Οι νόθες εκλογές της Αιγύπτου

Το εάν η στρατιωτική ηγεσία τελικά θα κινηθεί εναντίον του Σίσι μπορεί να εξαρτάται από το πώς βλέπει την διαχείριση δύο μεγάλων προκλήσεων: Την οικονομία και την ασφάλεια. Σε περίπτωση που οποιοδήποτε από αυτά τα θέματα απειλήσει να διαταράξει την στρατιωτική συνοχή -η ενότητα του σκοπού των ενόπλων δυνάμεων και ο σεβασμός για την εξουσία της ηγεσίας- οι ανώτεροι ηγέτες [του στρατού] μπορεί να είναι ακόμη περισσότερο διατεθειμένοι να κάνουν το δραστικό βήμα για να εξαναγκάσουν τον Σίσι να φύγει. Ο Sisi πρέπει να αποτρέψει περαιτέρω επιδείνωση του βιοτικού επιπέδου του λαού, ο οποίος, σε συνδυασμό με την λαϊκή κινητοποίηση για άλλα παράπονα, ίσως να προκαλέσει δημόσια αναταραχή που θα μπορούσε να προκαλέσει μια απάντηση από τον στρατό. Οι περισσότεροι από τα σχεδόν 100 εκατομμύρια Αιγυπτίων, πολλοί από τους οποίους πάλεψαν για μεγάλο χρονικό διάστημα με την φτώχεια, εξακολουθούν να υφίστανται ακόμα μεγαλύτερες δυσκολίες υπό τον Sisi [7]. Το κατεστημένο της ασφάλειας της Αιγύπτου φοβόταν εδώ και καιρό μια «επανάσταση των πεινασμένων», στην οποία οι οικονομικά στερημένοι θα ξεσηκώνονταν αυθόρμητα ενάντια στο πολιτικό σύστημα.

Προφητεύοντας αυτήν την πιθανότητα, τα οικονομικά παράπονα ήταν βασικά για την εξέγερση του 2011 εναντίον του Mubarak και οι ελλείψεις σε βασικά προϊόντα κατά την διάρκεια της προεδρίας Morsi έτυχαν εκμετάλλευσης από τους αντιπάλους του ισλαμιστή προέδρου ώστε να οικοδομήσουν λαϊκή υποστήριξη για το πραξικόπημα του Ιουλίου του 2013. Εάν οι φθίνουσες συνθήκες διαβίωσης οδηγήσουν σε ολομέτωπες διαμαρτυρίες ή σε πολιτικές αναταραχές, ο στρατός θα μπορούσε να βρει κίνητρα για να απομακρύνει τον Σίσι, που πιθανόν θα φορτωθεί το βάρος της ευθύνης από τον λαό. Η αποπομπή του θα μπορούσε να κάνει πιο ήπια τα λαϊκά παράπονα και να αποστασιοποιήσει τον στρατό, ως θεσμό, από τις πολιτικές του. Ο Sisi, προφανώς γνώστης των κινδύνων αυτών, έχει εφαρμόσει μια σειρά δύσκολων οικονομικών μεταρρυθμίσεων, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης των επιδοτήσεων και της υποτίμησης της αιγυπτιακής λίρας, προκειμένου να βελτιωθεί η ευάλωτη μακροοικονομική θέση της Αιγύπτου. Αυτά τα μέτρα είχαν το άμεσο αποτέλεσμα να βλάψουν τις συνθήκες διαβίωσης για τον αιγυπτιακό λαό, πιο εμφανώς με τη μορφή του ξέφρενου πληθωρισμού που κορυφώθηκε πέρυσι στο 34,2% [8], αλλά πολλοί Αιγύπτιοι φαίνεται να έχουν δεχτεί το επιχείρημα του Σίσι ότι τα μέτρα βραχυπρόθεσμης λιτότητας είναι απαραίτητα για τη μακροπρόθεσμη ευημερία.

