Οι παράμετροι στις εξελίξεις μεταξύ Ισραήλ - Παλαιστινίων

Με γνώμονα τις ιδιαίτερα δύσκολες ως προς την διαχείρισή τους συνθήκες, η πιθανότητα μεταβολής τού status quo στο «Όρος των Τεμενών» στην -ιορδανική άλλοτε- Παλιά Πόλη τής Ιερουσαλήμ, οι αραβικές διαμαρτυρίες και οι ένοπλες επιθέσεις και αντεκδικήσεις, αναμφίβολα μπορούν να αποτελέσουν τον καταλύτη για την ενεργοποίηση αλυσιδωτών εκρηκτικών αντιδράσεων στο εσωτερικό τής Ιορδανίας. Η Ιορδανία, αφ' ενός από την ήττα της στον Πόλεμο του 1967 δεν ασκεί κρατική εξουσία στον ανατολικό τομέα τής πόλης και αφ' ετέρου από την 31 Ιουλίου 1988 έχει απεκδυθεί των κυριαρχικών της δικαιωμάτων επί της Δυτικής Όχθης και της Ανατολικής Ιερουσαλήμ υπέρ των Παλαιστινίων. Ωστόσο, η Ιορδανία δεν απέκοψε την ιεραρχική της σχέση με τους μουσουλμανικούς θρησκευτικούς φορείς της πόλης και το ιορδανικό Σύνταγμα συνεχίζει μέχρι σήμερα να εγγυάται την απρόσκοπτη λειτουργία των θρησκευτικών φορέων που εδρεύουν στην Παλιά Πόλη της Ιερουσαλήμ. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε, ότι καθ' όλη την διάρκεια της 47ετούς απουσίας της από την πόλη, η κυβέρνηση του Αμμάν διατηρεί την διεισδυτικότητά της στα θρησκευτικά κέντρα λήψεως αποφάσεων – δυνατότητα την οποία το ισραηλινό κράτος ουδέποτε θέλησε να αποτρέψει ή να αμφισβητήσει, είτε πριν είτε μετά την υπογραφή συνθήκης ειρήνης τού 1994.

Δεδομένων των ανωτέρω, η φαινομενικά απρόσμενη ενίσχυση του ξεχασμένου ιορδανικού παράγοντα κάθε άλλο παρά τυχαία ήταν. Όπως επίσης, δεν ήταν τυχαία η θετική ανταπόκριση του ιορδανού μονάρχη να αποδεχθεί ακόμα μια πολιτική ευθύνη με δυσδιάκριτα θεσμικά όρια επί εδάφους που δεν ελέγχει κυριαρχικά – η οποία όμως θα του εξασφαλίσει πολύτιμες για το καθεστώς του εσωτερικές πολιτικές ισορροπίες.

ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ

Κατά την διάρκεια των τελευταίων πέντε μηνών οι ισραηλινές Αρχές διαπιστώνουν την ανυπαρξία οργανωτικού μηχανισμού των ενόπλων επιθέσεων που πραγματοποιούν νεαροί Άραβες κάτοικοι της Ανατολικής Ιερουσαλήμ. Μάταια οι αρχηγοί σχεδόν όλων των ισραηλινών πολιτικών κομμάτων αναζητούν τους πρωταίτιους στην Παλαιστινιακή Αρχή, η οποία έχει αποδείξει ότι δεν είναι σε θέση ούτε να ελέγξει, αλλά ούτε και να κατευθύνει τους δράστες. Συγχρόνως, το αραβικό στοιχείο τής Ιερουσαλήμ, από την πλευρά του, έχει επίγνωση ότι δεν εκπροσωπείται ούτε από την μετριοπαθή Παλαιστινιακή Αρχή αλλά ούτε και από την αδύναμη επιχειρησιακά Χαμάς. Υφίσταται κενό ηγεσίας και όλες οι πλευρές γνωρίζουν πως αποτελεί ζήτημα χρόνου αυτό το κενό να αναπληρωθεί.

Η έλλειψη οργανωτικού σχεδιασμού και εκτέλεσης επιθέσεων εκ μέρους των Παλαιστινίων αποτελεί υπό τις παρούσες συνθήκες την μεγαλύτερη δυσκολία που καλούνται να αντιμετωπίσουν επιχειρησιακά οι ισραηλινές Αρχές. Η υιοθέτηση διοικητικών αντιποίνων που ανάγονται στην εποχή τής Βρετανικής Εντολής δύσκολα θα αποκαταστήσουν τις χαμένες ισορροπίες. Από την άλλη, τόσο η Παλαιστινιακή Αρχή όσο και οι ένοπλες παλαιστινιακές οργανώσεις αντιμετωπίζουν πλέον καθαρά τον κίνδυνο αποξένωσής τους από την λαϊκή τους βάση, παρατηρώντας και εκείνες αμήχανα την εξέλιξη των αυθόρμητων αιματηρών επιθέσεων και την όξυνση της κατάστασης, προσπαθώντας να ακολουθήσουν τις εξελίξεις εκ των υστέρων, με δηλώσεις συμπαράστασης ή ανακοινώσεις περί του ιδεολογικού υποβάθρου των δραστών.

Με δεδομένη την απουσία πολιτικής παλαιστινιακής ηγεσίας ικανής να ελέγξει το αραβικό μουσουλμανικό στοιχείο τής πόλης, επελέγη να αναβαθμισθεί ο ιορδανικός παράγοντας, προκειμένου να επηρεάσει κατευναστικά τις τοπικές θρησκευτικές αρχές και εν συνεχεία την τοπική αραβική κοινωνία. Παρά τα πρώτα αισιόδοξα μηνύματα, με την ασυνήθιστα ήρεμη διεξαγωγή της προσευχής τής Παρασκευής και χωρίς να ορίζονται περιορισμοί από τις ισραηλινές Αρχές ως προς την ηλικία των προσερχομένων στο Τέμενος του αλ-Άκσα από τις 14 Νοεμβρίου 2014 – μια ημέρα μετά την τριμερή διάσκεψη κορυφής Κέρι-Νετανιάχου-Αμπντάλλα Β' στο Αμμάν- έως και σήμερα, ένα ακόμα πολύνεκρο κτύπημα σε συναγωγή τού δυτικού τομέα τής πόλης, την 18.11.2014, επανέφερε τις πολιτικές ηγεσίες στη σκληρή πραγματικότητα – καταδεικνύοντας ότι οι λύσεις κοινωνικής και θρησκευτικής ειρήνης δεν επιβάλλονται άνωθεν, αλλά εμπεδώνονται. Μια τέτοια εμπέδωση όμως, είναι βέβαιο πως δεν επιτυγχάνεται με λήψη κατασταλτικών μέτρων που ανάγονται στις εποχές τής Βρετανικής Εντολής, καθότι με τέτοιες πρακτικές, μοιραίως πυροδοτείται περαιτέρω το ήδη τεταμένο κλίμα μεταξύ του εβραϊκού και του αραβικού στοιχείου τής πόλης.

Copyright © 2002-2012 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στη διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στη διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr