των Πέντε Αστέρων (M5S), το οποίο ηγείται σήμερα στις δημοσκοπήσεις. Ο Beppe Grillo, ο αντι-κατεστημένος κωμικός που οδηγεί το M5S, θέλει εκλογές το συντομότερο δυνατόν. Ο ίδιος γνωρίζει πολύ καλά ότι το κίνημά του, ένα τεράστιο δίκτυο ισχυρογνωμόνων netizens [στμ: πολιτών του διαδικτύου] οι οποίοι χρησιμοποιούν το blog του ως ιδεολογική καθοδήγηση, είναι με γυάλινα πόδια. Το M5S στερείται εμπειρίας (αν και ορισμένοι βουλευτές του φαίνεται να έχουν μάθει εντυπωσιακά γρήγορα τις σκοτεινές τέχνες της πολιτικής) και, όπου βρέθηκε σε θέσεις εξουσίας, οι επιδόσεις του ήταν μικτές, για να χρησιμοποιήσω έναν γενναιόδωρο όρο. Η δήμαρχος της M5S της Ρώμης, Virginia Raggi, έχει γίνει εθνικός περίγελος μετά την εκλογή της, τον περασμένο Ιούνιο. Όσο μεγαλύτερη είναι η καθυστέρηση μεταξύ του δημοψηφίσματος και των νέων εκλογών, τόσο πιο πιθανό είναι ότι η κίνηση του Grillo θα χάσει την λάμψη της στα μάτια του εκλογικού σώματος. Τα τρέχοντα επίπεδα της στήριξης είναι ασταθή.

Το μόνο πράγμα που ένωσε τον Μπερλουσκόνι, τον Ντ’ Αλέμα, τον Grillo και τον Salvini ήταν απέχθεια τους προς τον Renzi και η αποφασιστικότητά τους να τον ρίξουν. Ο πρώην πρωθυπουργός μίλησε κοροϊδευτικά για το «ετερόκλητο πλήρωμα» που είχε υποστηρίξει την εκστρατεία του «όχι», και είναι δύσκολο να μην συμφωνήσει κάποιος μαζί του. Το κεντρικό πρόβλημα των πολιτικών της Ιταλίας στην αποκαλούμενη Δεύτερη Δημοκρατία (δηλαδή, την περίοδο μετά την κατάρρευση της Χριστιανικής Δημοκρατίας το 1992-93), είναι ότι ειναι καταστροφικοί, όχι εποικοδομητικοί. Έχουν αποδειχθεί ανίκανοι για την σκληρή, υπομονετική δουλειά που απαιτείται για την αντιμετώπιση των πολυάριθμων κοινωνικών και οικονομικών προβλημάτων της Ιταλίας.

Αυτός είναι ο λόγος που η Ιταλία αναγκάστηκε να καταφύγει τρεις φορές τα τελευταία 20 χρόνια (κατά την διάρκεια των κυβερνήσεων του Carlo Azeglio Ciampi, του Lamberto Dini, και, πιο πρόσφατα, του Mario Monti) σε τεχνοκρατική διακυβέρνηση. Πάρα πολλοί μη-Ιταλοί θα ήθελαν να δουν την ανάδυση μιας ακόμα τέτοιας κυβέρνησης τώρα: Θα ήταν καθησυχαστικό για τις αγορές ομολόγων αν μια «κυβέρνηση καθηγητών» λειτουργούσε την χώρα για τα επόμενα ένα ή δύο χρόνια. Ωστόσο, οποιαδήποτε τέτοια κυβέρνηση θα προσκρούσει στο ίδιο ζήτημα της νομιμοποίησης, όπως έκανε το υπουργικό συμβούλιο του Monti. Μια κυβέρνηση τεχνοκρατών δεν μπορεί να ζητήσει από το εκλογικό σώμα μεταρρυθμίσεις που απαιτούν μεγάλες θυσίες.

Αλλά δεν μπορεί κανείς να φανταστεί μια εκλεγμένη ιταλική κυβέρνηση τώρα να ζητά από τους Ιταλούς να κάνουν μεγάλες θυσίες. Ο Renzi ήταν από αυτή την άποψη ο πιο γενναίος Ιταλός ηγέτης που υπήρχε, και δείτε τι του συνέβη. Είναι ασύμφορο να εικάζει κανείς ακόμα και για τα πολλά γνωστά-άγνωστα που αναδύονται στον απόηχο του εκλογικού αποτελέσματος, πόσω μάλλον να προσπαθήσει να προβλέψει τα άγνωστα-άγνωστα που κρύβονται από όλους, στους επόμενους μήνες. Το μόνο που μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα είναι ότι δεν θα υπάρξουν εκλογές μέχρι το συνταγματικό δικαστήριο να εκδώσει απόφαση σχετικά με την συνταγματικότητα του Italicum, ο οποίος σε κάθε περίπτωση ισχύει μόνο για την Βουλή των Αντιπροσώπων. Το δικαστήριο δήλωσε ότι θα αποφασίσει στις 24 Ιανουαρίου του 2017. Ο Italicum έχει πολλά από τα ίδια ελαττώματα όπως ο λεγόμενος Porcellum, ο νόμος που προηγήθηκε, οπότε θα μπορούσε κάλλιστα να υποστεί δικαστική κριτική. Στην περίπτωση αυτή, ο αρχικός εκλογικός νόμος της Ιταλίας θα ήταν, στην πραγματικότητα, η αναλογική εκπροσώπηση. Αλλά καμιά σταθερή κυβέρνηση δεν μπορεί ενδεχομένως να εκλεγεί στην Ιταλία με αναλογική εκπροσώπηση.

Καθώς δημοσιευόταν αυτό το άρθρο, ο πρόεδρος Σέρτζιο Ματαρέλα διόριζε τον σεβαστό υπουργό Εξωτερικών, Paolo Gentiloni, ως πρωθυπουργό. Αν καταφέρει να σχηματίσει κυβέρνηση που θα διοικεί τα δύο σώματα του κοινοβουλίου, θα οδηγήσει μια κυβέρνηση προερχόμενη από την ίδια κοινοβουλευτική πλειοψηφία που υποστήριξε τον Renzi, αλλά είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς αυτή την κατάσταση να αντέχει για περισσότερο από μερικούς μήνες. Το PD, το κύριο κόμμα της πλειοψηφίας, είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα βυθιστεί σε πικρή φαγωμάρα στο νέο έτος.

Μετά το Caporetto, ο στρατός της Ιταλίας υποχώρησε στον ποταμό Piave, σχεδόν στην Βενετία, όπου συσπειρώθηκε και πολέμησε ηρωικά για να σταματήσει την αυστριακή προέλαση. Στην παρούσα κρίση, είναι δύσκολο να εντοπιστεί το πού θα βρίσκεται το σημείο συσπείρωσης. Η Ιταλία είναι σε πλήρη, ακάθεκτη υποχώρηση από την ΕΕ και από οποιαδήποτε διαδικασία μεταρρύθμισης. Η πολιτική τάξη της έχει τώρα την ξεκάθαρη ευθύνη να πει τι θέλει στην θέση του Renziσμού. Αλλά η αλήθεια είναι ότι δεν ξέρει.

Copyright © 2016 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/italy/2016-12-14/italys-eu-retreat

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition