Υπάρχει ένας σωστός τρόπος να τερματιστεί ο πόλεμος της Συρίας

Οι πόλεμοι τελειώνουν δια της βίας, από κόπωση ή μέσω διαπραγματεύσεων. Μερικές φορές το έδαφος για διαπραγματεύσεις απαιτεί χρόνια για να γίνει εύφορο. Η Ειρήνη της Βεστφαλίας, η οποία τερμάτισε τους ευρωπαϊκούς θρησκευτικούς πολέμους το 1648 και καθιέρωσε τα πρώτα κυρίαρχα έθνη-κράτη, ενέπλεξε 109 πολιτικές οντότητες και χρειάστηκε δύο χρόνια για να υπογραφεί. Οτιδήποτε κι αν τερματίσει την συριακή διαμάχη πρέπει να είναι μια διευθέτηση που θα διαρκέσει, έτσι ώστε τα αντιμαχόμενα μέρη να μην επιστρέψουν στο πεδίο της μάχης. «Μια συνθήκη για τον τερματισμό ενός πολέμου είναι, στην πραγματικότητα, η προετοιμασία για έναν άλλο πόλεμο, εκτός εάν αντιμετωπίζει τους λόγους για τον πόλεμο αυτό και εκτός εάν δημιουργεί μια νέα πολιτική τάξη για να αποτρέψει την επανάληψή του», γράφει ο William I. Zartman στο [βιβλίο] Peace Versus Justice: Negotiating Forward- and Backward-Looking Outcomes, μια βίβλο για τους διαπραγματευτές.

Ο Pedersen κληρονομεί μια διαλυμένη αντιπολίτευση και έναν πεισματάρη, απείθαρχο, δολοφονικό δικτάτορα στην Δαμασκό ο οποίος αρνείται να φύγει. Ακριβώς στην καρδιά οποιασδήποτε διαπραγμάτευσης πρέπει να είναι η απλή προϋπόθεση ότι ο Άσαντ -ένας άνθρωπος με πολύ αίμα στα χέρια του, αλλά ο οποίος διατηρεί την υποστήριξη του Πούτιν και της Χεζμπολάχ- πρέπει να φύγει. Είναι αδύνατο να φανταστεί κανείς μια μετα-πολεμική χώρα να προσπαθεί να θεραπευτεί, με τον άνθρωπο που της έχει επιβάλλει τόση αγωνία [να βρίσκεται] ακόμα στην εξουσία. Πώς θα μπορούσε να λειτουργήσει έστω η μεταβατική δικαιοσύνη; Οι Ρώσοι, οι οποίοι τελικά κρατούν τα χαρτιά, έχουν επιμείνει στο να συμπεριληφθεί ο Άσαντ στην πολιτική διαδικασία. Αν όμως ο Pedersen κατάφερε να κάνει τον Arafat και τον Rabin να δώσουν τα χέρια, ίσως βρει έναν τρόπο να πείσει τον Ρώσο υπουργό Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ, ότι ο Άσαντ έχει τελειώσει.

Εν τω μεταξύ, η αγωνία συνεχίζεται. Την περασμένη εβδομάδα, ο Raed al-Saleh, επικεφαλής των πολυδυσφημισμένων Λευκών Κρανών [4], δήλωσε στην βρετανική Daily Telegraph ότι η Idlib, το τελευταίο επαναστατικό προπύργιο, είναι για άλλη μια φορά στο στόχαστρο του Assad. Η Idlib κατέχεται εν μέρει από την Hay'at Tahrir al-Sham, μια τζιχαντιστική ομάδα που η Ρωσία και η συριακή κυβέρνηση θεωρούν ως νόμιμο στόχο. Τον Σεπτέμβριο συμφωνήθηκε μια εύθραυστη κατάπαυση του πυρός εκεί, αλλά ο Σαλέχ ειδοποίησε την περασμένη εβδομάδα [5] ότι τα αυξημένα πυρά όλμων από το καθεστώς έχουν σκοτώσει 20 ανθρώπους τις τελευταίες ημέρες. Το ξεκαθάρισμα της Idlib με την βοήθεια της Ρωσίας ήταν πάντα μέρος της υψηλής στρατηγικής του Assad -δηλαδή, αν είχε στρατηγική- και θα ολοκλήρωνε την δουλειά του να αποκαθάρει εθνολογικά την χώρα του, περικλείοντας την σουνιτική αντιπολίτευση σε μια μικρή περιοχή. Αλλά θα έθετε επίσης σε κίνδυνο και τα τρία εκατομμύρια κατοίκους μέσα στην Idlib.

