Η εποχή της ανήσυχης ειρήνης | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η εποχή της ανήσυχης ειρήνης

Κινεζική ισχύς σε έναν διχασμένο κόσμο*

Δεδομένης της μακράς σκιάς της πυρηνικής κλιμάκωσης, ο κίνδυνος άμεσου πολέμου [14] μεταξύ Κίνας και Ηνωμένων Πολιτειών θα παραμείνει ελάχιστος, ακόμη και αν εντατικοποιηθεί ο στρατιωτικός, τεχνολογικός και οικονομικός ανταγωνισμός μεταξύ τους. Οι προσπάθειες και από τις δύο πλευρές για την οικοδόμηση αποτελεσματικότερων αντιπυραυλικών ασπίδων είναι απίθανο να αλλάξουν κάτι τέτοιο, καθώς ούτε η Κίνα ούτε οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορούν να βελτιώσουν τα αντιπυραυλικά συστήματά τους μέχρι του σημείου να καταστεί η [κάθε] χώρα εντελώς αδιαπέραστη από μια πυρηνική αντεπίθεση. Αν μη τι άλλο, η απόσυρση των Ηνωμένων Πολιτειών από την Intermediate-Range Nuclear Forces Treaty θα ενθαρρύνει και τις δύο πλευρές να αναπτύξουν τις πυρηνικές δυνάμεις τους και να βελτιώσουν τις ικανότητές τους για δεύτερο χτύπημα, εξασφαλίζοντας ότι καμία πλευρά δεν θα είναι σίγουρη ότι μπορεί να ξεκινήσει μια πυρηνική επίθεση εναντίον της άλλης χωρίς να υποστεί καταστροφικά αντίποινα. Η απειλή του πυρηνικού πολέμου θα συγκρατήσει επίσης τις κινεζικές εντάσεις με άλλες πυρηνικές δυνάμεις, όπως η Ινδία, από το να κλιμακωθούν σε ολοκληρωμένο πόλεμο.

Ωστόσο, οι πόλεμοι δια πληρεξουσίων (proxy wars) δεν μπορούν να αποκλειστούν, ούτε οι στρατιωτικές αψιμαχίες μεταξύ μικρότερων κρατών. Στην πραγματικότητα, οι τελευταίες είναι πιθανό να γίνουν πιο συχνές, καθώς η αυτοσυγκράτηση των δύο υπερδυνάμεων μπορεί να ενθαρρύνει μερικά μικρότερα κράτη να επιλύσουν τις τοπικές συγκρούσεις δια της βίας. Ειδικότερα, η Ρωσία, μπορεί να μην αποφύγει τον πόλεμο καθώς προσπαθεί να ανακτήσει το καθεστώς της υπερδύναμης και να διατηρήσει την επιρροή της στην Ανατολική Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή. Αντιμέτωπες με εκκλήσεις για μεταρρύθμιση του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, οι δυνάμεις που ξεφτίζουν όπως η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, ενδέχεται να επιδιώξουν να υποστηρίξουν την αξίωσή τους για μόνιμη συμμετοχή στο συμβούλιο μέσω στρατιωτικών παρεμβάσεων στο εξωτερικό. Στη Μέση Ανατολή, εν τω μεταξύ, ο αγώνας για περιφερειακή κυριαρχία μεταξύ του Ιράν, της Τουρκίας και της Σαουδικής Αραβίας δεν δείχνει σημάδια ύφεσης. Σε ολόκληρο τον κόσμο, οι αποσχιστικές συγκρούσεις και οι τρομοκρατικές επιθέσεις θα συνεχίσουν να συμβαίνουν, και ιδίως οι δεύτερες εάν ο ανταγωνισμός μεταξύ Κίνας και Ηνωμένων Πολιτειών περιορίσει την συνεργασία τους στα μέτρα αντιτρομοκρατίας.

