Ο μύθος του πολυπολικού κόσμου | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Ο μύθος του πολυπολικού κόσμου

Γιατί οι ΗΠΑ αποτελούν τη μόνη πραγματική heartland*

Κανένα άλλο κράτος πλην των ΗΠΑ δεν διαθέτει την δυνατότητα αποφασιστικής εμπλοκής σε εκτός συνόρων υπερπόντιες ή μη στρατιωτικές επιχειρήσεις. Οι ΗΠΑ ελέγχουν τους ωκεανούς και τις θαλάσσιες οικονομικές οδούς, οι οποίες από κοινού με τα δυναμικά παράκτια κράτη της Ευρασίας αποτελούν το πραγματικό κέντρο της παγκοσμίου οικονομίας. Ο Βόρειος Ατλαντικός Ωκεανός, ο οποίος ενώνει δύο από τα σημαντικότερα οικονομικά και γεωπολιτικά κέντρα του πλανήτη, την Βόρειο Αμερική και την Ευρώπη, ελέγχεται πλήρως από το ευρω-ατλαντικό πλέγμα ασφαλείας του ΝΑΤΟ. Το 75% των εμπορικών ροών προς την ΕΕ διέρχεται από τον Ατλαντικό Ωκεανό, όχι από την ηπειρωτική Ευρασία. Οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους ελέγχουν πλήρως τον Βόρειο Ειρηνικό Ωκεανό έως και τις ακτές της Ιαπωνίας και της Κορέας περιορίζοντας την Ρωσία και ιδίως την Κίνα στην ηπειρωτική τους έκταση και τον Νότιο Ειρηνικό Ωκεανό μαζί με τα αγγλοσαξονικά κράτη της Ωκεανίας. Η κυριαρχία των Δυτικών και φιλοδυτικών δυνάμεων συνεχίζεται στον Ινδο-Ειρηνικό Ωκεανό μέσω της συμμαχίας πληροφοριών Five Eyes (Αυστραλία, ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο, Καναδάς, Νέα Ζηλανδία) και της αμυντικής συμμαχίας AUKUS των αγγλοσαξονικών κρατών ΗΠΑ, Ηνωμένου Βασιλείου, και Αυστραλίας, στην οποία δεν αποκλείεται στο μέλλον να προσχωρήσουν και τα άλλα δύο αγγλοσαξονικά κράτη, Καναδάς και Νέα Ζηλανδία. Το ΝΑΤΟ είναι η ισχυρότερη στρατιωτική συμμαχία στον πλανήτη, ενώ δεν υπάρχουν αντίστοιχες στρατιωτικές συμμαχίες στον μετασοβιετικό χώρο ή την Ανατολική Ασία. Απέναντι σε αυτό το πλέγμα στρατιωτικής, οικονομικής, και τεχνολογικής υπεροχής της Δύσεως σε όλους τους ωκεανούς, οι δύο αντιδυτικές χερσαίες δυνάμεις, Ρωσία και Κίνα, υστερούν κατά πολύ συγκριτικώς.

