Πώς θα κοπούν οι ορέξεις της Τουρκίας

Στην Λιβύη, αντιθέτως, τα δεδομένα είναι διαφορετικά. Η Λιβύη κείται σε μεγάλη απόσταση από την Τουρκία, με την οποία δεν διαθέτει χωρική γειτνίαση και μεταξύ των δύο κρατών μεσολαβεί μια ευρεία θαλάσσια περιοχή, στην οποία, μάλιστα, προβάλλουν ισχύ ανταγωνιστικοί για την Τουρκία δρώντες, όπως η Ελλάδα και η Αίγυπτος. Η τουρκική αεροπορία δεν θα είχε την δυνατότητα να δρα με ευχέρεια στην Λιβύη χωρίς επιτόπιες αεροπορικές βάσεις, καθώς τα ελεγχόμενα από την κυβέρνηση της Τριπόλεως αεροδρόμια τελούν υπό συνεχή στρατιωτικά πλήγματα του Λιβυκού Εθνικού Στρατού. Κατά συνέπεια, σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, η τουρκική συμμετοχή θα περιοριζόταν στην χρήση drones, ενώ στις χερσαίες επιχειρήσεις η Τουρκία κατά πάσα πιθανότητα θα περιορισθεί στην αποστολή ξένων ισλαμιστών μαχητών με κύρια προέλευση την Συρία. Η ανυπαρξία αεροπλανοφόρου μεταξύ των δυνάμεων του τουρκικού πολεμικού ναυτικού έως και τις αρχές του 2021, δεσμεύει την τουρκική δυνατότητα προβολής ισχύος.

ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΤΟΥΡΚΙΚΟΥ ΑΝΑΘΕΩΡΗΤΙΣΜΟΥ

Η δυναμική προσέγγιση Ελλάδος και Αιγύπτου αποτελεί θεμέλιο για την διαμόρφωση ενός περιφερειακού δικτύου ασφαλείας στην Ανατολική Μεσόγειο. Η δραστική αναβάθμιση των διμερών ελληνο-αιγυπτιακών σχέσεων και του πλαισίου συνεργασίας των δύο κρατών είναι δυνατόν να περιλάβει μια δέσμη εφαρμογών. Σε διπλωματικό επίπεδο η οριοθέτηση των ΑΟΖ των δύο κρατών στο άμεσο μέλλον αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την εμπέδωση της ελληνικής ισχύος στην ευρύτερη περιοχή και την δυνατότητα προβολής ισχύος για την προστασία όχι μόνον της κρατικής κυριαρχίας της Ελλάδος, αλλά και αυτής της Κυπριακής Δημοκρατίας, και για την περιφερειακή σταθερότητα της Ανατολικής Μεσογείου. Η πλέον σημαντική παράμετρος της ελληνο-αιγυπτιακής συνεργασίας, ωστόσο, είναι η στρατιωτική, όπου τα δύο κράτη πρέπει να επιτείνουν τις κοινές αεροναυτικές ασκήσεις και να συνάψουν ένα νέο διευρυμένο πλαίσιο αυξημένης συνεργασίας με κοινή εκπαίδευση και ανταλλαγή πληροφοριών.

Ο Κωστής Χατζηδάκης, υπουργός Ενέργειας της Ελλάδας, μιλά στην τρίτη συνάντηση του East Mediterranean Gas Forum (EMGF), που φέρνει μαζί την Αίγυπτο, την Κύπρο, την Ελλάδα, το Ισραήλ, την Ιταλία, την Ιορδανία και τους Παλαιστινίους, στο Κάιρο της Αιγύπτου, στις 16 Ιανουαρίου 2020. REUTERS/Shokry Hussien
----------------------------------------------------------------------------

Σε οικονομικό επίπεδο η ελληνική πλευρά δύναται να αξιοποιήσει την συμμετοχή της στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και να προωθήσει την περαιτέρω ενίσχυση των δεσμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την Αίγυπτο και των επενδύσεων στην χώρα αυτή. Η συνεργασία στο πεδίο της ενέργειας είναι θεμελιώδης για την αναβάθμιση της οικονομικής και διπλωματικής ισχύος Ελλάδος και Αιγύπτου. Η καθιέρωση του Φόρουμ Αερίου Ανατολικής Μεσογείου (East Mediterranean Gas Forum) με την συμμετοχή της Ελλάδος, της Αιγύπτου, της Κύπρου, της Ιταλίας, του Ισραήλ, της Παλαιστινιακής Αρχής και της Ιορδανίας και εκπροσώπων από την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Παγκόσμια Τράπεζα αποτελεί σημαντική δομική εξέλιξη με μακροπρόθεσμες συνέπειες. Η εξέλιξη αυτή ενδέχεται να αντανακλά την διαμόρφωση για πρώτη φορά ενός πλέγματος επιρροής αντιστοίχου με τον Οργανισμό Εξαγωγών Πετρελαιοπαραγωγών Χωρών (OPEC) [10].

