Αμερικανικός λαϊκισμός και φιλελεύθερη τάξη | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Αμερικανικός λαϊκισμός και φιλελεύθερη τάξη

Οι τάσεις στην πολιτική σκέψη στις Ηνωμένες Πολιτείες
Περίληψη: 

Η πρόκληση για τις διεθνείς πολιτικές στις μέρες που έρχονται, είναι λιγότερο το να ολοκληρωθεί το έργο της οικοδόμησης της παγκόσμιας φιλελεύθερης τάξης κατά μήκος συμβατικών γραμμών, από όσο το να βρεθεί ένας τρόπος για να σταματήσει η διάβρωση της φιλελεύθερης τάξης και να ανατοποθετηθεί το παγκόσμιο σύστημα σε μια πιο βιώσιμη βάση.

Ο WALTER RUSSELL MEAD είναι καθηγητής Εξωτερικών Υποθέσεων και Ανθρωπιστικών Επιστημών στην έδρα James Clarke Chace στο Bard College και ένας διακεκριμένος μελετητής στο Ινστιτούτο Hudson. Ακολουθήστε τον στο Twitter @wrmead [1].

Για πρώτη φορά σε 70 χρόνια, ο αμερικανικός λαός έχει εκλέξει [2] έναν πρόεδρο που υποτιμά [3] τις πολιτικές, τις ιδέες και τους θεσμούς που βρίσκονται στην καρδιά της μεταπολεμικής εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ. Κανείς δεν ξέρει πώς θα σχηματοποιηθεί η εξωτερική πολιτική της διοίκησης Trump ή πώς θα αλλάξουν οι προτεραιότητες και οι προτιμήσεις του νέου προέδρου καθώς ο ίδιος θα αντιμετωπίζει τον χείμαρρο των γεγονότων και των κρίσεων στο μέλλον. Αλλά από την εποχή της διοίκησης του Φραγκλίνου Ρούσβελτ, η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ δεν έχει γίνει μάρτυρας τόσο θεμελιωδών συζητήσεων.

Από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο [4], η μεγάλη στρατηγική των ΗΠΑ έχει διαμορφωθεί από δύο βασικές σχολές σκέψης, που αμφότερες επικεντρώνονται στην επίτευξη ενός σταθερού διεθνούς συστήματος, με τις Ηνωμένες Πολιτείες στο κέντρο του. Οι Χαμιλτονιανοί πίστευαν ότι ήταν προς το συμφέρον των Αμερικανών να αντικαταστήσουν οι Ηνωμένες Πολιτείες το Ηνωμένο Βασίλειο ως «το γυροσκόπιο της παγκόσμιας τάξης», σύμφωνα με τα λόγια του συμβούλου του προέδρου Γούντροου Ουίλσον, Edward House [5], κατά την διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, βάζοντας την οικονομική αρχιτεκτονική και την αρχιτεκτονική ασφαλείας στη θέση της για την ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο -κάτι που, και θα εμπόδιζε την Σοβιετική Ένωση, και θα προωθούσε τα συμφέροντα των ΗΠΑ. Όταν η Σοβιετική Ένωση έπεσε, οι Χαμιλτονιανοί απάντησαν διπλασιάζοντας τις προσπάθειες για την δημιουργία μιας παγκόσμιας φιλελεύθερης τάξης, νοουμένης πρωτίστως με οικονομικούς όρους.

Οι Ουιλσονιανοί, εν τω μεταξύ, πίστευαν επίσης ότι η δημιουργία μιας παγκόσμιας φιλελεύθερης τάξης ήταν ένα ζωτικό συμφέρον των ΗΠΑ, αλλά το συνέλαβαν από την άποψη των αξιών και όχι οικονομικά. Βλέποντας τα διεφθαρμένα και αυταρχικά καθεστώτα στο εξωτερικό ως την κύρια αιτία των συγκρούσεων και της βίας, οι Ουιλσονιανοί αναζήτησαν την ειρήνη μέσα από την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της δημοκρατικής διακυβέρνησης και του κράτους δικαίου. Στα μεταγενέστερα στάδια του Ψυχρού Πολέμου, ένας κλάδος αυτού του στρατοπέδου, οι φιλελεύθεροι θεσμικιστές (institutionalists) επικεντρώθηκαν στην προώθηση των διεθνών θεσμών και στην ολοένα στενότερη παγκόσμια ολοκλήρωση, ενώ ένας άλλος κλάδος, οι νεοσυντηρητικοί, πιστεύουν ότι μια φιλελεύθερη ατζέντα θα μπορούσε να προωθείται καλύτερα μέσω των μονομερών προσπαθειών της Ουάσιγκτον (ή με εθελοντικό συνδυασμό με ομοϊδεάτες εταίρους).

