Αισιοδοξία για την Ισπανία

Μια άλλη βασική διαφορά ανάμεσα στην Ελλάδα και την Ισπανία είναι το πόσο καλύτερα έχουν διαχειριστεί την οικονομική κρίση οι ισπανικοί πολιτικοί θεσμοί και πώς αυτό, με την σειρά του, βοήθησε την Ισπανία να βρει μια διέξοδο από την κρίση. Τον Νοέμβριο του 2011, μην μπορώντας να αντιμετωπίσει μια αυξανόμενη κρίση χρέους, η κυβέρνηση του Έλληνα πρωθυπουργού Γιώργου Παπανδρέου του σοσιαλιστικού κόμματος ΠΑΣΟΚ, κατέρρευσε. Μια τέτοια ξαφνική διακοπή στην διακυβέρνηση προκάλεσε σημαντική εγχώρια πολιτική αβεβαιότητα, και έσπειρε ακόμα περισσότερο φόβο στο εξωτερικό σχετικά με την ικανότητα των Ελλήνων πολιτικών να βγάλουν την Ελλάδα από την κρίση. Στις επόμενες εκλογές, τα κατεστημένα ελληνικά κόμματα -το ΠΑΣΟΚ και η κεντροδεξιά Νέα Δημοκρατία- είχαν επισκιαστεί από πιο ριζοσπαστικές εναλλακτικές λύσεις που επιδίωξαν να επωφεληθούν από την λαϊκή δυσαρέσκεια και την απόγνωση, όπως το κυβερνών ΣΥΡΙΖΑ, των οποίων η ικανότητα διαχείρισης της οικονομικής κρίσης φαίνεται περιορισμένη.

Αφότου άφησε την Ελλάδα να αθετήσει την πληρωμή ενός δανείου από το ΔΝΤ στις 20 Ιουνίου, στην πρώτη [αθέτηση] από μια ανεπτυγμένη οικονομία, ο πρωθυπουργός του ΣΥΡΙΖΑ, Αλέξης Τσίπρας, έθεσε σε λαϊκό δημοψήφισμα το πακέτο λιτότητας της τρόικας για διάσωση, ελπίζοντας ότι μια αρνητική ψήφος θα ενίσχυε την διαπραγματευτική του θέση. Η επιθυμία του Τσίπρα ικανοποιήθηκε με το δημοψήφισμα, αλλά η στρατηγική του απέτυχε θεαματικά, δεδομένου ότι η ψηφοφορία μόνο σκλήρυνε την στάση των διεθνών δανειστών. Αντιμετωπίζοντας την προοπτική ενός επίφοβου Grexit, μόνο μια εβδομάδα μετά την νίκη του στο δημοψήφισμα, ο Τσίπρας αποδέχθηκε σκληρότερους όρους από εκείνους που προσφέρονταν στην Ελλάδα πριν από την ψηφοφορία. Η αντίθεση με την Ισπανία είναι εντυπωσιακή.

Σε αντίθεση με την Ελλάδα, η οικονομική κρίση δεν προκάλεσε την κατάρρευση της κυβέρνησης του José Luis Rodríguez Zapatero του Σοσιαλιστικού PSOE˙ αντ’ αυτού, το PSOE απομακρύνθηκε από την εξουσία το 2011 με συνηθισμένες εκλογές και οι ψηφοφόροι επιβράβευσαν το συντηρητικό Λαϊκό Κόμμα (PP) με την πλειοψηφία των ψήφων στο ισπανικό κοινοβούλιο. Πριν από την λήξη της θητείας του, ωστόσο, ο Θαπατέρο διαπραγματεύθηκε με την Δεξιά την τροποποίηση του ισπανικού συντάγματος για την θεσμοθέτηση ενός ανώτατου ορίου για το πόσο η κυβέρνηση μπορεί να δανειστεί σε όλα τα επίπεδα. Το όριο μπορεί να ξεπεραστεί μόνο υπό εξαιρετικές περιστάσεις, όπως μια φυσική καταστροφή. Όταν πήρε την εξουσία, το PP χρησιμοποίησε την κοινοβουλευτική πλειοψηφία για να εφαρμόσει ένα ευρύ φάσμα πολιτικών διαρθρωτικής προσαρμογής, όπως οι μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας που επιτρέπουν στις επιχειρήσεις να απολύουν και να προσλαμβάνουν με μεγαλύτερη ευκολία, και βαθιά αντιλαϊκά μέτρα, όπως αυξήσεις φόρων και μεγάλες περικοπές στον δημόσιο τομέα και τα κοινωνικά προγράμματα, ακόμα και καθώς η οικονομική ύφεση βάθαινε. Παρά το γεγονός ότι οι οικονομικές μεταρρυθμίσεις έφεραν υψηλό τίμημα σε εκείνους που μπορούσαν να τα αντέξουν λιγότερο, όπως τους φτωχούς και την μεσαία τάξη, έχουν πετύχει στο να καταστεί η οικονομία πιο ανταγωνιστική και αποκατέστησαν την εμπιστοσύνη των επενδυτών.