Η Λιβύη εν γένει πιθανώς να αποτελέσει το συμβολικό σημείο καμπής για τον κύκλο των νεο-οθωμανικών φιλοδοξιών της Τουρκίας, οι οποίες προβλήθηκαν με αυξανόμενη ένταση κατά την τελευταία δεκαετία. Από το 2010 η Τουρκία έχει έλθει σε ρήξη με το Ισραήλ, την Αίγυπτο, σε σύγκρουση με την Συρία και το Ιράκ λόγω των στρατιωτικών επιχειρήσεων στην επικράτεια των δύο κρατών, ενώ πλέον αντιμετωπίζει την αντιπαλότητα του κυρίαρχου στις ενδοκρατικές συγκρούσεις στην Λιβύη, του Λιβυκού Εθνικού Στρατού υπό τον στρατάρχη Khalifa Haftar.

Η εμπέδωση της ειρήνης στην Λιβύη και της περιφερειακής σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο προϋποθέτει την προγενέστερη οριστική υπέρβαση αναχρονιστικών αντιλήψεων αυτοκρατορικών δομών ή επιρροής, εκδήλωση των οποίων αποτελεί η νεο-οθωμανική εξωτερική πολιτική της Τουρκίας στον αραβόφωνο κόσμο. Ουσιώδης σε αυτό το πλαίσιο διακρατικής ισορροπίας είναι η επανεπιβεβαίωση της θεμελιώδους αρχής της κρατικής κυριαρχίας και της ακεραιότητας της επικρατείας των κρατικών δρώντων.

Η σταθερότητα και ευημερία της ευρύτερης περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου δεν εδράζεται στην άμεση ή έμμεση ανάμειξη εξωτερικών δρώντων, όπως η Τουρκία, αλλά στην προοπτική ενός περιφερειακού δικτύου συνεργαζομένων κρατών. Στο περιφερειακό αυτό δίκτυο ανήκουν η Ελλάδα, η Κύπρος, το Ισραήλ, η Αίγυπτος και μια ενιαία Λιβύη υπό τον Λιβυκό Εθνικό Στρατό. Τα κράτη αυτά είναι δυνατόν να επιτείνουν την στρατιωτική και οικονομική συνεργασία τους συγκροτώντας κοινά ενεργειακά προγράμματα. Η Αίγυπτος και η Λιβύη στην βόρειο Αφρική, η Ελλάδα, η Κύπρος και η Γαλλία και Ιταλία στην Ευρώπη, θα αποτελέσουν κατ’ αυτόν τον τρόπο την νότια διευρυμένη πτέρυγα της Ευρωπαϊκής Ένωσης με στόχο την ανάδυση ενός ισχυρού πλέγματος ενέργειας και ασφάλειας στην Μεσόγειο Θάλασσα προς όφελος όλων των συμμετεχόντων κρατών.

Το παγκόσμιο γεωπολιτικό τοπίο καθίσταται πολυπολικό σε επιτεινόμενο βαθμό. Η διαμόρφωση περιφερειακών γεωστρατηγικών συμπλόκων, τα μέλη των οποίων θα συνεργάζονται σε οικονομικό, διπλωματικό και στρατιωτικό επίπεδο, αποτελεί μια δυνητική διέξοδο για τις ανερχόμενες προκλήσεις ζητημάτων όπως οι μαζικές μεταναστευτικές ροές, η διεθνής τρομοκρατία, και η περιφερειακή αστάθεια λόγω των ηγεμονικών φιλοδοξιών αναθεωρητικών δρώντων.

*Το κείμενο αυτό έχει δημοσιευθεί στην έντυπη έκδοση του Foreign Affairs The Hellenic Edition, στο τεύχος 62 (Φεβρουάριος – Μάρτιος 2020).

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ: