Κίνα Vs Αμερική

Πάντα πιο ευαίσθητοι στις απαιτήσεις του κύκλου των ειδήσεων και της λαϊκής κοινής γνώμης, οι πολιτικοί των ΗΠΑ απευθύνονται στο Twitter ή ανακοινώνουν παρηχητικά σχέδια πολιτικής με bullet-points, τα οποία υπόσχονται γρήγορες λύσεις. Αντίθετα, οι Κινέζοι ηγέτες είναι στρατηγικά υπομονετικοί: Όσο οι τάσεις κινούνται προς όφελός τους, είναι άνετοι στο να περιμένουν για κάποιο πρόβλημα. Οι Αμερικανοί θεωρούν τους εαυτούς τους ως λύτες προβλημάτων. Αντανακλώντας το βραχυπρόθεσμο, βλέπουν τα προβλήματα ως διακριτά ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν τώρα, ώστε να μπορούν να προχωρήσουν στα επόμενα. Ο Αμερικανός μυθιστοριογράφος και ιστορικός Gore Vidal [13] κάποτε αποκάλεσε την χώρα του «Ηνωμένες Πολιτείες της Αμνησίας» -ένας τόπος όπου κάθε ιδέα είναι μια καινοτομία και κάθε κρίση είναι άνευ προηγουμένου. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με την βαθιά ιστορική και θεσμική μνήμη των Κινέζων, οι οποίοι συμπεραίνουν ότι δεν υπάρχει τίποτα νέο κάτω από τον ήλιο.

Πράγματι, οι Κινέζοι ηγέτες τείνουν να πιστεύουν ότι πολλά προβλήματα δεν μπορούν να λυθούν και αντί γι’ αυτό πρέπει να τύχουν διαχείρισης. Βλέπουν τις προκλήσεις ως μακροπρόθεσμες και επαναλαμβανόμενες˙ τα θέματα που αντιμετωπίζουν σήμερα προέκυψαν από διαδικασίες που έχουν εξελιχθεί κατά την διάρκεια του περασμένου έτους, της δεκαετίας ή του αιώνα. Οι πολιτικές δράσεις που πραγματοποιούν σήμερα απλώς θα συμβάλουν στην εξέλιξη αυτή. Για παράδειγμα, από το 1949 η Ταϊβάν κυβερνάται από αυτούς που το Πεκίνο θεωρεί απατεώνες Κινέζους εθνικιστές. Αν και οι Κινέζοι ηγέτες επιμένουν ότι η Ταϊβάν παραμένει αναπόσπαστο κομμάτι της Κίνας, έχουν ακολουθήσει μια μακροπρόθεσμη στρατηγική που συνεπάγεται την ενίσχυση των οικονομικών και κοινωνικών περιπλοκών για να απορροφήσουν αργά-αργά το νησί.

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΑΦΕΝΤΙΚΟ;

Η πολιτισμική σύγκρουση που θα κάνει πιο δύσκολο για την Ουάσινγκτον και το Πεκίνο να ξεφύγουν από την «παγίδα του Θουκυδίδη», προκύπτει από τις ανταγωνιστικές αντιλήψεις τους για την παγκόσμια τάξη [14]. Η μεταχείριση της Κίνας προς τους ίδιους της τους πολίτες παρέχει το σενάριο για τις σχέσεις της με ασθενέστερους γείτονες στο εξωτερικό. Το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα διατηρεί την τάξη επιβάλλοντας μια αυταρχική ιεραρχία που απαιτεί τον σεβασμό και την συμμόρφωση των πολιτών. Η διεθνής συμπεριφορά της Κίνας αντικατοπτρίζει παρόμοιες προσδοκίες τάξης: Σε μια αυθόρμητη στιγμή κατά την διάρκεια μιας συνάντησης του Συνδέσμου των Χωρών της Νοτιοανατολικής Ασίας (Association of Southeast Asian Nations, ASEAN) το 2010, ο Κινέζος υπουργός Εξωτερικών, Yang Jiechi, απάντησε στις καταγγελίες για την κινεζική επιθετικότητα στην Θάλασσα της Νότιας Κίνας λέγοντας στους περιφερειακούς ομολόγους του και την υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, Χίλαρι Κλίντον, ότι «η Κίνα είναι μια μεγάλη χώρα και άλλες χώρες είναι μικρές χώρες, και αυτό είναι απλώς ένα γεγονός».