Ο πόλεμος στην Συρία πρέπει να τερματιστεί, και πρέπει να καθιερωθεί μια οδός προς την δικαιοσύνη, σύμφωνα το μοντέλο των τοπικών δικαστηρίων της Ρουάντα ή της Επιτροπής Αλήθειας και Συμφιλίωσης της Νότιας Αφρικής, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι δράστες της παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων θα προσαχθούν στην δικαιοσύνη. Μόνο μια τέτοια διαδικασία μπορεί να φέρει πραγματική επούλωση σε ένα τόσο κακοποιημένο μέρος. Και αυτό δεν θα συμβεί με τον Assad στην εξουσία.

Πριν από 23 χρόνια αυτή την εβδομάδα, ο διπλωμάτης των ΗΠΑ, Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ, έφερε τους ηγέτες των αντιμαχόμενων φατριών της Βοσνίας στην βάση Wright-Patterson της Πολεμικής Αεροπορίας στο Dayton του Ohio. Εκεί, ο Χόλμπρουκ τους έβαλε στην θέση τους, καλοπιάνοντας τον Σέρβο πρόεδρο Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς με οινοποσίες αργά το βράδυ και εκφοβίζοντας τον φιλάσθενο Βόσνιο ηγέτη, Αλίγια Ιζετμπέγκοβιτς, να παραχωρήσει τμήματα της χώρας του που οργισμένα αντιτίθετο να χάσει, και για τα οποία οι Μουσουλμάνοι είχαν, όντως, μια αξιόπιστη αξίωση. Οι Συμφωνίες του Ντέιτον δεν ήταν απολύτως επιτυχείς -πολλοί Βόσνιοι ήταν θυμωμένοι για τον τρόπο με τον οποίο τελείωσε ο πόλεμος και η σημερινή άνοδος του εθνικισμού στην βοσνιακή Republika Srpska, υπό τον Μίλοραντ Ντόντικ, επιβεβαιώνει τις σοβαρές ελλείψεις της συμφωνίας- αλλά μια διευθέτηση μετά από διαπραγμάτευση έθεσε τέλος στους σκοτωμούς που είχαν μετατρέψει την Βοσνία σε λουτρό αίματος, με κορυφαία την σφαγή της Σρεμπρένιτσα το 1995.

Ο πόλεμος στην Συρία πρέπει να τελειώσει. Ο Pedersen έχει ένα ιστορικό εργασίας με τους πιο δύσκολους διαπραγματευτές του πλανήτη. Αλλά πρέπει να επιμείνει ότι όταν τελειώσει αυτός ο πόλεμος, θα τελειώσει με τους σωστούς όρους: Το μέλλον της Συρίας δεν πρέπει να περιλαμβάνει τον Άσαντ, και κάθε διευθέτηση θα πρέπει να παρέχει έναν μηχανισμό για μεταβατική δικαιοσύνη, τέτοιον που οι δράστες τρομακτικών εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας να μπορούν να ανακαλυφθούν και να δικαστούν.

Αλλιώς, σε δύο δεκαετίες, το μίσος και τα δεινά σίγουρα θα επιστρέψουν. Κι ένας άλλος Άσαντ θα εμφανιστεί.

Copyright © 2018 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/syria/2018-11-14/theres-right-wa...