Τα επόμενα βήματα στις σχέσεις Ελλάδας - Σκοπίων

Έκτοτε, η ξεκάθαρη αυτή θέση επαναλήφθηκε αυτολεξεί στις Συνόδους Κορυφής του ΝΑΤΟ του Στρασβούργου το 2009 και της Λισσαβόνας το 2010. Πρόσφατα -μετά την απόφαση του Δικαστηρίου- επιβεβαιώθηκε και πάλι στις 9 Δεκεμβρίου. Επιπλέον, ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, κ. Ράσμουσεν, επαναλαμβάνει σε κάθε ευκαιρία και με κατηγορηματικό τρόπο ότι η προϋπόθεση του Βουκουρεστίου ισχύει.

Η «λογική του Βουκουρεστίου» - που είχε και έχει την αποδοχή όλων των ελληνικών πολιτικών δυνάμεων και σύσσωμης της ελληνικής κοινωνίας - αντανακλάται και στις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου που αφορούν στην έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της πΓΔΜ με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η επίλυση του ζητήματος της ονομασίας αντιμετωπίζεται από το Συμβούλιο της ΕΕ ως «ουσιώδες ζήτημα» για την πρόοδο της ενταξιακής πορείας της γειτονικής χώρας. Αυτή η βασική θέση επιβεβαιώθηκε στην πρόσφατη σύνοδο του Δεκεμβρίου στις Βρυξέλλες.

Βλέπουμε, λοιπόν, ότι μετά το Βουκουρέστι διαμορφώθηκε και στο ΝΑΤΟ και στην ΕΕ ένα πολύτιμο πολιτικό και διπλωματικό κεκτημένο που ορίζεται ως: «λύση για ένταξη». Πρόκειται για ένα εξαιρετικά χρήσιμο διαπραγματευτικό εφόδιο που πρέπει να διαφυλαχθεί με κάθε προσπάθεια διότι κατ' ουσίαν επανέφερε την ισορροπία στη διαπραγμάτευση. Ισορροπία που είχε ανατραπεί σε βάρος της συμμάχου Ελλάδας από την αιφνίδια και - τουλάχιστον - επιπόλαιη απόφαση των Ηνωμένων Πολιτειών να αναγνωρίσουν το Νοέμβριο του 2004, την πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία με το λεγόμενο συνταγματικό της όνομα.

ΣΤΑΘΕΡΟΣ ΣΚΟΠΟΣ Η ΟΡΙΣΤΙΚΗ ΛΥΣΗ

Το εφόδιο του Βουκουρεστίου είναι απαραίτητο, όχι βέβαια για να εμποδίζεται η συμμετοχή της γειτονικής χώρας στους Ευρωπαϊκούς και Ατλαντικούς θεσμούς. Ούτε για να διαιωνίζεται η σημερινή προβληματική κατάσταση. Αλλά για να βοηθηθεί η διαπραγμάτευση που «σέρνεται» επί 16 χρόνια εξαιτίας της γειτονικής αδιαλλαξίας.

Η λογική «λύση για ένταξη» λειτουργεί ως ισχυρή προτροπή προς την πΓΔΜ και ειδικότερα προς τον κ. Γκρουέφσκι και την Κυβέρνησή του, να φανούν επιτέλους λιγότερο αδιάλλακτοι, λιγότερο προκλητικοί, λιγότερο αντιπαραγωγικοί, ώστε να μας συναντήσουν «στο μέσο της διαδρομής» στο οποίο τους περιμένουμε από το 2007. Όταν, δηλαδή, η Ελλάδα έκανε το μεγάλο βήμα της οριοθέτησης της ελληνικής θέσης στο γνωστό πλαίσιο: «μια σύνθετη γεωγραφική ονομασία με ισχύ έναντι όλων (erga omnes)».

Η Ελλάδα ουδέποτε επεδίωξε, ούτε επιδιώκει ως αυτοσκοπό τον αποκλεισμό των Σκοπίων από Διεθνείς Οργανισμούς. Δεν επιδιώκει την παράταση αυτής της εκκρεμότητας και, μάλιστα, σε χαλεπούς καιρούς. Αντιθέτως, επιδιώκει οριστική λύση σταθερότητας και καλής γειτονίας στην περιοχή. Λύση που δεν είναι δυνατόν να οικοδομηθεί πάνω στην απαράδεκτη λογική αλυτρωτισμού και μισαλλοδοξίας εναντίον της Ελλάδας, ούτε βέβαια στο σφετερισμό της ιστορίας και του πολιτισμού της.

