Η Ουκρανία κρατάει το μέλλον | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η Ουκρανία κρατάει το μέλλον

Ο πόλεμος μεταξύ δημοκρατίας και μηδενισμού *
Περίληψη: 

Η έκβαση του πολέμου έχει σημασία σε ολόκληρο τον κόσμο, όχι μόνο στην φυσική σφαίρα του πόνου και της πείνας, αλλά και στην σφαίρα των αξιών, όπου είναι δυνατά τα πιθανά μέλλοντα. Η ουκρανική αντίσταση μας υπενθυμίζει ότι η δημοκρατία αφορά τον ανθρώπινο κίνδυνο και τις ανθρώπινες αρχές, και μια ουκρανική νίκη θα δώσει στην δημοκρατία έναν νέο αέρα.

Ο TIMOTHY SNYDER είναι καθηγητής Ιστορίας και Παγκόσμιων Υποθέσεων στην έδρα Richard C. Levin στο Πανεπιστήμιο Yale και συγγραφέας των βιβλίων με τίτλο: Bloodlands [1] και On Tyranny [2].

Η Ρωσία, μια γερασμένη τυραννία, επιδιώκει να καταστρέψει την Ουκρανία, μια αδάμαστη δημοκρατία. Μια ουκρανική νίκη θα επιβεβαίωνε την αρχή της αυτο-κυριαρχίας (self-rule), θα επέτρεπε στην ενοποίηση της Ευρώπης να προχωρήσει, και θα ενδυνάμωνε τους καλής θέλησης ανθρώπους να επιστρέψουν αναζωογονημένοι σε άλλες παγκόσμιες προκλήσεις. Μια ρωσική νίκη, αντιθέτως, θα επέκτεινε τις γενοκτονικές πολιτικές στην Ουκρανία, θα υπέτασσε τους Ευρωπαίους, και θα καθιστούσε παρωχημένο κάθε όραμα για μια γεωπολιτική Ευρωπαϊκή Ένωση. Αν η Ρωσία συνεχίσει τον παράνομο αποκλεισμό της Μαύρης Θάλασσας, θα μπορούσε να λιμοκτονήσει τους Αφρικανούς και τους Ασιάτες οι οποίοι εξαρτώνται από τα ουκρανικά σιτηρά, επισπεύδοντας μια ανθεκτική διεθνή κρίση που θα καταστήσει σχεδόν αδύνατη την αντιμετώπιση κοινών απειλών, όπως η κλιματική αλλαγή. Μια ρωσική νίκη θα ενίσχυε τους φασίστες και άλλους τυράννους, καθώς και τους μηδενιστές [νιχιλιστές, nihilists] που βλέπουν την πολιτική ως τίποτε περισσότερο από ένα θέαμα σχεδιασμένο από ολιγάρχες για να αποσπάσουν την προσοχή των απλών πολιτών από την καταστροφή του κόσμου. Αυτός ο πόλεμος, με άλλα λόγια, αφορά την θέσπιση αρχών για τον 21ο αιώνα. Αφορά πολιτικές μαζικού θανάτου και το νόημα της ζωής στην πολιτική. Αφορά την δυνατότητα ενός δημοκρατικού μέλλοντος.

10072023-1.jpg

Ben Jones
--------------------------------------------------------------

Οι συζητήσεις για την δημοκρατία ξεκινούν συχνά με τις αρχαίες πόλεις-κράτη της Ελλάδας. Σύμφωνα με την παράδοση του αθηναϊκού θρύλου, οι θεότητες Ποσειδώνας και Αθηνά προσέφεραν δώρα στους πολίτες για να κερδίσουν την ιδιότητα του προστάτη. Ο Ποσειδώνας, ο θεός της θάλασσας, χτύπησε το έδαφος με την τρίαινά του, με αποτέλεσμα να τρέμει η γη και να αναβλύζει αλμυρό νερό. Προσέφερε στους Αθηναίους την δύναμη της θάλασσας και το σθένος στον πόλεμο, αλλά εκείνοι χλώμιασαν όταν γεύθηκαν την άλμη. Τότε η Αθηνά φύτεψε έναν σπόρο ελιάς, ο οποίος φύτρωσε και έγινε ελιά. Προσέφερε σκιά για περισυλλογή, ελιές για φαγητό, και λάδι για μαγείρεμα. Το δώρο της Αθηνάς θεωρήθηκε ανώτερο και η πόλη πήρε το όνομα και την προστασία της.

