Εκπαιδεύστε για να απελευθερώσετε | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Εκπαιδεύστε για να απελευθερώσετε

Οι ανοικτές κοινωνίες χρειάζονται ανοιχτά μυαλά*

Αυτό σημαίνει εστίαση στην εκπαίδευση. Παρόλο που το εκπαιδευτικό χάσμα άρχισε να έχει σημασία στις εθνικές πολιτικές μόνο πρόσφατα, οι ερευνητές έχουν διαπιστώσει εδώ και πολύ καιρό ότι όσο πιο μορφωμένο είναι ένα άτομο, τόσο πιο πιθανό είναι να υιοθετήσει φιλελεύθερες κοινωνικές απόψεις.

Αυτό που μετράει σε αυτή την συσχέτιση είναι λιγότερο εμφανές. Ορισμένοι ισχυρίζονται ότι περισσότεροι φιλελεύθεροι πάνε στο κολέγιο, αν και δεν υπάρχουν πολλά στοιχεία γι’ αυτό. Άλλοι τονίζουν τον άμεσο ρόλο της εκπαίδευσης στην διδασκαλία της ορθολογικής σκέψης και της αλλαγής της στάσης. Αυτό που είναι ξεκάθαρο είναι ότι η τριτοβάθμια εκπαίδευση αντιτίθεται στην απλοϊκή σκέψη, υπονομεύει τα στερεότυπα, ανοίγει τους ανθρώπους σε άλλες οπτικές γωνίες και τους ενθαρρύνει να ανέχονται τις κοινωνικές διαφορές.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, σύμφωνα με δημοσκοπήσεις του ερευνητικού κέντρου Pew, η κολεγιακή εκπαίδευση συσχετίζεται όλο και περισσότερο με συμπάθεια προς το Δημοκρατικό Κόμμα. Σύμφωνα με αυτές τις δημοσκοπήσεις, το 1994, το 39% των ατόμων με πτυχίο τετραετούς κολεγίου ταυτίζεται με ή στρέφεται προς το Δημοκρατικό Κόμμα και το 54% ταυτίζεται με ή κλίνει προς το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα. Σήμερα, οι αριθμοί αυτοί είναι αντίστροφοι. Δεδομένης της αυξανόμενης συσχέτισης του Δημοκρατικού Κόμματος με τις φιλελεύθερες αξίες, το κομματικό αποτέλεσμα της παιδείας πηγαίνει κάπως προς την κατεύθυνση της κατάδειξης του φιλελευθεροποιητικού φαινομένου των πανεπιστημίων.

Η παρακολούθηση ενός κολεγίου κάνει περισσότερα από το να αυξήσει την τάση των ανθρώπων να συνδεθούν με το Δημοκρατικό Κόμμα. Επίσης, καθιστά τους ανθρώπους πιο πιθανό να ανεχτούν διαφορετικές πολιτικές απόψεις. Οι φιλελεύθεροι που είναι εκπαιδευμένοι σε κολέγιο έχουν πιο θερμή στάση απέναντι στους συντηρητικούς από όσο οι φιλελεύθεροι που δεν έχουν εκπαιδευτεί σε κολέγια. Το ίδιο ισχύει και για τις στάσεις των συντηρητικών απέναντι στους φιλελεύθερους. Περισσότερη εκπαίδευση θα μπορούσε ενδεχομένως να διευκολύνει την τρέχουσα κρίση της πόλωσης.

Εκτός από την φιλελευθεροποιητική επίδρασή της, η τριτοβάθμια εκπαίδευση φαίνεται να οδηγεί τους ανθρώπους να στηρίξουν οικονομικές πολιτικές όπως το ελεύθερο εμπόριο και τα υψηλά επίπεδα μετανάστευσης, που σχηματίζουν το θεμέλιο της παγκόσμιας οικονομικής τάξης. Υπάρχουν επίσης αποδείξεις μιας συσχέτισης μεταξύ της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και της άμεσης στήριξης της φιλελεύθερης διεθνούς τάξης. Σε μια έρευνα του 2013 που έλαβε χώρα σε εννέα χώρες (εκτός των Ηνωμένων Πολιτειών), τα άτομα με κολεγιακή μόρφωση ήταν μεταξύ 24 ποσοστιαίων μονάδων (στην Τουρκία) και 10 ποσοστιαίων μονάδων (στο Ηνωμένο Βασίλειο) πιθανότερο να υποστηρίξουν τον ΟΗΕ από όσους χωρίς πτυχία κολεγίων. Ανεξάρτητα από το αν η συνολική υποστήριξη ήταν υψηλή, όπως στην Γερμανία, ή χαμηλή, όπως στο Πακιστάν, το εκπαιδευτικό χάσμα επέμενε.