Στον οικονομικό τομέα, οι εξαγωγικά κινητοποιούμενες οικονομίες, όπως η Κίνα, η Γερμανία και η Ιαπωνία, θα διασφαλίσουν την επιβίωση ενός παγκόσμιου καθεστώτος ελευθέρων συναλλαγών οικοδομημένου στις συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου και στην ένταξη στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου -ανεξάρτητα από το ποια πορεία πάρουν οι Ηνωμένες Πολιτείες. Σε άλλα θέματα της παγκόσμιας διακυβέρνησης, ωστόσο, η συνεργασία είναι πιθανό να σταματήσει. Ακόμη και αν μια μελλοντική κυβέρνηση των ΗΠΑ ηγηθεί σε μια ανανεωμένη ώθηση προς την πολυμέρεια και την ρύθμιση των διεθνών κανόνων, το καθεστώς της Κίνας ως δευτερεύουσας υπερδύναμης θα δυσκόλευε τις Ηνωμένες Πολιτείες να διατηρήσουν την ισχυρή ηγεσία που παραδοσιακά ώθησε τέτοιες πρωτοβουλίες κατά το παρελθόν. Οι διαφορές στην ιδεολογία και τα συγκρουόμενα συμφέροντα ασφαλείας θα εμποδίσουν το Πεκίνο και την Ουάσινγκτον να ηγηθούν από κοινού, αλλά ούτε και θα έχουν επαρκή οικονομική ή στρατιωτική επιρροή για να ηγηθούν μόνοι τους. Στον βαθμό που οι πολυμερείς πρωτοβουλίες επιμείνουν σε έναν τέτοιο κόσμο, θα περιορίζονται στην αντίστοιχη σφαίρα επιρροής της κάθε πλευράς.

Η έμφαση της Κίνας στην εθνική κυριαρχία, καθώς και η απομάκρυνση των Δυτικών κοινωνιών από τον παγκοσμιοποίηση, θα επιφέρουν ένα πρόσθετο πλήγμα στην πολυμέρεια. Η Ευρωπαϊκή Ένωση ξεφτίζει ήδη και ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες επανέφεραν τους ελέγχους στα σύνορα. Κατά την προσεχή δεκαετία, παρόμοιες εξελίξεις θα συμβούν σε άλλους τομείς. Καθώς η τεχνολογική καινοτομία γίνεται η πρωταρχική πηγή πλούτου, οι χώρες θα γίνουν όλο και πιο προστατευτικές για την πνευματική ιδιοκτησία τους. Πολλές χώρες επίσης αυστηροποιούν τον έλεγχο των ροών κεφαλαίων καθώς προετοιμάζονται για μια παγκόσμια οικονομική ύφεση στο εγγύς μέλλον. Και καθώς οι ανησυχίες σχετικά με τη μετανάστευση και την ανεργία απειλούν να υπονομεύσουν τη νομιμοποίηση των Δυτικών κυβερνήσεων, όλο και περισσότερες χώρες θα αυξάνουν τους περιορισμούς στις βίζες για αλλοδαπούς εργαζόμενους.

Σε αντίθεση με την τάξη που επικρατούσε κατά την διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, μια διπολική αμερικανο-κινεζική τάξη θα διαμορφωθεί από ρευστές, ανά θέμα συμμαχίες και όχι από άκαμπτα αντίθετα μπλοκ χωρισμένα κατά μήκος ξεκάθαρων ιδεολογικών γραμμών. Δεδομένου ότι ο άμεσος κίνδυνος ενός αμερικανικο-κινεζικού πολέμου είναι εξαιρετικά μικρός, καμία πλευρά δεν φαίνεται πρόθυμη να δημιουργήσει ή να διατηρήσει ένα εκτεταμένο -και δαπανηρό- δίκτυο συμμαχιών. Η Κίνα εξακολουθεί να αποφεύγει να σχηματίζει ρητές συμμαχίες, και οι Ηνωμένες Πολιτείες διαμαρτύρονται τακτικά για τζαμπατζήδες συμμάχους. Επιπλέον, καμία πλευρά δεν είναι σήμερα σε θέση να προσφέρει ένα μεγάλο αφήγημα ή ένα παγκόσμιο όραμα που να απευθύνεται σε μεγάλες πλειοψηφίες εγχωρίως, πόσω μάλλον σε έναν μεγάλο αριθμό κρατών.