Το παιχνίδι της Γαλλίας

Αντί να βλέπει την εκλογή του Trump ως λόγο για να αποστασιοποιήσει πλήρως την Γαλλία από τον σύμμαχό της πέραν του Ατλαντικού, ο Macron αναζητά τρόπους για να ενισχύσει την θέση της Γαλλίας στην άμεση γειτονιά της. Η γαλλική επιρροή στην Ευρώπη έχει εξασθενίσει τα τελευταία χρόνια, με αποτέλεσμα να εξασθενίσει η θέση της Γαλλίας στην ευρύτερη διεθνή σκηνή. Κατά την διάρκεια της εποχής του Ομπάμα, ήταν η Γερμανία που χρησίμευσε ως ο προτιμώμενος συνομιλητής των Ηνωμένων Πολιτειών. Από γαλλική άποψη, αυτό ήταν μια εξαιρετικά μη ισορροπημένη ρύθμιση. Από τότε που δημιουργήθηκε πριν από 60 χρόνια, το ευρωπαϊκό εγχείρημα θεωρείτο στο Παρίσι ως ενισχυτής της γαλλικής επιρροής και όχι ως εργαλείο για την περιθωριοποίησή του. Θυμηθείτε ότι ήταν μόνο αφότου η Γαλλία έχασε την αυτοκρατορία της το 1962, όταν αποσύρθηκε από την Αλγερία, που ο De Gaulle δεσμεύτηκε πλήρως στην κοινή ευρωπαϊκή προσπάθεια. (Υπέγραψε μια συνθήκη φιλίας με την Δυτική Γερμανία ακριβώς το επόμενο έτος).

Σε μια σημαντική προεκλογική ομιλία τον Μάρτιο, ο Macron περιέγραψε το όραμά του για την θέση της Γαλλίας στο μεταβαλλόμενο παγκόσμιο τοπίο:

«Σε όσους έχουν συνηθίσει να περιμένουν λύσεις στα προβλήματά τους από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, πιστεύω ότι οι εξελίξεις στην εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ δείχνουν σαφώς ότι έχουμε αλλάξει εποχές. Φυσικά, η συμμαχία με τις Ηνωμένες Πολιτείες είναι και παραμένει θεμελιώδης, σε στρατηγικό, πληροφοριακό και επιχειρησιακό επίπεδο. . . . Αλλά τώρα, οι Αμερικανοί φαίνεται να θέλουν να επικεντρωθούν στον εαυτό τους. Η τρέχουσα μη προβλεψιμότητα της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ θέτει υπό αμφισβήτηση ορισμένα από τα σημεία αναφοράς μας, ενώ ένα ευρύ πεδίο έχει αφεθεί ανοιχτό για πολιτικές ισχύος και τετελεσμένων γεγονότων στην Ευρώπη, στην Μέση Ανατολή και επίσης στην Ασία. Επομένως, εναπόκειται σε εμάς να δράσουμε όπου διακυβεύονται τα συμφέροντά μας και να βρούμε εταίρους με τους οποίους θα εργαστούμε για να υποκαταστήσουμε την σταθερότητα και την ειρήνη αντί του χάους και της βίας».

Το ότι ο Macron δεν έχει επαναλάβει δημοσίως αυτές τις σκέψεις με τόσα πολλά λόγια αφότου εξελέγη δεν σημαίνει ότι έχουν αλλάξει: Μάλλον, αναγνωρίζει τους διπλωματικούς περιορισμούς τού να είναι στην εξουσία. Αλλά, ενώ κάνει κάπως πιο ήπια την ρητορική του, έχει ήδη αρχίσει να εφαρμόζει ορισμένες από αυτές τις ιδέες στην πράξη.

