Μαθήματα από το Βιετνάμ για την έξοδο από το Αφγανιστάν | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Μαθήματα από το Βιετνάμ για την έξοδο από το Αφγανιστάν

Δεν υπάρχει κανένας καλός τρόπος για να τερματιστεί ένας κακός πόλεμος, αλλά κάποιες επιλογές είναι χειρότερες από άλλες
Περίληψη: 

Πόσο παρόμοιος ήταν ο πόλεμος στο Βιετνάμ με τον πόλεμο στο Αφγανιστάν και πόσο παρόμοιες είναι οι καταλήξεις τους; Ποιες θα είναι οι συνέπειες της απόσυρσης των ΗΠΑ για τους Αφγανούς και τους Αμερικανούς, και ποια διδάγματα θα μπορούσαν να πάρουν οι Ηνωμένες Πολιτείες από το Βιετνάμ για να τις μετριάσουν;

Ο GEORGE C. HERRING είναι επίτιμος καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Κεντάκι και ο συγγραφέας του βιβλίου με τίτλο America’s Longest War: The United States and Vietnam, 1950–1975 [1], του οποίου σύντομα θα κυκλοφορήσει η έκτη έκδοση.

Η προοπτική του τερματισμού της σύγκρουσης στο Αφγανιστάν έχει οδηγήσει πολλούς ειδικούς της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ να αναλογιστούν την ατιμωτική ολοκλήρωση ενός άλλου πολέμου, πλέον πριν από μισό αιώνα. Σύμφωνα με κάποιους, το Βιετνάμ προσφέρει μια προειδοποιητική ιστορία για ορισμένους αξιωματούχους του Πενταγώνου οι οποίοι ανησυχούν για την αναβίωση των ατιμωτικών γεγονότων του 1975, όταν οι Βορειοβιετναμέζοι και το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο (NLF) παρέλασαν θριαμβευτικά στην Σαϊγκόν και οι τελευταίοι Αμερικανοί μαζί με ορισμένους Νοτιοβιετναμέζους συμμάχους πάλεψαν αγωνιωδώς για να ξεφύγουν με ελικόπτερα. Ο πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν, Ryan Crocker [2], και άλλοι που ανησυχούν για τις ανθρωπιστικές και γεωπολιτικές συνέπειες της απόσυρσης από το Αφγανιστάν προειδοποιούν για μια «αναβίωση του Βιετνάμ» (Vietnam redux) [3] και ακούν την «ηχώ της απόσυρσης της Αμερικής από το Βιετνάμ» [4]. Δείχνουν να φοβούνται ένα σύνδρομο του Αφγανιστάν, όπως το λεγόμενο σύνδρομο του Βιετνάμ που προηγήθηκε, το οποίο θα μπορούσε να σακατέψει την ικανότητα των Ηνωμένων Πολιτειών να παρεμβαίνουν στρατιωτικά.

16042019-1.jpg

Ένας Αμερικανός πεζοναύτης στην επαρχία Helmand, στο Αφγανιστάν, τον Φεβρουάριο του 2011. FINBARR O'REILLY / REUTERS
------------------------------------------------------------------------------

Πόσο παρόμοιος ήταν ο πόλεμος στο Βιετνάμ με τον πόλεμο στο Αφγανιστάν και πόσο παρόμοιες είναι οι καταλήξεις τους; Ποιες θα είναι οι συνέπειες της απόσυρσης των ΗΠΑ για τους Αφγανούς και τους Αμερικανούς -και ποια διδάγματα θα μπορούσαν να πάρουν οι Ηνωμένες Πολιτείες από το Βιετνάμ για να τις μετριάσουν;

ΝΕΚΤΟΤΑΦΕΙΟ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΩΝ

Το Βιετνάμ και το Αφγανιστάν είναι αμφότερα φημισμένα «νεκροταφεία αυτοκρατοριών», χώρες έντονα ανθεκτικές στην βούληση ακόμη και του πιο ισχυρού ξένου. Οι αμερικανικοί πόλεμοι και στις δύο χώρες ήταν παραφυάδες άλλων μεγαλύτερων παγκόσμιων συγκρούσεων: Το Βιετνάμ ήταν ένα μέτωπο του Ψυχρού Πολέμου και το Αφγανιστάν ένα μέτωπο του «πολέμου κατά της τρομοκρατίας» του πρώην προέδρου των ΗΠΑ, Τζορτζ Μπους. Και στις δύο περιπτώσεις, οι τοπικές ανταρτικές δυνάμεις που πολεμούσαν τις Ηνωμένες Πολιτείες έβλεπαν μακριά, αποφασισμένες να περιμένουν την υπερδύναμη εχθρό τους μέχρι να τελειώσει. «Εσείς έχετε τα ρολόγια», είπε ένας Αφγανός αντάρτης σε έναν Αμερικανικό δημοσιογράφο, «εμείς έχουμε τον χρόνο».

Οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Βόρειο Βιετνάμ διαπραγματεύθηκαν απευθείας μεταξύ τους την ειρηνευτική διευθέτηση του 1973, αγνοώντας τους αντίστοιχους συμμάχους τους, την κυβέρνηση του Βιετνάμ και το NLF. Στο Αφγανιστάν, οι Ηνωμένες Πολιτείες διαπραγματεύονται τώρα απευθείας με τους Ταλιμπάν, παρακάμπτοντας τον σύμμαχό της, την κυβέρνηση του προέδρου Ashraf Ghani. Ο σύμμαχος των ΗΠΑ στην Καμπούλ, όπως και ο σύμμαχός τους στο Νότιο Βιετνάμ, ελέγχει μόνο ένα κομμάτι της επικράτειάς του, ασκεί αδύναμη ηγεσία και πλήττεται από πολιτική και κυβερνητική δυσλειτουργία καθώς και από αχαλίνωτη διαφθορά. Ο αφγανικός στρατός, όπως και ο νοτιοβιετναμέζικος ομόλογός του, εξαρτάται από την οικονομική βοήθεια και την υποστήριξη των ΗΠΑ. Και όπως και στο Βιετνάμ, το χρονοδιάγραμμα της απόσυρσης των στρατευμάτων των ΗΠΑ αποτελεί ουσιαστικό στοιχείο οποιασδήποτε συμφωνίας. Τώρα, όπως και τότε, οι αξιωματούχοι των ΗΠΑ αναζητούν ένα «αξιοπρεπές διάστημα», σύμφωνα με την φράση που εισήγαγε ο Henry Kissinger, σύμβουλος εθνικής ασφάλειας στον πρόεδρο των ΗΠΑ Ρίτσαρντ Νίξον, μεταξύ της αποχώρησης των Ηνωμένων Πολιτειών και της πτώσης της κυβέρνησης του συμμάχου τους.

Για όλα αυτά, οι δύο πόλεμοι είναι επίσης εντυπωσιακά διαφορετικοί -αρχίζοντας με την εντελώς ασύγκριτη κλίμακά τους. Τα αμερικανικά στρατεύματα στο Βιετνάμ έφθασαν στην κορύφωσή τους λίγο πάνω από μισό εκατομμύριο [άτομα], εκ των οποίων περισσότεροι από 58.000 [στρατιωτικοί] σκοτώθηκαν. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν δεσμεύσει μόλις το ένα πέμπτο [αυτού του αριθμού] στις δυνάμεις στο Αφγανιστάν και έχουν χάσει λιγότερους από 3.000. Φυσικά, ο εχθρός είναι μη συγκρίσιμος, επίσης. Το Βόρειο Βιετνάμ ήταν ένας τρομερός εχθρός με έναν από τους μεγαλύτερους στρατούς του κόσμου και με σημαντική εξωτερική υποστήριξη από το σοβιετικό μπλοκ και την Κίνα. Ο εχθρός των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν είναι κυρίως οι αντάρτες των Ταλιμπάν, μια πολύ μικρότερη στρατιωτική δύναμη που υποστηρίζεται κυρίως από το Πακιστάν. Κανένας ανταγωνισμός μεγάλων δυνάμεων δεν προσθέτει πολυπλοκότητα ή κόστος στον πόλεμο του Αφγανιστάν.

Ο πόλεμος στο Βιετνάμ προκάλεσε μια κατακραυγή εγχωρίως που θα καθόριζε μια κληρονομιά που δεν μοιράζεται κανένας άλλος πόλεμος των ΗΠΑ πριν ή έκτοτε. Μέχρι να ξεκινήσουν στα σοβαρά οι ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις του Παρισιού το 1972, ο πόλεμος αυτός είχε γίνει βαθιά και ανεπανόρθωτα αντιδημοφιλής στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η εγχώρια πίεση άφησε στον Νίξον και στον Κίσινγκερ, τον κύριο διαπραγματευτή του, ελάχιστες επιλογές εκτός από το να τον διευθετήσουν γρήγορα με τους καλύτερους δυνατούς όρους. Εν μέρει λόγω του ρήγματος που άνοιξε το Βιετνάμ στον αμερικανικό κοινωνικό ιστό, οι Ηνωμένες Πολιτείες αγωνίστηκαν στο Αφγανιστάν με έναν στρατό εθελοντών, απασχόλησαν πολύ λιγότερα στρατεύματα και προσπάθησαν να κρατήσουν τις απώλειες χαμηλά. Δεν υπήρξαν πολεμικοί φόροι για να ξεσηκώσουν τους πολίτες, δεν υπήρχαν διαδηλώσεις για να κλονίσουν τους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων. Η κάλυψη από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ήταν περιορισμένη και υποστηρικτική. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι μια ισχυρή πλειοψηφία Αμερικανών πιστεύει ότι ο πόλεμος ήταν ένα λάθος, αμφιβάλει ότι έχει σημειωθεί πρόοδος, και θέλει να αποχωρήσει. Αντίθετα όμως με το Βιετνάμ, ο σημερινός πόλεμος δεν δημιούργησε αντιπολίτευση αρκετά ισχυρή ώστε να αναγκάσει μια συζήτηση για απόσυρση.

ΑΠΟΧΩΡΩΝΤΑΣ