Ωστόσο, η υπομονή του λαού είναι απίθανο να είναι άπειρη, ειδικά εάν οι συνθήκες επιδεινωθούν, και απομένει να δούμε αν ο Sisi μπορεί να μετατρέψει τα μέτρα νομισματικής και δημοσιονομικής σταθεροποίησης σε καλύτερες συνθήκες διαβίωσης για τον αιγυπτιακό λαό. Αν το παρελθόν αποτελεί κάποιο είδος προλόγου, οι προοπτικές μπορεί να μην είναι ελπιδοφόρες. Ενώ τα προηγούμενα επεισόδια οικονομικής μεταρρύθμισης στην Αίγυπτο συνέβαλαν στην δημιουργία υψηλότερης συνολικής ανάπτυξης, πιο πρόσφατα στην δεκαετία του 2000, τα οφέλη από την αύξηση της οικονομικής δραστηριότητας δεν ήταν ευρέως διαδεδομένα, όπως αντανακλάται στα επίμονα υψηλά ποσοστά ανεργίας, στην διεύρυνση της φτώχειας και στην αύξηση της ανισότητας του πλούτου [9]. Θα πρέπει να είναι μια προειδοποιητική ιστορία για τον Sisi ότι η λαϊκή απογοήτευση σε μια προηγούμενη περίοδο οικονομικής μεταρρύθμισης και τεράστιας διαφθοράς της άρχουσας τάξης, αποτέλεσαν το υπόβαθρο για την εξέγερση του 2011.

Παράλληλα με την αναζωογόνηση της οικονομίας, ο Sisi πρέπει να αποτρέψει μια σημαντική χειροτέρευση των συνθηκών ασφάλειας στην καρδιά της Αιγύπτου. Η παροχή ασφάλειας αποτελεί κεντρικό στοιχείο της εικόνας του στρατού ως υπερασπιστή του αιγυπτιακού έθνους, και μια απεχθής αποτυχία στην εκπλήρωση αυτού του καθήκοντος θα μπορούσε να προκαλέσει δημόσια απογοήτευση με το καθεστώς ή ακόμη και να σπείρει αμφιβολίες στον στρατό σχετικά με την ικανότητα του Σίσι να αντιμετωπίζει τις κορυφαίες απειλές της χώρας, όπως η βία από τζιχαντιστικές ομάδες. Αν και μια σημαντική επιδείνωση του περιβάλλοντος ασφαλείας είναι λιγότερο πιθανό να προκαλέσει λαϊκές διαδηλώσεις παρά μια συνεχιζόμενη επιδείνωση των συνθηκών διαβίωσης, εάν η στρατιωτική ηγεσία καταστήσει τον Sisi υπεύθυνο για αυτή την επιδείνωση, θα νιώσουν αναγκασμένοι να δράσουν.

Η ανησυχία για την αντιτρομοκρατική απόδοση του αιγυπτιακού στρατού δεν είναι απλώς θεωρητική. Φαίνεται ότι οι ένοπλες δυνάμεις αποτυγχάνουν στο κύριο θέατρο μάχης της χερσονήσου του Σινά, αν και ο έλεγχος του καθεστώτος στα μέσα ενημέρωσης έχει καλύψει την πλήρη έκταση του αγώνα του. Η κατάσταση ασφαλείας στο απομακρυσμένο Σινά δεν επηρεάζει τους περισσότερους Αιγυπτίους και ο στρατός φαίνεται έτοιμος να δεχτεί ένα σταθερό ρεύμα θυμάτων μεταξύ των στρατιωτών που έχουν αποσταλεί εκεί για να πολεμήσουν την τοπική θυγατρική του Ισλαμικού Κράτους (ISIS) [3].

Αντιθέτως, ένα σενάριο στο οποίο οι τζιχαντιστικές ομάδες κάνουν μεγάλες επιδρομές στα πληθυσμιακά κέντρα της κοιλάδας του Νείλου, με αποτέλεσμα την απώλεια του ουσιαστικού ελέγχου του εδάφους από την πολιτεία ή την κατάρρευση του νόμου και της τάξης, θα αποτελούσε σοβαρή πρόκληση για το καθεστώς του Σίσι, και δημόσια και εντός του καθεστώτος. Σε αντίθεση με το Σινά, οι υπηρεσίες του στρατού και της ασφάλειας υπήρξαν πιο επιτυχημένες στο να διακόψουν τις απειλές εντός και γύρω από την κοιλάδα του Νείλου. Και ομάδες όπως το ISIS πιθανόν θα το βρουν πιο δύσκολο να ενσωματωθούν στα μεγάλα πληθυσμιακά κέντρα της Αιγύπτου, όπου υπάρχει μεγαλύτερη αίσθηση του εθνικισμού. Ωστόσο, όπως καταδεικνύει μια σειρά θανατηφόρων επιθέσεων μεγάλου βεληνεκούς τους τελευταίους 16 μήνες, η εντατικοποίηση της τρομοκρατίας στην καρδιά των εδαφών [της Αιγύπτου] εξακολουθεί να αποτελεί μια ευδιάκριτη πιθανότητα.