Μια «μικρότερη» Γαλλία

Το να μαντέψει κανείς το αποτέλεσμα των γαλλικών εκλογών είναι προφανώς μια επικίνδυνη υπόθεση. Κανείς στη Γαλλία δεν ξεχνά το 2002, όταν ο Ζαν Μαρί Λεπέν, ο δεξιός υποψήφιος του Εθνικού Μετώπου, έκανε την έκπληξη στον πρώτο γύρο, βγάζοντας έξω από την εκλογική διαδικασία τον σοσιαλιστή πρωθυπουργό Λιονέλ Ζοσπέν και εξασφαλίζοντας την θέση του αντιπάλου του Ζακ Σιράκ στον δεύτερο γύρο.

Μια δεκαετία αργότερα, υπάρχουν δέκα υποψήφιοι για τον πρώτο γύρο των εκλογών στις 22 Απριλίου. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι ο Νικολά Σαρκοζί, ο σημερινός Πρόεδρος, και ο Φρανσουά Ολάντ, ο διεκδικητής από το Σοσιαλιστικό Κόμμα, βρίσκονται σε μια υποθετική ισοπαλία με 28% και 27% των ψήφων, αντίστοιχα. Αυτοί οι δύο, κατά πάσα πιθανότητα θα συνεχίσουν στον δεύτερο γύρο στις 6 Μαΐου. Ακόμα κι έτσι, οι ψηφοφόροι θα δώσουν ισχυρή υποστήριξη σε τρεις υποψήφιους της δεύτερης κατηγορίας που έχουν πάρει θέση ως περισσότερο ή λιγότερο ριζικές εναλλακτικές λύσεις για το υπάρχον status quo. Σύμφωνα με μια νέα δημοσκόπηση της IFOP-Fiducial, μιας μεγάλης γαλλικής εταιρείας δημοσκοπήσεων, 16% των ψηφοφόρων δηλώνουν ότι θα ψηφίσουν υπέρ του ακροδεξιού Εθνικού Μετώπου του Λεπέν στον πρώτο γύρο, 11,5% υπέρ του Φρανσουά Μπαϊρού του κεντρώου Δημοκρατικού Κινήματος, και 13,5% υπέρ του Ζαν Λυκ Μελενσόν, του υποψήφιου της άκρας αριστεράς. Μέχρι πρόσφατα η υποστήριξη για αυτούς τους υποψήφιους κινείτο σε χαμηλά, μονοψήφια ποσοστά.

Αυτοί οι αριθμοί αντανακλούν την δυστυχία της συντριπτικής πλειοψηφίας των Γάλλων ψηφοφόρων. Η Γαλλία παραπαίει εξαιτίας της εκτεταμένης ευρωπαϊκής οικονομικής δυσπραγίας. Τον Ιανουάριο, η Standard and Poor’s «καθαίρεσε» τη χώρα από την διαβάθμιση «ΑΑΑ» της πιστοληπτικής της ικανότητας. Η Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Γαλλίας δεν προβλέπει οικονομική ανάπτυξη για τους επόμενους 18 μήνες. Ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) αναμένει την ανεργία, η οποία ήδη βρίσκεται σε 12ετές υψηλό στο 9,3%, για να φτάσει 10,7% στο τέλος του έτους. Τα προβλήματα της γαλλικής οικονομίας κάνουν πολλούς πολίτες να ανησυχούν ότι τα παιδιά τους δεν θα έχουν τις ίδιες ευκαιρίες και τις ίδιες υψηλής ποιότητας κοινωνικές παροχές, όπως είχαν αυτοί κατά τη διάρκεια των Trente Glorieuses, των τριών δεκαετιών της μεταπολεμικής ευημερίας που παρείχε στους Γάλλους ένα άνετο βιοτικό επίπεδο και ένα ισχυρό κοινωνικό δίχτυ ασφαλείας.

Όλα αυτά είναι άσχημα νέα για τον Σαρκοζί. Παρότι τα ποσοστά της δημοφιλίας του αυξήθηκαν ελαφρά - από 33% σε 36% - μετά τις τρομοκρατικές δολοφονίες στην Τουλούζη και το Montauban στα μέσα Μαρτίου - δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι η ώθηση αυτή θα είναι αρκετή για να πετύχει την επανεκλογή του. Ο Σαρκοζί μπορεί να καταγράψει τα υψηλότερα ποσοστά στις 22 Απριλίου, αλλά στις 6 Μαΐου στον δεύτερο γύρο ο Ολάντ αναμένεται να τον νικήσει - με οκτώ μονάδες διαφορά, όπως δείχνουν σήμερα οι προβλέψεις.