Το επίκεντρο του σχεδίου του Macron για την Ευρώπη είναι να προωθήσει μια νέα εποχή ηπειρωτικής αμυντικής συνεργασίας. Ο Γάλλος πρόεδρος έχει υποστηρίξει την δημιουργία ενός «ευρωπαϊκού αμυντικού ταμείου» που θα πληρώνει για έργα σε ολόκληρη την Ευρώπη και σχεδιάζει ad hoc ευρωπαϊκές συμμαχίες για στρατιωτικές παρεμβάσεις εντός και εκτός Ευρώπης. Σε αυτό το μέτωπο, οι Γάλλοι πιστεύουν ότι είναι φυσικό να αναλάβει η χώρα τους το προβάδισμα. Το Ηνωμένο Βασίλειο έχει γίνει εμμονικά εσωστρεφές -σχεδόν μια πράξη εξαφάνισης, προς βαθιά λύπη της Γαλλίας. Στην ηπειρωτική Ευρώπη, η Γαλλία παραμένει η κορυφαία στρατιωτική δύναμη και η μόνη με πυρηνική αποτρεπτική δύναμη και μόνιμη έδρα στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ. Για ιστορικούς λόγους, η Γερμανία εξακολουθεί να είναι απρόθυμη να επεκτείνει τις στρατιωτικές της δυνάμεις και να βάλει τους στρατιώτες της σε κίνδυνο. Η Γαλλία δεν έχει τέτοιες ανησυχίες και η πολιτική της κουλτούρα επιτρέπει στον πρόεδρο να ενεργεί στρατιωτικά χωρίς πολύ κοινοβουλευτικό έλεγχο.

Ο Macron και η Merkel στο Παρίσι, τον Ιούλιο του 2017. STEPHANE MAHE / REUTERS
------------------------------------------------------------------------------------

Αλλά ο Macron αναγνωρίζει ότι η Γαλλία δεν μπορεί να προχωρήσει μόνη της και ότι η Γερμανία είναι το κλειδί για αυτό που θέλει να περιγράψει ως «ευρωπαϊκή αναγέννηση». Η ομάδα του σκέφτεται να λάβει μέτρα για την βαθύτερη ολοκλήρωση της ευρωζώνης, αν και πολλά θα εξαρτηθούν από το αποτέλεσμα των εκλογών στην Γερμανία, καθώς και από την ικανότητα του Macron να εφαρμόσει οικονομικές μεταρρυθμίσεις εγχωρίως. Στο μέλλον, περιμένετε από τον Macron να παρουσιάσει την εγγύτητά του με τη Μέρκελ, όπως όταν το προχώρησε πολύ για να υποστηρίξει τις προσφυγικές πολιτικές της καγκελαρίου -αυτές που ο Τραμπ έχει επανειλημμένα καταδικάσει. Η αναβίωση της λεγόμενης γαλλο-γερμανικής μηχανής είναι καθοριστικής σημασίας για την πρωτόγνωρη αίσθηση αυτοπεποίθησης της ηπείρου, μια συγκυρία στην οποία ο Macron θέλει να κεφαλαιοποιήσει.

Ο Macron έχει επίσης κάνει έκκληση για μεταρρύθμιση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την οποία θεωρεί ως αναποτελεσματική και εκτός πραγματικότητας. Κατά την άποψή του, πρέπει να οικοδομήσει καλύτερες άμυνες κατά της τρομοκρατίας, της ρωσικής επιθετικότητας και των καταχρηστικών εμπορικών πρακτικών (συμπεριλαμβανομένης της Κίνας). Ο Macron είχε καταρτίσει αυτόν τον κατάλογο επιθυμιών αρκετά πριν από τις εκλογές στις ΗΠΑ, αλλά τα ανορθόδοξα χαρακτηριστικά του Trump έκαναν ακόμη πιο επείγοντα τα μέτρα αυτά, διότι η Ευρώπη τώρα αμφισβητεί τις παραδοσιακές εγγυήσεις ασφαλείας των Ηνωμένων Πολιτειών και στερείται αξιόπιστου εταίρου για το ελεύθερο εμπόριο.

ΚΑΙ ΤΩΡΑ, ΤΙ;