Η Ρωσία δεν διαθέτει δυνατότητα υπερπόντιας προβολής ισχύος, καθώς η θαλάσσια ισχύς της είναι ανεπαρκής για αξιώσεις παγκόσμιας κυριαρχίας. Ο ρωσικός στρατός, θεωρητικώς ο δεύτερος ισχυρότερος στον κόσμο, έχει παρουσιάσει κακές επιδόσεις στην Ουκρανία με χαμηλή αποτελεσματικότητα, απαρχαιωμένο οπλοστάσιο, και στατικό δόγμα, ενώ το ρωσικό ναυτικό διαθέτει παλαιού τύπου σκάφη και ένα μόνον δυσλειτουργικό αεροπλανοφόρο. Η αεροναυτική ισχύς της Ρωσίας είναι αυτή μιας μεσαίας δυνάμεως, ανεπαρκής για αντιπαραβολή με τις ΗΠΑ και άλλες Δυτικές θαλάσσιες δυνάμεις. Ο πόλεμος στην Ουκρανία κατέδειξε με τον πλέον σαφή τρόπο ότι η Ρωσία αδυνατεί να προβάλει ισχύ ακόμη και στην άμεση περιφέρειά της, καθώς ηττάται δίπλα στα σύνορά της από την μεσαία δύναμη Ουκρανία. Η ισχύς της Ρωσίας είναι εκτατική, όχι εντατική όπως των Δυτικών κρατών με την υψηλή τεχνολογία. Η ρωσική ισχύς βασίζεται στο πυρηνικό οπλοστάσιο, την διηπειρωτική επικράτεια, τις στρατιωτικές δυνάμεις και την εικόνα διεθνούς ισχύος η οποία όμως αποδομείται, και στην αδράνεια στην ιστορική αντίληψη των Δυτικών κρατών, τα οποία υπερτιμούν την συμβατική ισχύ και την εσωτερική κρατική συνοχή της Ρωσίας, όπως είχαν πράξει με την ΕΣΣΔ.

Τα Δυτικά κράτη επαναλαμβάνουν το ίδιο λάθος υπερεκτιμήσεως των ρωσικών δυνατοτήτων με τις εκτιμήσεις τους για την ισχύ της ΕΣΣΔ. Εάν τότε οι λανθασμένες εκτιμήσεις δικαιολογούνταν λόγω ανεπαρκών πληροφοριών και του σχετικού τεχνολογικού συγχρονισμού Δυτικού κόσμου και ΕΣΣΔ, σήμερα, στην εποχή της ανοικτής και συνεχούς ροής της πληροφορίας και του τεχνολογικού χάσματος μεταξύ Δυτικών κρατών και της υπόλοιπης υφηλίου και των διδαγμάτων από τον πόλεμο στην Ουκρανία, η υπερεκτίμηση της ρωσικής ισχύος είναι αδικαιολόγητη. Ο Δυτικός κόσμος πρέπει να αποκτήσει επίγνωση της γεωπολιτικής υπεροχής του και την βούληση κυριαρχικής εφαρμογής της.

ΗΠΑ ΚΑΤΑ ΚΙΝΑΣ ΣΤΟΝ ΕΙΡΗΝΙΚΟ ΩΚΕΑΝΟ

Οι συνήθεις αναλύσεις για την Κίνα είναι ότι με την ισχυρή οικονομία της θα υπερβεί τις ΗΠΑ ως πρώτη οικονομία του πλανήτη περί το 2030. Ωστόσο, η οικονομική ανάπτυξη της Κίνας θα σημειώσει αποφασιστική επιβράδυνση τα επόμενα έτη λόγω της δημογραφικής γηράνσεως και εγγενών μειονεκτημάτων της κινεζικής οικονομίας. Η Κίνα δεν πρόκειται να αποκτήσει ουσιαστική υπεροχή έναντι των ΗΠΑ και υπέρτερο κατά κεφαλήν ΑΕΠ ή συλλογική κοινωνική ευημερία. Η οικονομική ανάπτυξη της Κίνας δεν συνεπάγεται αντίστοιχη στρατιωτική ισχύ, διπλωματική επιρροή, και δυνατότητες προβολής ισχύος σε παγκόσμιο επίπεδο. Η διαμόρφωση ενός παγκοσμίου εμβελείας στρατού απαιτεί ισχυρή θεσμική οργάνωση, τεχνολογική αιχμή, και ανταγωνιστικό πνεύμα. Ο κινεζικός στρατός δεν διαθέτει την τεχνολογική πρωτοπορία του αμερικανικού, υστερεί κατά πολύ στις αμυντικές του δυνατότητες, ιδίως στην αεροπορία και το ναυτικό, ενώ βασίζει τον τεχνολογικό του συγχρονισμό με τους προηγμένους στρατούς του ΝΑΤΟ στην κατασκοπεία και την μίμηση των Δυτικών προτύπων ή στην εξάρτηση από την οπισθοδρομική ρωσική αμυντική τεχνολογία [2].