Είναι τελικά η Λιβύη έτοιμη για ειρήνη;

Έχουν υπάρξει κάποιες θετικές διεθνείς προσπάθειες για την ανοικοδόμηση του στρατού και των δομών ασφαλείας της Λιβύης. Τις τελευταίες εβδομάδες, η Ιταλία και αρκετά άλλα κράτη προσέφεραν προγράμματα εκπαίδευσης για τις δυνάμεις ασφαλείας στις Αρχές της Τρίπολης. Για να επιτύχουν όμως αυτά τα προγράμματα, οι Λίβυοι πρέπει να φθάσουν σε μια πολιτική συναίνεση όσον αφορά την τελική δομή του τομέα ασφάλειας της χώρας και τα βήματα που θα είναι απαραίτητα για την οικοδόμησή του. Η εξωτερική βοήθεια πρέπει να επικεντρωθεί σε ευρύτερες δομικές μεταρρυθμίσεις [22], όχι μόνο στην κατάρτιση στρατιωτών και μικρών μονάδων. Πέρυσι, η Αίγυπτος ξεκίνησε μια «από πάνω προς τα κάτω» προσπάθεια για την επανένωση των διασκορπισμένων στρατιωτικών δομών της Λιβύης με το να μεσολαβήσει για μια συμφωνία μεταξύ του συνασπισμού που βασίζεται κυρίως στην Ανατολή και άλλων ομάδων που είχαν επικεφαλής επαγγελματίες στρατιωτικούς, ορισμένοι από τους οποίους ευθυγραμμίζονται με την GNA. Η προσπάθεια σταμάτησε την άνοιξη, και όταν το Κάιρο προσπάθησε να την αναβιώσει τον Οκτώβριο, ορισμένοι αξιωματικοί που εδρεύουν στα δυτικά αντιτάχθηκαν βασιζόμενοι στη μεροληψία της Αιγύπτου ως προς τον Haftar. Ο ΟΗΕ θα μπορούσε να εισάγει περισσότερη ουδετερότητα -και επομένως δυναμική- σε αυτό το σχέδιο, αναλαμβάνοντας ενεργό ρόλο σε αυτό.

Δυνάμεις ευθυγραμμισμένες με την GNA στην Τρίπολη, τον Σεπτέμβριο του 2018. HANI AMARA / REUTERS
---------------------------------------------------------

ΕΝΑ ΑΝΟΙΓΜΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΗΝΩΜΕΝΕΣ ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ

Η σύνοδος του Παλέρμο σίγουρα δεν ήταν η ομαλή επιτυχία που είχε στο μυαλό του ο Ιταλός πρωθυπουργός, Giuseppe Conte. Ωστόσο, οι συστάσεις που παρήγαγε δεν είναι καταδικασμένες να αποτύχουν. Για πρώτη φορά από το 2011, σημειώνεται πρόοδος σε τρεις παράλληλες και αμοιβαία ενισχυτικές κατευθύνσεις: Οικονομική, ασφαλείας και πολιτική. Για τον σκοπό αυτό, η αποστολή των Ηνωμένων Εθνών, η επίσημη εντολή της οποίας ήταν κυρίως πολιτική, καθοδηγεί πιο ενεργά την οικονομική μεταρρύθμιση της Λιβύης και είναι ιδιαίτερα παρούσα στον τομέα της ασφάλειας. Πιο εμφανώς απ’ ό, τι πριν, επιδιώκει να απομονώσει τους απορριπτικούς ένοπλους δρώντες -κυρίως τον επικεφαλής της πολιτοφυλακής της Μισράτα, Salah Badi, ο οποίος ήταν ο στόχος των πρόσφατων κυρώσεων των Ηνωμένων Εθνών [23]- ενόσω εμπλέκονται με πιο μετριοπαθείς και ρεαλιστικές ομάδες. Καθώς ο ΟΗΕ αναλαμβάνει αυτόν τον νέο, φιλόδοξο ρόλο του αρχιτέκτονα ασφαλείας, τα κράτη-μέλη πρέπει να τον βοηθήσουν να πετύχει, ενώ θα σταματούν την δική τους μονομερή προσέγγιση σε ένοπλες ομάδες.

Επειδή οι αντιπαραθέσεις της Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής συνεχίζουν να τροφοδοτούν την κρίση της Λιβύης, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει επίσης να εξετάσουν το ενδεχόμενο να διαδραματίσουν πιο θεληματικό ρόλο. Ρεαλιστικά, η Ουάσιγκτον είναι ο μόνος παράγοντας που μπορεί να αποτρέψει εξωτερικές παρεμβολές. Η σταθερή, δημόσια εμπλοκή ενός αξιωματούχου υπουργικού επιπέδου, όπως ο υπουργός Εξωτερικών, Mike Pompeo, ή ο υπουργός Άμυνας, Jim Mattis, θα μπορούσε να προχωρήσει πολύ προς την κατεύθυνση μιας περιφερειακής συναίνεσης, ιδίως μεταξύ της Αιγύπτου, των κρατών του Κόλπου και της Τουρκίας. Ειδικότερα, το Πεντάγωνο μπορεί να κάνει την διαφορά, με το να αναλάβει μεγαλύτερο ρόλο στις συνομιλίες για την ενοποίηση του στρατού της Λιβύης και στην παροχή βοήθειας, ιδίως σε μεταρρυθμίσεις και κατάρτιση σε επίπεδο υπουργών, μόλις επιτευχθεί μια πολιτική συμφωνία.

Η δέσμευση στην Λιβύη θα εξυπηρετούσε έναν σημαντικό στόχο της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ: Η προώθηση μιας μόνιμης πολιτικής ενότητας στην Λιβύη θα βοηθούσε πολύ για την πρόληψη της αναζωπύρωσης του ISIS. Αν και απομακρύνθηκε από τις εδαφικές βάσεις του στην Λιβύη το 2016 και το 2017, η ομάδα πραγματοποίησε πάνω από δώδεκα επιθέσεις στην Λιβύη [24] φέτος, μερικές ενάντια σε ιδρύματα ζωτικής σημασίας για την ανάκαμψη της χώρας, όπως η κρατική πετρελαϊκή εταιρεία και η εκλογική επιτροπή. Και το ISIS φαίνεται επίσης να ανασυντάσσει και να συγκεντρώνει τους μαχητές του -υπολογιζόμενους μεταξύ 400 και 750 ατόμων [25], σύμφωνα με την Αφρικανική Διοίκηση των Ηνωμένων Πολιτειών- σε πιο ικανούς πυρήνες. Οι αεροπορικές επιθέσεις και η βοήθεια προς τις αντιτρομοκρατικές δυνάμεις της Λιβύης (στην πραγματικότητα φιλικές λιβυκές πολιτοφυλακές) μπορούν να βοηθήσουν, αλλά δεν αρκούν. Ο πιο μόνιμος και διαρκής τρόπος άρνησης χώρου στον ISIS στην Λιβύη, είναι η οικοδόμηση συμμετοχικών κρατικών θεσμών της Λιβύης, η τόνωση της οικονομίας και, πάνω απ’ όλα, ο τερματισμός του ενδημικού πολιτικού διχασμού της χώρας.

Copyright © 2018 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/libya/2018-11-30/libya-finally-r...