Το πιο σημαντικό, οι μεταρρυθμίσεις που εφαρμόστηκαν στην Ισπανία κατά την διάρκεια της κρίσης εμπόδισαν τις ακραίες θεραπείες που επί του παρόντος προβλέπονται για την Ελλάδα, για να μην πούμε τίποτα για την αποτροπή του εξωτερικού καταναγκασμού με τον οποίο τίθενται σε εφαρμογή οι μεταρρυθμίσεις [στην Ελλάδα]. Η συμφωνία που πέτυχε η Ελλάδα ως αντάλλαγμα για ένα τρίτο σχέδιο διάσωσης στο ποσό των 86 δισεκατομμυρίων ευρώ καλεί την ελληνική κυβέρνηση να περικόψει τις συντάξεις, να αυξήσει δραματικά τους φόρους, να απελευθερώσει την αγορά εργασίας, να ιδιωτικοποιήσει κρατικά περιουσιακά στοιχεία αξίας περίπου 50 δισεκατομμυρίων ευρώ, και να τηρεί ένα αυστηρό χρονοδιάγραμμα αποπληρωμής του χρέους˙ και δεν θα υπάρξει «κούρεμα» ή μείωση του χρέους, κάτι που ήθελε απεγνωσμένα η ελληνική κυβέρνηση. Στην ουσία, οι πιστωτές πήραν ό, τι ήθελαν από την Ελλάδα. Η συμφωνία θα πρέπει να εγκριθεί από την Βουλή των Ελλήνων, κάτι που υπόσχεται να είναι μια διαδικασία που θα αφήσει μώλωπες˙ Μόνο τότε θα αρχίσουν τα χρήματα της διάσωσης να εισρέουν στην χώρα. Η μοίρα του Τσίπρα κρέμεται επίσης στην κόψη του ξυραφιού, καθώς είναι πιθανό να αναγκαστεί να προκηρύξει πρόωρες εκλογές για να νομιμοποιήσει εκ νέου την κυβέρνησή του.

ΠΗΓΑΙΝΟΝΤΑΣ ΣΤΑ ΑΚΡΑ

Ένας τελευταίος παράγοντας προς εξέταση είναι οι αποκλίνουσες πολιτικές κουλτούρες που δημιουργήθηκαν λόγω της οικονομικής κρίσης και στις δύο χώρες. Είναι ένα συμπέρασμα της πολιτικής επιστήμης ριζωμένο στην φρίκη του μεσοπολέμου στην Γερμανία ότι οι δύσκολοι οικονομικά καιροί αποτελούν πρόσφορο έδαφος για τον εξτρεμισμό, καθώς πολιτικοί ηγέτες και κινήματα από τα δύο άκρα του πολιτικού φάσματος ξεπερνούν ο ένας τον άλλο στην τροφοδότηση του κυνισμού των πολιτών και την εκμετάλλευση της δυσπιστίας τους σε ένα απαξιωμένο πολιτικό σύστημα. Αυτό το φάσμα έχει διανύσει πολύ δρόμο μέχρι να επανεμφανιστεί στην Ελλάδα μετά την έλευση της οικονομικής κρίσης, όπως μπορεί να δει κανείς στην άνοδο της αντι-συστημικής πολιτικής που κηρύττει τον δημοκρατικό σκεπτικισμό αναμεμιγμένο με αντι-αποικιακή νοοτροπία που τονίζει πως η τρόικα παραβιάζει την ελληνική αξιοπρέπεια και κυριαρχία. Οι υπέρμαχοι αυτών των απόψεων περιλαμβάνουν το κυβερνών ΣΥΡΙΖΑ, το μεγαλύτερο κόμμα της άκρας αριστεράς στην Ευρώπη, και το νεο-ναζιστικό κόμμα Χρυσή Αυγή, την πιο βίαιη δύναμη της Δεξιάς στην Ευρώπη, το οποίο κατάφερε να έρθει τρίτο στις γενικές εκλογές το 2015, συγκεντρώνοντας το 6,28% των ψήφων.