Μια σύγκρουση κοσμοθεωριών

Αυτή η αντίληψη του ανταγωνισμού δεν θα μπορούσε να διαφέρει περισσότερο από το όραμα της πολιτικής που έχει ο Σι και η ηγεσία του ΚΚΚ. Ενώ το σύγχρονο ΚΚΚ έχει προσπαθήσει να αφήσει πίσω του πτυχές της κληρονομιάς του Μάο Τσετούνγκ -μεταρρυθμίζοντας και ανοίγοντας την οικονομία μετά το 1979 και χαλαρώνοντας τις κολεκτιβιστικές φιλοδοξίες του- η μαρξιστική-λενινιστική άποψη του Μάο για τον πολιτικό «ανταγωνισμό» παραμένει κεντρική στην σκέψη του. Αυτό το όραμα παρουσίασε την πολιτική ακριβώς ως τον αγώνα ζωής ή θανάτου που το δημοκρατικό φιλελεύθερο ιδεώδες ισχυρίζεται ότι δεν είναι. Σύμφωνα με αυτή την άποψη, ο πολιτικός ανταγωνισμός είναι ένας ωμός αγώνας για την εξουσία μεταξύ ομάδων ή φατριών που δεν μπορεί παρά να είναι το προοίμιο για την εξόντωση του ανταγωνιστή˙ πράγματι, η ιστορία της λενινιστικής πολιτικής στην Κίνα είναι γεμάτη από εκκαθαρίσεις, στρατόπεδα συγκέντρωσης, και πολιτικές δολοφονίες. Όπως το διατύπωσε ο Μάο, ο πολιτικός ανταγωνισμός καταλήγει στο Ni si, wo huo (εσύ πεθαίνεις, εγώ ζω).

Ο Σι μεγάλωσε κατά την διάρκεια της βίαιης κομματικής βίας της Πολιτιστικής Επανάστασης˙ ο πατέρας του εκδιώχθηκε από την ηγεσία του ΚΚΚ και φυλακίστηκε όταν ο Σι ήταν εννέα ετών, και γι' αυτόν η άποψη του μηδενικού αθροίσματος είναι η μόνη αντίληψη του πολιτικού ανταγωνισμού που δεν είναι θανάσιμα αφελής. Το 2000, ο Σι αναλογιζόταν σε συνέντευξή του στους Chinese Times ότι «οι άνθρωποι που έχουν μικρή εμπειρία με την εξουσία, εκείνοι που έχουν μείνει μακριά από αυτήν, τείνουν να την θεωρούν [την εξουσία] μυστηριώδη και καινοφανή» και ασόβαρη. «Αλλά εγώ κοιτάζω πέρα από τα επιφανειακά πράγματα ... τα λουλούδια και την δόξα και το χειροκρότημα», συνέχισε. «Βλέπω τα κρατητήρια [και] την αστάθεια των ανθρώπινων σχέσεων. Καταλαβαίνω την πολιτική σε ένα βαθύτερο επίπεδο».

Ο πρωθυπουργός, Li Qiang, ο δεύτερος σε ιεραρχία ηγέτης της χώρας, υποστήριξε ότι η ρητορική της Δύσης έχει «υποδαυλίσει την ιδεολογική προκατάληψη και το μίσος», με αποτέλεσμα η Κίνα να βλέπει πλέον «πράξεις περικύκλωσης και καταπίεσης». Στην Δύση, αυτού του είδους οι αναφορές στην ιδεολογία συχνά περνούν απαρατήρητες ή απορρίπτονται ως απλή προπαγάνδα. Αυτό είναι λάθος. Στην πραγματικότητα, από την οπτική γωνία της ανώτατης ηγεσίας του ΚΚΚ, η ιδεολογία είναι το κεντρικό πεδίο σύγκρουσης και οι Ηνωμένες Πολιτείες καθοδηγούνται κυρίως από την επιθυμία να χρησιμοποιήσουν την δική τους Δυτική, φιλελεύθερη ιδεολογία για να υπονομεύσουν και να ανατρέψουν το καθεστώς τους.

Η κατανόηση της άποψης του ΚΚΚ φωτίζει το πρόβλημα του Πεκίνου με το πλαίσιο του «ανταγωνισμού». Ενώ το φιλελεύθερο όραμα της κυβέρνησης Μπάιντεν για την πολιτική τής επιτρέπει να δει τον «ελεγχόμενο ανταγωνισμό» ως έναν τρόπο ώστε οι δύο πλευρές να επιβιώσουν, ακόμη και να ευδοκιμήσουν, αποφεύγοντας την σύγκρουση, η ηγεσία του ΚΚΚ διαβάζει την έννοια ως ένα ξεπέρασμα του πραγματικού, υπαρξιακού αγώνα -και ως έναν τρόπο να ξεγελάσει την Κίνα για να δεσμευτεί. Επομένως, η κινεζική ηγεσία είναι θεμελιωδώς επιφυλακτική απέναντι σε οποιεσδήποτε διαβεβαιώσεις των ΗΠΑ ότι ο ανταγωνισμός των δύο χωρών θα παραμείνει πράγματι περιορισμένος.