Αντίθετα, οι Αμερικανοί ηγέτες επιδιώκουν έναν διεθνή κανόνα δικαίου, ο οποίος είναι κατ’ ουσίαν ένας διευρυμένος αμερικανικός εσωτερικός κανόνας δικαίου. Ταυτόχρονα, αναγνωρίζουν επίσης τις πραγματικότητες της ισχύος στην παγκόσμια Χομπσιανή ζούγκλα, όπου είναι καλύτερα να είσαι το λιοντάρι παρά το αρνί. Η Ουάσιγκτον προσπαθεί συχνά να συμβιβάσει αυτή την ένταση απεικονίζοντας έναν κόσμο στον οποίο οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι ένας καλόπιστος ηγεμόνας, ενεργώντας ως ο νομοθέτης, ο αστυνομικός, ο δικαστής και το δικαστήριο του κόσμου.

Η Ουάσιγκτον παροτρύνει άλλες δυνάμεις να αποδεχθούν την διεθνή τάξη που βασίζεται σε κανόνες, στην οποία προεδρεύει. Αλλά μέσα από τα κινέζικα μάτια, φαίνεται σαν οι Αμερικανοί να φτιάχνουν τους κανόνες και οι άλλοι να υπακούν στις εντολές της Ουάσιγκτον. Ο στρατηγός Martin Dempsey [15], πρώην αρχηγός του Γενικού Επιτελείου των Ενόπλων Δυνάμεων, εξοικειώθηκε με την προβλέψιμη δυσαρέσκεια που αυτό προξενούσε στην Κίνα. «Ένα από τα πράγματα που με εντυπωσίασε με τους Κινέζους είναι ότι κάθε φορά που θα είχα μια συζήτηση μαζί τους σχετικά με τα διεθνή πρότυπα ή τους διεθνείς κανόνες συμπεριφοράς, θα αναφέρονταν αναπόφευκτα στο ότι αυτοί οι κανόνες έγιναν όταν εκείνοι απουσίαζαν από την παγκόσμια σκηνή», παρατήρησε ο Dempsey σε συνέντευξή του στο Foreign Affairs πέρυσι.

ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ ΤΟΝ ΔΡΟΜΟ ΣΟΥ

Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν περάσει σχεδόν τρεις δεκαετίες ως η πιο ισχυρή χώρα στον κόσμο. Κατά την διάρκεια αυτής της περιόδου, η μαζική επιρροή της Ουάσινγκτον στις παγκόσμιες υποθέσεις κατέστησε ζωτικής σημασίας για τις ελίτ και τους ηγέτες σε άλλα έθνη να κατανοήσουν τον αμερικανικό πολιτισμό και την αμερικανική προσέγγιση στην στρατηγική. Οι Αμερικανοί, από την άλλη πλευρά, αισθάνονταν συχνά ότι έχουν την πολυτέλεια να μην χρειάζεται να σκεφτούν πάρα πολύ για τις κοσμοθεωρίες των ανθρώπων αλλού –μια έλλειψη ενδιαφέροντος που ενθαρρύνεται από την πίστη πολλών αμερικανικών ελίτ, ότι ο υπόλοιπος κόσμος έχει σιγά-σιγά αλλά σίγουρα γίνει όλο και περισσότερο όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες ούτως ή άλλως.

Τα τελευταία χρόνια, όμως, η άνοδος της Κίνας [16] αμφισβήτησε αυτή την αδιαφορία. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής στις Ηνωμένες Πολιτείες αρχίζουν να αναγνωρίζουν ότι πρέπει να βελτιώσουν την κατανόησή τους για την Κίνα -και ιδιαίτερα για την κινεζική στρατηγική σκέψη. Ειδικότερα, οι πολιτικοί των ΗΠΑ έχουν αρχίσει να βλέπουν διακριτά χαρακτηριστικά στον τρόπο που σκέφτονται οι Κινέζοι ομόλογοί τους για την χρήση της στρατιωτικής δύναμης. Για να αποφασίσουν εάν, πότε και πώς θα επιτεθούν σε αντιπάλους τους, οι Κινέζοι ηγέτες είναι ως επί το πλείστον λογικοί και ρεαλιστές. Πέρα όμως από αυτό, οι Αμερικανοί πολιτικοί και αναλυτές έχουν εντοπίσει πέντε υποθέσεις και προτιμήσεις που προσφέρουν περαιτέρω ενδείξεις για την πιθανή στρατηγική συμπεριφορά της Κίνας στις αντιπαραθέσεις.