Οι χρήσιμοι ιερείς του Πούτιν

Έκτοτε, η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία στο εξωτερικό υποστηρίζει την εξωτερική πολιτική του Κρεμλίνου και παίζει ρόλο στις προπαγανδιστικές εκστρατείες του. Για παράδειγμα, το 2014, το Αθάνατο Σύνταγμα, μια πρωτοβουλία που χρηματοδοτείται από το Κρεμλίνο, κατά την οποία οι Ρώσοι παρελαύνουν την Ημέρα της Νίκης κρατώντας φωτογραφίες των συγγενών τους που πολέμησαν στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, εισήχθη στις Ηνωμένες Πολιτείες με την υποστήριξη της Εκκλησίας του Αγίου Νικολάου στη Νέα Υόρκη. Αλλά η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία στο εξωτερικό άρχισε επίσης να εξυπηρετεί τις ρωσικές μυστικές υπηρεσίες με άλλους τρόπους, δημιουργώντας ένα δίκτυο υποστήριξης υπέρ του Κρεμλίνου σε όλη την Δύση. Στα χρόνια πριν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022, οι προσπάθειες αυτές άρχισαν να προσελκύουν την προσοχή των Δυτικών Αρχών επιβολής του νόμου, συμπεριλαμβανομένου του FBI.

TΟ ΣΧΕΔΙΟ ΤΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗ

Την άνοιξη του 2023, το FBI διένειμε στην Ορθόδοξη κοινότητα των Ηνωμένων Πολιτειών μια εξασέλιδη ειδοποίηση με τίτλο «Ρωσικές Υπηρεσίες Πληροφοριών θυματοποιούν την Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία και άλλες Ανατολικές Ορθόδοξες Εκκλησίες». Η προειδοποίηση, η οποία φέρει την σφραγίδα του FBI, κατονομάζει και παρουσιάζει την φωτογραφία ενός ανώτερου αξιωματούχου του Τμήματος Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων της Ρωσίας -της εξωτερικής υπηρεσίας της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας- και αναφέρει ότι υπάρχουν λόγοι να υποπτευόμαστε ότι ο άνδρας αυτός είναι «αξιωματούχος της Ρωσικής Υπηρεσίας Πληροφοριών που λειτουργεί με μη επίσημη κάλυψη». Στόχος του στις Ηνωμένες Πολιτείες, σύμφωνα με την προειδοποίηση, ήταν να στρατολογήσει τον κλήρο της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας και άλλων Ορθόδοξων εκκλησιών. Το εθνικό γραφείο Τύπου του FBI αρνήθηκε να σχολιάσει την ειδοποίηση και τις πληροφορίες που περιέχει, αλλά σημείωσε ότι το γραφείο «συναντάται τακτικά και αλληλεπιδρά με μέλη της κοινότητας ... για να επιστρατεύσει την συνεργασία του κοινού για την καταπολέμηση της εγκληματικής δραστηριότητας» και ενθαρρύνει «τα μέλη του κοινού που παρατηρούν απειλητική ή ύποπτη δραστηριότητα να την αναφέρουν».

Σύμφωνα με δημόσια διαθέσιμες πληροφορίες, ο εν λόγω Ρώσος υπήκοος εκπαιδεύτηκε στη Μόσχα και εργάζεται για το Τμήμα Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων για περισσότερες από δύο δεκαετίες. Η εργασία του αυτή τον οδήγησε συχνά στο εξωτερικό, μεταξύ άλλων στις Ηνωμένες Πολιτείες. Σύμφωνα με την κοινοποίηση του FBI, τον Μάιο του 2021, όταν έφθασε για επίσκεψη στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο εκκλησιαστικός αξιωματούχος σταμάτησε για λίγο και ερευνήθηκε από υπαλλήλους της Υπηρεσίας Τελωνείων και Προστασίας των Συνόρων των ΗΠΑ. Παρόλο που ο αξιωματούχος δεν φαίνεται να συνελήφθη ή να του απαγγέλθηκαν επίσημα κατηγορίες, μια μεταγενέστερη εξέταση από το FBI του υλικού που βρέθηκε κατά την έρευνα αποκάλυψε ότι μετέφερε αυτό που η κοινοποίηση του FBI περιγράφει ως «έγγραφα πληροφοριών», συμπεριλαμβανομένων εγγράφων που αφορούν τόσο την υπηρεσία εξωτερικών πληροφοριών της Ρωσίας, την SVR, όσο και την στρατιωτική υπηρεσία πληροφοριών της, την GRU.

Ο Ρωσικός Ορθόδοξος Καθεδρικός Ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος στο Χόλιγουντ, στην Καλιφόρνια, τον Αύγουστο του 2014. Lucy Nicholson / Reuters
----------------------------------------------------------

Μεταξύ των εγγράφων ήταν ένα υπόμνημα με την ένδειξη «εμπιστευτικό» που περιέγραφε την δημιουργία ενός «συστήματος συνεργασίας» μεταξύ της εκκλησίας και διαφόρων ρωσικών υπηρεσιών κατασκοπείας, συμπεριλαμβανομένων της SVR, της GRU, και της FSB. Σε έναν κατάλογο με τους «τομείς αλληλεπίδρασης» μεταξύ της εκκλησίας και των κατασκοπευτικών υπηρεσιών, το μνημόνιο καλεί για την «προετοιμασία του προσωπικού» τόσο της εκκλησίας όσο και της SVR και προτείνει την ένταξη του προσωπικού της εκκλησίας στις «επιχειρησιακές δραστηριότητες» της SVR, ορίζοντας ότι αυτό θα συνέβαινε «αποκλειστικά με την άμεση έγκριση του Πατριάρχη». Αναφέρει επίσης ότι η GRU είναι «έτοιμη να επεκτείνει την συνεργασία» με την εκκλησία, η οποία θα μπορούσε «πολύ σταδιακά» να φτάσει να περιλαμβάνει «πραγματική δραστηριότητα στο πεδίο». Για την FSB, η εκκλησία θεωρείται ενδιαφέρουσα για θέματα όπως η αντικατασκοπεία, όπως η «αντιπολίτευση σε αιρέσεις και η ανάπτυξη δράσεων ισοτιμίας προς ξένες οργανώσεις». (Πλήρες αντίγραφο του μνημονίου επισυνάπτεται στην προειδοποίηση του FBI).

Σύμφωνα με την ειδοποίηση του FBI, ο Ρώσος υπήκοος μετέφερε επίσης «αρχεία σχετικά με την διαδικασία στρατολόγησης πηγών/πρακτόρων», καθώς και φακέλους για τους υπαλλήλους της εκκλησίας, συμπεριλαμβανομένων λεπτομερών βιογραφικών πληροφοριών για αυτούς και τα μέλη των οικογενειών τους -πληροφορίες που σύμφωνα με την προειδοποίηση θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να εκβιάσουν τους υπαλλήλους της εκκλησίας να συμμετάσχουν σε κατασκοπευτικές επιχειρήσεις. Οι φάκελοι αυτοί δεν περιλαμβάνονταν στην προειδοποίηση και οι ισχυρισμοί δεν μπορούσαν να επαληθευτούν ανεξάρτητα. Ωστόσο, μέλη της Ορθόδοξης κοινότητας επιβεβαίωσαν ότι ο Ρώσος αξιωματούχος είχε πολλές συναντήσεις με εκκλησιαστικούς αξιωματούχους στις Ηνωμένες Πολιτείες και ότι ταξιδεύει στην χώρα από την δεκαετία του 1990. Οι προσπάθειες να επικοινωνήσουμε με τον Ρώσο αξιωματούχο ήταν ανεπιτυχείς. Το Τμήμα Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων στη Μόσχα και η ρωσική πρεσβεία στην Ουάσιγκτον δεν απάντησαν σε αιτήματα για σχόλια.