Μια ευκαιρία για την Αφρική

Η Ανατολική Αφρική και το Κέρας της Αφρικής βιώνουν μια ολέθρια ξηρασία, τη χειρότερη των τελευταίων 60 χρόνων. Η κρίσιμη αυτή κατάσταση [1] αποτελεί απειλή αλλά, ταυτόχρονα, και μια ευκαιρία. Τα Ηνωμένα Έθνη εκτιμούν ότι 750.000 άνθρωποι μπορεί να πεθάνουν, μόνο στη Σομαλία, αν δεν υπάρξει βοήθεια. Η παροχή της εν λόγω βοήθειας είναι ευκαιρία για τη Σομαλία να εισέλθει σε μια νέα εποχή, και να προωθηθεί, έτσι, η επίλυση ενός από τα πλέον ακανθώδη προβλήματα της Ανατολικής Αφρικής [2].

Η Αφρική θα μπορούσε να ανοίξει ένα νέο κεφάλαιο. Οι οικονομίες πολλών αφρικανικών χωρών αναπτύσσονται, ενώ το επενδυτικό ενδιαφέρον στην ήπειρο αυξάνεται διαρκώς. Πολλές χώρες έχουν δρομολογήσει οικονομικές και πολιτικές μεταρρυθμίσεις, προκειμένου να προωθήσουν την ελευθερία και τη διαφάνεια. Τον τελευταίο μήνα, για παράδειγμα, η Κένυα εόρτασε την πρώτη επέτειο της θέσπισης του νέου της συντάγματος, που αποκέντρωσε την εξουσία, αναμόρφωσε τη γραφειοκρατική διοίκηση και βελτίωσε τη διακυβέρνηση.

Εδώ και λίγους μήνες, η ήπειρος έγινε επιτυχώς μάρτυρας της δημιουργίας μιας καινούργιας χώρας, του Νοτίου Σουδάν [3]. Οι αφρικανικές χώρες, ανάμεσά τους και η Κένυα, έπαιξαν έναν εντυπωσιακό διπλωματικό ρόλο στην παραπάνω διαδικασία και προσέφεραν επί τόπου οργανωτική και τεχνική βοήθεια. (Όσο γράφονται τούτες οι γραμμές, χιλιάδες Κενυάτες δημόσιοι υπάλληλοι βοηθούν στην οικοδόμηση μιας καινούργιας κυβέρνησης στην Τζούμπα.)

Η ίδια εντατική προσπάθεια απαιτείται τώρα στη Σομαλία. Ο λιμός [4] δεν είναι απλώς μια φυσική καταστροφή. Απορρέει από την ανικανότητα των κύριων πολιτικών παραγόντων της Σομαλίας να θέσουν τέλος στην αδράνεια, τη διχόνοια και τον πόλεμο. Βρισκόμαστε σε ένα σημείο καμπής για τη Μεταβατική Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση (ΜΟΚ), καθώς έχει μια μοναδική ευκαιρία να αποδείξει στη διεθνή κοινότητα την αποφασιστική της θέληση να εγγυηθεί ότι καλύτερες μέρες περιμένουν τη Σομαλία.
Βέβαια, η Σομαλία δεν μπορεί να επιτύχει χωρίς τη βοήθεια των γειτόνων της. Οι αφρικανικές χώρες θα μπορούσαν να αναπτύξουν από κοινού μια μακροπρόθεσμη στρατηγική για τη σταθερότητα της Σομαλίας και της περιοχής. Επιπλέον, οποιοσδήποτε διάλογος θα πρέπει να συμπεριλάβει σημαντικούς νέους πρωταγωνιστές, όπως η Τουρκία. Η επίσκεψη του Τούρκου πρωθυπουργού Ρετσέπ Ταχίπ Ερντογάν τον περασμένο Αύγουστο στο Μογκαντίσου, ήταν η πρώτη ενός μη Αφρικανού ηγέτη εδώ και χρόνια. Η επίσκεψη ήταν εξόχως συμβολική και προσήλκυσε το πολύτιμο για την κατάσταση ενδιαφέρον.

Τέσσερις σημαντικές δράσεις θα μπορούσαν να βοηθήσουν τη Σομαλία προς τη σωστή κατεύθυνση.