ΚΟΜΜΑΤΙΚΗ ΓΡΑΜΜΗ

Κανείς δεν έχει εκφράσει αυτές τις απόψεις με μεγαλύτερη συνέπεια και ευθύτητα από τον ίδιο τον Σι. Σε μια ομιλία [2] που εκφωνήθηκε σε κορυφαίους ηγέτες του κόμματος μήνες μετά την ανάληψη των καθηκόντων του το 2013, ο Xi δήλωσε ότι στην Κίνα, οι Δυτικές «εχθρικές δυνάμεις» «κάνουν τα πάντα για να προπαγανδίσουν τις λεγόμενες οικουμενικές αξίες». Στόχος τους ήταν «να συναγωνιστούν μαζί μας [στα] πεδία μάχης των καρδιών των ανθρώπων ... για να ανατρέψουν το σοσιαλιστικό σύστημα [της Κίνας]». Αν και «αόρατος», ο «εξαιρετικά σκληρός» συνεχιζόμενος αγώνας στην ιδεολογική σφαίρα ήταν, προειδοποίησε, «ζήτημα ζωής και θανάτου». Δεν έχει μετακινηθεί από αυτή την πεποίθηση: το 2016 δήλωσε ότι οι Δυτικοί θεωρούν «την ανάπτυξη της Κίνας ως απειλή για τις Δυτικές αξίες» και ως εκ τούτου «δεν έχουν σταματήσει ούτε στιγμή την ιδεολογική διείσδυσή τους στην Κίνα». Το 2017, επιβεβαίωσε ότι «η ιδεολογία αφορά την καρδιά και την ψυχή ενός έθνους» και φέτος τον Ιούλιο προειδοποίησε τους συγκεντρωμένους ηγέτες του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης ότι όλοι πρέπει να είναι έτοιμοι να αντισταθούν στις «έγχρωμες επαναστάσεις» που υποκινεί η Δύση.

Δυτικοί αναλυτές και υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής αποδίδουν συχνά αυτή την αυξανόμενη έμφαση στην ιδεολογία, στην προσωπική αντίληψη του Σι για την εξουσία. Αλλά ορισμένοι από τους πιο ενημερωμένους πολιτικούς παρατηρητές στο εσωτερικό της Κίνας υποστηρίζουν ότι ο προκάτοχος του Σι, ο Χου Τζιντάο, ξεκίνησε την εντονότερη εστίαση της χώρας στους ιδεολογικούς και γεωπολιτικούς αγώνες. Μετά τον θάνατο του Μάο, το ΚΚΚ πειραματίστηκε με την χαλάρωση της ιδεολογικής ρητορικής για να διευκολύνει την οικονομική ανάπτυξη και να οικοδομήσει επικερδείς δεσμούς με την Δύση. Όμως οι βαθιά ριζωμένες ιδεολογικές πεποιθήσεις του παρέμειναν αδρανείς, έτοιμες να επιβεβαιωθούν εκ νέου, ιδίως σε περιόδους αναταραχής ή αντιληπτού κινδύνου.

Έτσι, όταν, τον Δεκέμβριο του 2008, πάνω από 300 διακεκριμένοι Κινέζοι δικηγόροι, διανοούμενοι, και ακτιβιστές παρουσίασαν το μανιφέστο της «Χάρτας 08» -το οποίο υποστήριζε την συνολική φιλελευθεροποίηση του καθεστώτος- η ηγεσία του ΚΚΚ είδε σε αυτό την επιβεβαίωση ότι η Δυτική επιρροή αποτελούσε άμεση πρόκληση για τη νομιμοποίησή της. Η Χάρτα 08 έγινε ένας αποφασιστικός παράγοντας που έπεισε την ηγεσία του κόμματος ότι έπρεπε να αλλάξει γρήγορα πορεία. Μια εσωτερική κομματική ανακοίνωση του 2013 που διέρρευσε και ονομάστηκε «Έγγραφο 9» αντανακλούσε την ανανεωμένη πεποίθηση του ΚΚΚ ότι οι «Δυτικές αντι-κινεζικές δυνάμεις», καθοδηγούμενες από την φιλελεύθερη ιδεολογία, ήταν αποφασισμένες να επιβάλουν «Δυτικοποίηση, διάσπαση, και έγχρωμες επαναστάσεις» στην Κίνα προκειμένου να ανατρέψουν το ΚΚΚ και να μετατρέψουν την χώρα σε δημοκρατία.