Το μέλλον της Κίνας είναι το παρόν της Νότιας Κορέας

Η Κίνα επίσης βιώνει μια αναγέννηση του Κομφουκιανισμού. Αυτό δεν είναι καθόλου εκπληκτικό: Καθ’ όλη την διάρκεια του εικοστού αιώνα, διανοούμενοι και πολιτικοί ηγέτες, όπως ο Μάο Τσε Τουνγκ, εκτίμησαν τον Κομφουκιανισμό ως το κύριο εμπόδιο για τον εκσυγχρονισμό της Κίνας. Αλλά στις αρχές αυτού του αιώνα, ο προκάτοχος του Xi, ο Hu Jintao, βάσισε το δόγμα του της «αρμονικής σοσιαλιστικής κοινωνίας», το οποίο σχεδιάστηκε για να αντιμετωπίσει την ανισότητα που δημιούργησε η ταχεία οικονομική ανάπτυξη, στις διδασκαλίες του Κομφούκιου. Το 2018, η κινεζική κυβέρνηση ίδρυσε [7] 525 Ινστιτούτα Κομφούκιος σε όλο τον κόσμο. (Ο στόχος είναι να φτάσει τα 1.000 μέχρι το 2020.) Και από τότε που ανέλαβε την εξουσία, ο Xi επαίνεσε τον Κομφουκιανισμό στις ομιλίες του ως το κλειδί για την κατανόηση της ιστορίας της Κίνας και του ξεχωριστού εθνικού χαρακτήρα της.

Όπως έκανε ο Παρκ το 1972, οι ηγέτες της Κίνας υποστηρίζουν σήμερα ότι η χώρα δεν χρειάζεται να γίνει δημοκρατία Δυτικού τύπου για να διατηρήσει το σημερινό της επίπεδο επιτυχίας. «Ο σοσιαλισμός με κινεζικά χαρακτηριστικά», ισχυρίζονται, θα συνεχίσει να κάνει την χώρα ανταγωνιστική. Όπως είπε ο Xi στο 19ο Συνέδριο του Κόμματος, «δεν θα πρέπει μόνο μηχανικά να αντιγράψουμε τα πολιτικά συστήματα άλλων χωρών». Όμως, όπως ανακάλυψε ο Παρκ, η οικονομική φιλελευθεροποίηση δημιουργεί πιέσεις που ακόμη και οι αυταρχικοί ηγέτες δεν μπορούν να καταπνίξουν πλήρως.

Ένας εργάτης στην Σεούλ, στη Νότια Κορέα, τον Μάρτιο του 2015. KIM HONG-JI/REUTERS
---------------------------------------------------------------

Ο ΑΥΤΑΡΧΙΣΜΟΣ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΚΡΑΤΗΣΕΙ

Παρά τις πρώτες επιτυχίες του κυβερνητικού προγράμματος εκβιομηχάνισης του Παρκ, κατά τα τέλη της δεκαετίας του 1970 η οικονομία είχε αρχίσει να βιώνει πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα, παράγοντας σημαντικά περισσότερα από ό, τι μπορούσε να εξάγει ή να καταναλώνει. Το πρόβλημα ήταν η βιομηχανική πολιτική της κυβέρνησης: Αντί να αφήσει την αγορά να κατανείμει πόρους, η κυβέρνηση τους διένειμε μέσω οδηγιών. Ως αποτέλεσμα, πολλές εταιρείες κατέρρευσαν, δημιουργώντας εργασιακές αναταραχές που πυροδότησαν τεράστιες απεργίες. Οι περιοχές γύρω από την Changwon, την Masan και την Busan, όπου βρίσκονται οι μεγαλύτερες εξαγωγικές ζώνες και τα βιομηχανικά πάρκα της χώρας, χτυπήθηκαν ιδιαίτερα σκληρά. Η κατάσταση έγινε εκρηκτική όταν οι μαθητές του Πανεπιστημίου Masan και του Πανεπιστημίου Pusan, οι οποίοι ηγούντο διαδηλώσεων διαμαρτυρίας για την πολιτική καταπίεση, άρχισαν να συντονίζονται με τους απεργούντες εργαζόμενους. Σύμφωνα με την κομφουκιανή παράδοση της Κορέας, οι φοιτητές εκπροσωπούν την συνείδηση του έθνους. Ήταν ευρέως αποδεκτό ότι θα διαμαρτύρονταν για τις αντιληπτές αδικίες, ειδικά εκείνες που διαπράττονταν από τις Αρχές.

Όταν οι σπουδαστές και οι εργαζόμενοι ένωσαν τις δυνάμεις τους, η κυβέρνηση απάντησε με βία. Τον Οκτώβριο του 1979, η κυβέρνηση επέβαλε στρατιωτικό νόμο στις Changwon, Masan και Busan. Η επακόλουθη διαφωνία σχετικά με το αν θα συνεχιστεί η κυβερνητική καταστολή κατά των διαδηλώσεων οδήγησε τελικά στην πτώση του Παρκ. Οι διαμαρτυρίες πυροδότησαν μια θερμή εσωτερική συζήτηση. Από τη μια πλευρά, ο Kim Jae-kyu, ο επικεφαλής της κορεατικής υπηρεσίας πληροφοριών και ένας από τους παλαιότερους φίλους του Παρκ, συμβούλευε την αυτοσυγκράτηση. Από την άλλη, ο Cha Ji-chul, ο επικεφαλής της προεδρικής φρουράς και κύριος πολιτικός αντίπαλος του Κιμ, ζητούσε σκληρή καταστολή. Στις 26 Οκτωβρίου, κατά την διάρκεια ενός ιδιωτικού δείπνου, ο Κιμ δολοφόνησε τόσο τον Park όσο και τον Cha.

Μετά την δολοφονία του Παρκ, οι επίγονοί του ήταν σε θέση να επεκτείνουν τον στρατιωτικό νόμο για άλλα οκτώ χρόνια -αλλά η παλίρροια είχε ήδη γυρίσει. Το 1987, η Νότια Κορέα πραγματοποίησε πλήρη μετάβαση στην δημοκρατία, όταν η κυβέρνηση ενέδωσε σε λαϊκά αιτήματα για άμεσες προεδρικές εκλογές. Η δικτατορική εξουσία του Παρκ και η επίκληση των αρχών του Κομφούκιου δεν μπόρεσαν να εμποδίσουν την εξάπλωση των φιλελεύθερων αξιών. Όπως ακριβώς φοβόταν ο Παρκ, οι μεταρρυθμίσεις της αγοράς υπονόμευσαν τελικά τα δίκτυα της οικογένειας, της φυλής και της πατρωνίας που είχαν καθορίσει την παραδοσιακή τάξη. Ωστόσο, ήταν ακριβώς η αντικατάσταση μιας τάξης που βασίστηκε σε αυτούς τους προσωπικούς δεσμούς με μια [τάξη] βασισμένη σε κανόνες και στον ατομικισμό που επέτρεψαν την ανάπτυξη της οικονομίας της Νότιας Κορέας. Η ατομική πρωτοβουλία και δημιουργικότητα, μαζί με τον αυξανόμενο εξορθολογισμό κάθε πτυχής της ζωής για την προώθηση της αποδοτικότητας και της παραγωγικότητας: Όλα αυτά συνέβαλαν στην ανταγωνιστικότητα της Νότιας Κορέας. Η απελευθέρωση και ο εκδημοκρατισμός δεν ήταν η πτώση της οικονομίας και της κοινωνίας της Νότιας Κορέας˙ ήταν προϋποθέσεις για την πρόοδο της χώρας στο επόμενο στάδιο ανάπτυξης.