Αυτό είναι πιθανό εν μέρει επειδή μια κολεγιακή εκπαίδευση εξοπλίζει τους ανθρώπους για θέσεις εργασίας που δεν υπόκεινται σε ανταγωνισμό από αλλοδαπούς εργαζόμενους, μετανάστες ή ρομπότ, έτσι οι απόφοιτοι κολεγίων έχουν λιγότερους λόγους να αντιταχθούν στις διεθνείς ροές αγαθών και ανθρώπων. Αλλά αυτό δεν θα εξηγούσε γιατί οι απόφοιτοι κατέχουν πιο φιλελεύθερες θέσεις σε τομείς που δεν σχετίζονται με τα οικονομικά οφέλη της φιλελεύθερης διεθνούς τάξης, όπως η ελευθερία του λόγου [7], η οποία, σύμφωνα με δημοσκόπηση της Gallup [8], υποστηρίζεται από το 73% των Αμερικανών φοιτητών, αλλά μόνο από το 56% του συνόλου των Αμερικανών ενηλίκων.

Με δεδομένο το φαινόμενο της φιλελευθεροποίησης λόγω της παιδείας, το πρώτο βήμα για την προώθηση των φιλελεύθερων αξιών πρέπει να είναι η επέκταση της πρόσβασης στην εκπαίδευση. Οι χώρες θα πρέπει να αφιερώσουν περισσότερους πόρους στα πανεπιστήμιά τους και να δώσουν πρόσβαση σε αυτά σε περισσότερους ανθρώπους. Η κυβέρνηση των ΗΠΑ ξοδεύει λιγότερο από το 1% του ΑΕΠ στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, τοποθετώντας τις Ηνωμένες Πολιτείες στην 21η θέση [9] στο πλαίσιο του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης το 2015. Υπολείπονται όχι μόνο σε σύγκριση με ευρωπαϊκές χώρες όπως η Νορβηγία (1,7% ), αλλά και με αναδυόμενες οικονομίες, όπως η Κόστα Ρίκα (1,6%) και η Τουρκία (1,2%). Οι Ηνωμένες Πολιτείες αντισταθμίζουν την έλλειψη δημόσιων δαπανών, έχοντας το υψηλότερο επίπεδο ιδιωτικών δαπανών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Ωστόσο, εξακολουθούν να κατατάσσονται μόλις στην πέμπτη θέση όσον αφορά το μερίδιο των ενηλίκων με πτυχία κολεγίων. (Ο Καναδάς, όπου το 2017 το 57% των ενηλίκων παρακολούθησαν κολέγιο, κατατάσσεται πρώτος).

ΔΙΟΡΘΩΝΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΑΝΩΤΕΡΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Η αποστολή περισσότερων ανθρώπων στο κολέγιο είναι σημαντική, αλλά η επίδραση των σπουδών ανώτερης εκπαίδευσης έχει σημασία πέρα από τον σκέτο αριθμό των φοιτητών. Δεδομένου ότι οι ελίτ σχεδόν σε κάθε τμήμα της κοινωνίας έχουν πτυχία κολεγίων, τα πανεπιστήμια έχουν μεγάλη επίδραση στον πολιτισμό, την πολιτική, την οικονομία, την επιστήμη και την δημόσια τάξη.

Καθ' όλη την ιστορία, η εκπαίδευση έχει προωθήσει τις φιλελεύθερες στάσεις, αλλά δεν το έχει πράξει με συνέπεια. Η ανεξάρτητη σκέψη και ο σεβασμός προς την εξουσία πάντα συνυπάρχουν άβολα στην ανώτερη μάθηση. Από τους βασιλικούς φιλόσοφους του Πλάτωνα, μέχρι την ανάδυση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης υπό την επίδραση του Χριστιανισμού τον 11ο αιώνα, στον Διαφωτισμό του 17ου και του 18ου αιώνα, μέχρι σήμερα, οι καθιερωμένες ιεραρχίες και τα πεπαλαιωμένα δόγματα ανέκαθεν παρεμβαίνουν στην αναζήτηση της αλήθειας.

Για να καλλιεργηθεί μια πεφωτισμένη κοινωνία, η τριτοβάθμια εκπαίδευση πρέπει να γίνει σοβαρή σχετικά με την προάσπιση των φιλελεύθερων αξιών. Πολλά ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης δεσμεύονται να ενεργούν ως πρωτοπόροι του φιλελευθερισμού στις διακηρύξεις της αποστολής τους. Κάτω από την επιφάνεια, ωστόσο, φαίνονται πολύ διαφορετικά.