Πρώτον, η πρωτοβουλία που ανέλαβε το Ντζιμπουτί το 1991 για τη συμφιλίωση στη Σομαλία, θα πρέπει να ανανεωθεί. Δεν τελεσφόρησε πριν από μία δεκαετία, αλλά ήταν ένα σημαντικό πρώτο βήμα προς μία σταθερή ειρήνη. Ένας νέος γύρος συνομιλιών οφείλει να αναγνωρίσει ότι οι εθνοτικές και φυλετικές διαφορές στη Σομαλία δεν μπορούν εύκολα να γεφυρωθούν. Έτσι, οι προσπάθειες για υποστήριξη και αναμόρφωση της Μεταβατικής Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης πρέπει να συνοδευτούν από μια σθεναρή προσπάθεια να αποκεντρωθεί η εξουσία στη Σομαλία προς τις διάφορες εθνοτικές και γεωγραφικές περιοχές.

Δεύτερον, στην αποστολή της Αφρικανικής Ένωσης στη Σομαλία θα πρέπει να διατεθούν περισσότερες στρατιωτικές δυνάμεις. Η εγγύηση της σταθερότητας στη Σομαλία θα απαιτήσει μεγαλύτερη ασφάλεια. Τα Ηνωμένα Έθνη έχουν ήδη εγκρίνει 3.000 στρατιώτες επιπλέον για την περιοχή. Υπάρχει επείγουσα ανάγκη για την έλευση αυτών των στρατευμάτων, αλλά απομένει να αναπτυχθούν στην περιοχή. Η παρούσα κρίση στη Σομαλία έχει κλιμακωθεί, επειδή για δεκαετίες υπήρχαν προβλήματα σιτοδείας. Εκπρόσωποι που συμμετείχαν σε πρόσφατο διεθνές συνέδριο για τα τρόφιμα στο Ναϊρόμπι κατέληξαν σε αποφάσεις που καλούν σε παροχή χρηματικής ενίσχυσης, εμπειρίας, υλικών και τεχνογνωσίας, προκειμένου να συντελεσθεί εντός μίας δεκαετίας μια επαναστατική ανατροπή της τροφικής παραγωγής στη Σομαλία.

Τρίτον, ο νεοεκλεγείς γενικός διευθυντής του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας του Ο.Η.Ε., Χοσέ Γκρατσιάνο ντα Σίλβα, θα πρέπει να συνεχίσει να έχει τη Σομαλία ως απόλυτη προτεραιότητα.

Τέλος, η διεθνής κοινότητα πρέπει να ανοίξει στρατόπεδα προσφύγων μέσα στα σύνορα της Σομαλίας. Με την εκεί παρουσία της, περισσότεροι άνθρωποι θα είναι ικανοί να βρουν ταχύτερα καταφύγιο για τις ανάγκες τους. Τέτοια στρατόπεδα θα μπορούσαν, επίσης, να μειώσουν τους κινδύνους που συνοδεύουν την αθρόα μετανάστευση. Τους τελευταίους μήνες ο πληθυσμός του στρατοπέδου προσφύγων στο Νταντάαμπ της Κένυας έχει αυξηθεί κατά 150.000. Το στρατόπεδο, που σχεδιάστηκε να φιλοξενεί 90.000, κατοικείται τώρα από μισό εκατομμύριο ανθρώπους, πράγμα που το καθιστά το μεγαλύτερο στρατόπεδο προσφύγων στον πλανήτη. Πολλοί από τους θανάτους που προκάλεσε ο λιμός έχουν συμβεί κατά το μακρύ οδοιπορικό προς το στρατόπεδο του Νταντάαμπ.

Η πρόσφατη αποχώρηση της οργάνωσης αλ Σαμπάμπ από την σομαλική πρωτεύουσα Μογκαντίσου, εκπροσωπεί μια ιστορική ευκαιρία για τη διεθνή κοινότητα να ανανεώσει τις προσπάθειές της. Έχοντας αρνηθεί στις ομάδες ανθρωπιστικής βοήθειας να προσεγγίσουν τις πληγείσες περιοχές της Σομαλίας και θέτοντας σε κίνδυνο εκατομμύρια ζωές, η αλ Σαμπάμπ χάνει γρήγορα υποστηρικτές. Ασφαλώς, η αλ Σαμπάμπ δεν αποτελεί τη ρίζα του προβλήματος, η απουσία της όμως θα είναι χρήσιμη.

Στη Σομαλία η διεθνής κοινότητα έχει την ευκαιρία να κάνει κάτι παραπάνω από την ανακούφιση του πόνου μιας ανθρωπιστικής τραγωδίας. Το παρελθόν της Σομαλίας μάς άφησε μια μακρά κληρονομιά διαψεύσεων. Το μέλλον μπορεί να είναι διαφορετικό. Κάθε σχέδιο που ασχολείται σε συνολική βάση με τα προβλήματα της Σομαλίας ενδέχεται να μη σώσει, δυστυχώς, όλες τις ζωές από τούτο τον λιμό. Ίσως όμως χαρίσει στη Σομαλία ένα μέλλον καλύτερο από το παρελθόν της.