Οι διαφορές μεταξύ και εντός αυτών των παρατάξεων ήταν έντονες και πομπώδεις, αλλά έλαβαν χώρα μέσα σε μια κοινή δέσμευση για ένα κοινό σχέδιο παγκόσμιας τάξης. Καθώς αυτό το σχέδιο τέθηκε υπό αυξανόμενη πίεση στις τελευταίες δεκαετίες, ωστόσο, η αδιαμφισβήτητη λαβή των οπαδών της παγκοσμιοποίησης στην αμερικανική σκέψη για την εξωτερική πολιτική άρχισε να χαλαρώνει. Άρχισαν να ακούγονται περισσότερο εθνικιστικές και λιγότερο παγκόσμιου σκεπτικού φωνές, και ένα κοινό ολοένα και περισσότερο απογοητευμένο με εκείνο που είδε ως δαπανηρές αποτυχίες του σχεδίου οικοδόμησης μια παγκόσμιας τάξης, άρχισε να αμφισβητεί αυτό που κήρυττε το κατεστημένο οικοδόμημα της εξωτερικής πολιτικής. Η Τζεφερσονιανή και η Τζακσονιανή σχολή σκέψης, εξέχουσες πριν από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο αλλά στο περιθώριο κατά την διάρκεια της ακμής της φιλελεύθερης τάξης, έχουν επιστρέψει εκδικούμενες.

Οι Τζεφερσονιανοί (Jeffersonians), συμπεριλαμβανομένων των σημερινών λεγόμενων ρεαλιστών, υποστηρίζουν ότι το χαμήλωμα του παγκόσμιου προφίλ των Ηνωμένων Πολιτειών θα μειώσει το κόστος και τους κινδύνους της εξωτερικής πολιτικής. Επιδιώκουν να καθορίσουν στενά τα συμφέροντα των ΗΠΑ και να τα προωθήσουν με ασφαλέστερους και πιο οικονομικούς τρόπους. Οι Ελευθεριακοί (Libertarians) πηγαίνουν την πρόταση αυτή στα όριά της και βρίσκουν συμμάχους μεταξύ πολλών στην αριστερά οι οποίοι αντιτίθενται στον παρεμβατισμό, θέλουν να μειώσουν τις στρατιωτικές δαπάνες, και ευνοούν την ανακατανομή των προσπαθειών και των πόρων της κυβέρνησης εγχωρίως. Τόσο ο γερουσιαστής Rand Paul του Κεντάκι όσο και ο γερουσιαστής Τεντ Cruz του Τέξας φάνηκε να πιστεύουν ότι θα μπορούσαν να «καβαλήσουν» στο αυξανόμενο κύμα της Τζεφερσονιανής σκέψης κατά την διάρκεια των Ρεπουμπλικανικών προεδρικών προκριματικών εκλογών. Αλλά ο Donald Trump αισθάνθηκε κάτι που οι πολιτικοί του αντίπαλοι δεν κατάφεραν να κατανοήσουν: Ότι η πραγματικά ογκούμενη δύναμη στην αμερικανική πολιτική δεν ήταν ο Τζεφερσονιανός μινιμαλισμός. Ήταν ο Τζακσονιανός λαϊκιστικός εθνικισμός.

20012017-1.jpg

Γιορτάζοντας τη νίκη του Trump έξω από τον Λευκό Οίκο, στις 9 Νοεμβρίου του 2016. JOSHUA ROBERTS / REUTERS
----------------------------------------

ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΤΩΝ ΤΑΥΤΟΤΗΤΩΝ ΧΤΥΠΟΥΝ ΣΑΝ ΜΠΟΥΜΕΡΑΝΓΚ