Ο ελληνικός μύθος υποδηλώνει ένα όραμα της δημοκρατίας ως ηρεμία, μια ζωή με στοχαστική σκέψη και κατανάλωση. Ωστόσο, η Αθήνα έπρεπε να κερδίζει πολέμους για να επιβιώσει. Η πιο διάσημη υπεράσπιση της δημοκρατίας, ο επικήδειος λόγος του Περικλή, αναφέρεται στην αρμονία του κινδύνου και της ελευθερίας. Ο Ποσειδώνας είχε ένα δίκιο για τον πόλεμο: μερικές φορές η τρίαινα πρέπει να επιπίπτει. Έκανε επίσης λόγο για την αλληλεξάρτηση. Η ευημερία, και μερικές φορές η επιβίωση, εξαρτάται από το θαλάσσιο εμπόριο. Πώς, άλλωστε, θα μπορούσε μια μικρή πόλη-κράτος όπως η Αθήνα να αντέξει οικονομικά να αφιερώσει το περιορισμένο έδαφός της στις ελιές; Οι αρχαίοι Αθηναίοι τρέφονταν με σιτηρά που έφερναν από την βόρεια ακτή της Μαύρης Θάλασσας, τα οποία καλλιεργούνταν στην μαύρη γη της σημερινής νότιας Ουκρανίας. Μαζί με τους Εβραίους, οι Έλληνες είναι οι μακροβιότεροι γνωστοί μόνιμοι κάτοικοι της Ουκρανίας. Η Μαριούπολη ήταν η πόλη τους, μέχρι που την κατέστρεψαν οι Ρώσοι. Η νότια περιοχή της Χερσώνας, όπου τώρα διεξάγονται μάχες, φέρει ελληνικό όνομα δανεισμένο από ελληνική πόλη. Τον Απρίλιο, οι Ουκρανοί βύθισαν την ρωσική ναυαρχίδα, την Moskva, με πυραύλους Neptune –Neptune είναι το ρωμαϊκό όνομα του Ποσειδώνα.

Τυχαίνει το εθνικό σύμβολο της Ουκρανίας να είναι η τρίαινα. Μπορεί να βρεθεί ανάμεσα στα απομεινάρια του κράτους που ίδρυσαν οι Βίκινγκς στο Κίεβο πριν από περίπου χίλια χρόνια. Αφού ασπάστηκαν τον Χριστιανισμό από το Βυζάντιο, την ελληνόφωνη ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, οι κυβερνήτες του Κιέβου καθιέρωσαν το κοσμικό δίκαιο. Η οικονομία μετατοπίστηκε από την δουλεία στην γεωργία, καθώς ο λαός έγινε αντικείμενο φορολόγησης και όχι αιχμαλωσίας. Στους επόμενους αιώνες, μετά την πτώση του κράτους του Κιέβου, οι Ουκρανοί αγρότες υποδουλώθηκαν από τους Πολωνούς και στην συνέχεια από τους Ρώσους. Όταν οι Ουκρανοί ηγέτες ίδρυσαν μια δημοκρατία το 1918, αναβίωσαν την τρίαινα ως εθνικό σύμβολο. Ανεξαρτησία σήμαινε όχι μόνο την απαλλαγή από την δουλεία αλλά και την ελευθερία να χρησιμοποιούν την γη κατά το δοκούν. Ωστόσο, η Ουκρανική Εθνική Δημοκρατία ήταν βραχύβια. Όπως πολλές άλλες νέες δημοκρατίες που ιδρύθηκαν μετά το τέλος της Ρωσικής αυτοκρατορίας το 1917, καταστράφηκε από τους Μπολσεβίκους και τα εδάφη της ενσωματώθηκαν στην Σοβιετική Ένωση. Επιδιώκοντας να ελέγξει το εύφορο έδαφος της Ουκρανίας, ο Ιωσήφ Στάλιν προκάλεσε έναν πολιτικό λιμό που σκότωσε περίπου τέσσερα εκατομμύρια κατοίκους της Σοβιετικής Ουκρανίας το 1932 και το 1933. Οι Ουκρανοί υπερεκπροσωπήθηκαν στα σοβιετικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, γνωστά ως γκουλάγκ. Όταν η ναζιστική Γερμανία εισέβαλε στην Σοβιετική Ένωση, στόχος του Αδόλφου Χίτλερ ήταν ο έλεγχος της ουκρανικής γεωργίας. Οι Ουκρανοί υπερεκπροσωπήθηκαν και πάλι μεταξύ των αμάχων θυμάτων -αυτήν την φορά των Γερμανών κατακτητών και των στρατιωτών του Κόκκινου Στρατού που νίκησαν τους Γερμανούς. Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, η Σοβιετική Ουκρανία υποβλήθηκε ωστόσο σε μια αργή διαδικασία εκρωσισμού κατά την οποία υποβαθμίστηκε η κουλτούρα της.