Ωστόσο, αυτή η αύξηση του βαθμού αποδοχής του Σαρκοζί μετά την πολιορκία στην Τουλούζη και στο Montauban υπογραμμίζει το γεγονός ότι η δεινή οικονομική προοπτική της Γαλλίας είναι μόνο μία από τις πτυχές της βαθύτερης εθνικής αγωνίας που κάνει σημαντικές αυτές τις εκλογές. Το ότι ένας γεννημένος στη Γαλλία πρωτότοκος γιος μεταναστών από την Αλγερία έστρεψε τον θυμό και την απογοήτευσή του τόσο θεαματικά εναντίον αθώων θυμάτων αποτέλεσε μια ζωηρή υπενθύμιση του πόσο φθαρμένος έχει γίνει ο κοινωνικός ιστός στη Γαλλία. Τα ερωτήματα του ποιος είναι τελικά Γάλλος και ποιος όχι και ποιος είναι ο βαθμός που η δημοκρατία μπορεί να απορροφήσει και να ενσωματώσει μετανάστες, στοιχειώνουν πλέον αυτές τις εκλογές. Το ίδιο κάνει και το πρόσφατο κλείσιμο εκατοντάδων εργοστασίων μεταποίησης σε ολόκληρη τη χώρα που κάποτε παρείχαν υψηλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας. Σύμφωνα με έκθεση που δημοσιεύθηκε τον Δεκέμβριο του 2011στην (οικονομική) εφημερίδα Les Echos, 880 εργοστάσια έβαλαν λουκέτο στη Γαλλία μεταξύ 2008 και 2011 ρίχνοντας στην ανεργία 100.000 ανθρώπους και συμβάλλοντας σε μια αυξανόμενη αίσθηση ότι η Γαλλία είναι όλο και λιγότερο σε θέση να διαχειριστεί τις δυνάμεις της παγκοσμιοποίησης.

Σε όλο το πολιτικό φάσμα, όλα τα μέρη συμφωνούν ότι ο γαλλικός κοινωνικός ιστός έχει ξεφτίσει μαζί με τις ταξικές, εθνοτικές και θρησκευτικές γραμμές - μια άμεση προσβολή στο επαναστατικό ιδεώδες της χώρας για μια δημοκρατία που θα απαρτίζεται από ισότιμους πολίτες. Σε αυτό που διαφέρουν είναι στο πώς θα αντιμετωπίσουν αυτή την κρίση. Η απάντηση από την κυβέρνηση Σαρκοζί ήταν να ζητήσει μια πολιτική «μηδενικής ανοχής» απέναντι στα δύστροπα παιδιά των μεταναστών, δηλαδή τους θυμωμένους, άνεργους νέους βορειοαφρικανικής και αφρικανικής καταγωγής στα διαβόητα banlieues, τα παραμελημένα προάστια γύρω από τα μουσειακής ποιότητας κέντρα των πόλεων της Γαλλίας. Γνωρίζοντας ότι πρέπει να πάρει μια μερίδα της ακροδεξιάς ψήφου προκειμένου να πετύχει την επανεκλογή του, ο Σαρκοζί υιοθέτησε και υποδαύλισε χωρίς ντροπή τον ισχυρισμό του Εθνικού Μετώπου ότι τα σύνορα της Γαλλίας είναι «σουρωτήρι» μέσω των οποίων εισρέουν επικίνδυνοι αλλοδαποί που απειλούν την ίδια την ύπαρξη της δημοκρατικής πορείας. Η ρητορική του περί «νόμου και τάξης» έχει συνδυαστεί με αυξημένη επιτήρηση των πολιτών και μια αναδιοργάνωση της αστυνομίας η οποία είναι απευθείας υπόλογη στο Élysée (σ.σ.: το προεδρικό μέγαρο). Στον απόηχο της τρομοκρατικής επίθεσης, ο Σαρκοζί ανακοίνωσε ότι θα απαγορεύσει την είσοδο στο γαλλικό έδαφος ορισμένων δογματικών ιμάμηδων που θέλουν να παρευρεθούν σε μια Ισλαμική Διάσκεψη.