Δεν υπάρχει τίποτα στην Απόφαση του Δικαστηρίου που να οδηγεί ή να δικαιολογεί μεταβολή αυτής της βασικής στρατηγικής επιλογής της Ελλάδας και της επιδίωξής της να υπάρξει οριστική λύση στο ζήτημα της ονομασίας. Αντιθέτως μάλιστα. Το πλέον σαφές μήνυμα, που στέλνει το Δικαστήριο για το μέλλον, είναι ότι υπάρχει υποχρέωση διαπραγμάτευσης με καλή πίστη υπό την αιγίδα του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ με σκοπό την επίτευξη συμφωνίας, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στην Απόφαση 817 του Συμβουλίου Ασφαλείας.

Σκοπός και επιδίωξή μας, λοιπόν, είναι η επίλυση. Μια στέρεη, οριστική λύση που άλλωστε εντάσσεται και υπηρετεί τη μείζονα ελληνική στρατηγική επιλογή για ασφαλή, σταθερά, δημοκρατικά Βαλκάνια αμοιβαίας συνεργασίας μέσα στην Ευρώπη. Στο πλαίσιο αυτό, η αναζωογόνηση της ενταξιακής πορείας των Δυτικών Βαλκανίων θα πρέπει να αποτελέσει μια από τις κορυφαίες προτεραιότητες της επόμενης ελληνικής Προεδρίας το 2014. Επομένως, όλες οι αποφάσεις και ενέργειές μας οφείλουν να υπηρετούν τον σκοπό της επίλυσης.

ΤΡΕΙΣ ΑΞΟΝΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

Συνοψίζω σε τρεις λέξεις τους βασικούς άξονες πάνω στους οποίους εκτιμώ ότι θα πρέπει να κινηθεί η πολιτική μας από εδώ και στο εξής: Διαφύλαξη - Διαπραγμάτευση - Δέσμευση.

Η «διαφύλαξη» αναφέρεται στην απόφαση του Βουκουρεστίου και στη λογική «λύση για ένταξη». Όπως ανέφερα, πρόκειται για πολύτιμο εφόδιο που οφείλουμε να φροντίσουμε και να προστατεύσουμε. Δεν είναι απλό εγχείρημα.

Ήδη από ορισμένες πλευρές προωθείται η άποψη ότι η ένταξη στο ΝΑΤΟ καθώς και στην ΕΕ είναι αλληλένδετα κεφαλαιώδη στοιχεία για την Ευρωατλαντική προοπτική που έχει υιοθετήσει η πΓΔΜ. Στο πλαίσιο αυτό υποστηρίζεται ότι η προσεχής Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Σικάγο το Μάιο, προσφέρει μια σημαντική ευκαιρία για να σημειωθεί πρόοδος. Ενδεικτική αυτής της τάσης είναι η πρόταση ψηφίσματος που έχει κατατεθεί προς έγκριση στην Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, από το Βρετανό Σοσιαλιστή, Richard Howitt.

Ουδείς μπορεί να αποκλείσει ότι κάποιο από τα κράτη-μέλη της Συμμαχίας, όπως για παράδειγμα η Τουρκία, δεν θα επιχειρήσει να «ανοίξει» τη συζήτηση για το εάν θα πρέπει να μεταβληθεί ή όχι η θέση που υιοθετήθηκε το 2008 στο Βουκουρέστι. Το ίδιο μπορεί να συμβεί και εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Χρειάζεται, επομένως, επίμονη και διαρκής δουλειά με σκοπό τον εμπλουτισμό και την ενίσχυση των συμμαχιών μας σε διμερές και πολυμερές επίπεδο.

Τη διαφύλαξη του κεκτημένου του Βουκουρεστίου υπηρετεί επίσης η προς όλους ξεκάθαρη βούληση της Ελλάδας να συμμετέχει σταθερά, ενεργά και εποικοδομητικά στις υπό τον ΟΗΕ διαπραγματεύσεις, που ξεκίνησαν και πάλι στη Νέα Υόρκη. Η Ελλάδα μπορεί να είναι ένα βήμα μπροστά, με κινήσεις και πρωτοβουλίες που θα αποκαλύπτουν την εμμονή της άλλης πλευράς στην αδιαλλαξία.