Εκτροχιάζοντας την δημοκρατία στην Ισλαμαμπάντ | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Εκτροχιάζοντας την δημοκρατία στην Ισλαμαμπάντ

Ο Καντρί, οι αξιωματικοί και οι δικαστές αναλαμβάνουν την κυβέρνηση
Περίληψη: 

Καθώς η αναταραχή στο Πακιστάν αυτή την εβδομάδα αναδεικνύεται, η ανάμειξη στην πολιτική είναι μια ειδικότητα τόσο του δικαστικού σώματος της χώρας όσο και των αξιωματικών. Υπάρχει, όμως και κάτι πολύ θετικό. Τα δύο μεγάλα κόμματα του Πακιστάν –αιώνιοι εχθροί- έχουν εργαστεί από κοινού αυτή την φορά για να αντιμετωπίσουν την απειλή.

Ο AQIL SHAH είναι μεταδιδακτορικός συνεργάτης της Ένωσης Υποτροφιών στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ και συγγραφέας του υπό έκδοση βιβλίου «Εκτός ελέγχου: Η στρατιωτική πολιτική στο Πακιστάν» από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις του Χάρβαρντ.

Ενημέρωση: 16 Ιανουαρίου 2013

Αυτό το μήνα, η κυβέρνηση του Πακιστάν αντιμετωπίζει μια άσκοπη πολιτική κρίση. Στις 14 Ιανουαρίου, ο Αλαμά Ταχίρ αλ Καντρί, ένας φιλο-στρατιωτικός κληρικός που μετατράπηκε σε επαναστάτη, ο οποίος κάποτε ισχυριζόταν ότι είχε ευθεία γραμμή επικοινωνίας με τον προφήτη Μωάμεθ, παρέλασε στην πρωτεύουσα με δεκάδες χιλιάδες υποστηρικτές του. Από τότε έχει απειλήσει να χρησιμοποιήσει ό, τι μέσα χρειαστούν για να ικανοποιηθούν οι απαιτήσεις του, οι οποίες περιλαμβάνουν την απομάκρυνση της «διεφθαρμένης» υπό την ηγεσία του Λαϊκού Κόμματος του Πακιστάν (PPP) κυβέρνησης, τη διάλυση του σημερινού κοινοβουλίου καθώς και την εφαρμογή των συνταγματικών ρητρών που προβλέπουν αυστηρά οικονομικά, θρησκευτικά και ηθικά προσόντα για την εκλογή στο κοινοβούλιο. Η κίνηση αυτή ακολουθεί έναν ασυνήθιστο καταιγισμό από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης τον περασμένο μήνα, κατά τη διάρκεια του οποίου ο Καντρί βγήκε στους δρόμους και στο ραδιόφωνο για να σώσει την χώρα, απαιτώντας τη δημιουργία μιας καθαρά τεχνοκρατικής κυβέρνησης που να υποστηρίζεται από το στρατό και το δικαστικό σώμα.

Η χρονική στιγμή δεν θα μπορούσε να είναι χειρότερη. Το 2013, το Πακιστάν αναμένεται να προβεί στην πρώτη μετάβαση της εξουσίας από μια εκλεγμένη πολιτική κυβέρνηση, που έχει ολοκληρώσει τη θητεία της, στην επόμενη. Όταν η σημερινή κυβέρνηση ανέλαβε καθήκοντα το 2008, το να φτάσει σε αυτό το ορόσημο φαινόταν αφάνταστα δύσκολο. Όλες οι προηγούμενες μεταβάσεις στη δημοκρατία του Πακιστάν είχαν διακοπεί απότομα από στρατιωτικά πραξικοπήματα. Δεδομένου ότι η ημερομηνία για την παράδοση της εξουσίας πλησιάζει, πολλοί Πακιστανοί είχαν αρχίσει να ελπίζουν ότι θα αποφευχθεί αυτό το σενάριο ετούτη τη φορά. Όπως αποδεικνύεται, όμως, ακόμη και η συγκρατημένη αισιοδοξία θα μπορούσε να είναι υπερβολική. Φαίνεται ότι ο ισχυρός στρατός του Πακιστάν, με τη βοήθεια ενός επιθετικού Ανώτατου Δικαστηρίου, θα μπορούσε κάλλιστα να έχει βάλει ένα χεράκι στην υπόθεση.

Μερικοί στα μέσα ενημέρωσης του Πακιστάν, υποστηρίζουν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες, είναι συνένοχοι στην αλυσίδα γεγονότων αυτής της εβδομάδας, αν και δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι εμπλέκονται άμεσα. Εν τω μεταξύ, πολλοί αρθρογράφοι, όπως ο εξέχων ακτιβιστής υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Άσμα Τζεχανγκίρ και πολιτικοί της αντιπολίτευσης λένε ότι η χρονική στιγμή του πολιτικού κινήματος του Καντρί, μόλις λίγους μήνες πριν από τις κοινοβουλευτικές εκλογές, έχει παντού τα σημάδια των μυστικών υπηρεσιών του Πακιστάν (Inter-Services Intelligence, ISI). Σύμφωνα με τον Τζεχανγκίρ, «το στρατιωτικό κατεστημένο είναι ο σκηνοθέτης της ταινίας του Καντρί. Οι Πακιστανοί έχουν ήδη δει τέτοιες ταινίες στο παρελθόν». Από αυτή την άποψη, ο Καντρί, που ήταν κάτοικος Καναδά, εισήχθη για να σπείρει την αστάθεια σαν προοίμιο μιας στρατιωτικής προσπάθειας με σκοπό να καθιερωθεί μια κατευθυνόμενη δημοκρατία, ή τουλάχιστον να επηρεαστεί η σύνθεση και η διάρκεια της επόμενης κυβέρνησης που θα αναλάβει την χώρα. Το δικαστικό σώμα, εν τω μεταξύ, συμμετέχει βοηθητικά.

Μέχρι στιγμής, δεν υπάρχει κάτι που να συνδέει του Καντρί με τον πακιστανικό στρατό ή το δικαστικό σώμα. Παρόλα αυτά, δεν μπορεί να είναι τυχαίο το γεγονός ότι ο Καντρί έχει κατευθύνει την αγανάκτησή του στην πολιτική της κυβέρνησης, ενώ υμνεί το δικαστικό σώμα και τον στρατό ως τα μόνα δύο θεσμικά όργανα «που εκτελούν τα καθήκοντά τους, για να καλύψουν τις ανάγκες των ανθρώπων», οι οποίες, όπως λέει, είναι δέσμιες της διαφθοράς και της αναποτελεσματικότητας της κυβέρνησης.

Για παράδειγμα, αν και ο επικεφαλής του στρατού, Ασφάκ Παρβέζ Καγιάνι έχει τονίσει επανειλημμένα τον σεβασμό του στρατού στα συνταγματικά όρια, είχε ελάχιστο δισταγμό να τα ξεπεράσει. Πέρυσι, αψήφησε την κυβέρνηση καλώντας το Ανώτατο Δικαστήριο να διερευνήσει ένα σημείωμα, που φέρεται να γράφτηκε από τον Χουσεΐν Χακανί, τον τότε πρεσβευτή του Πακιστάν στις Ηνωμένες Πολιτείες, που ζητούσε την παρέμβαση των ΗΠΑ για να αποκρούσει ένα πραξικόπημα. Όταν ο Γιουσάφ Ραζά Γκιλανί, ο οποίος ήταν πρωθυπουργός, κατηγόρησε τον στρατό ότι ενεργεί ως «κράτος εν κράτει», οι στρατηγοί προειδοποίησαν την κυβέρνηση για «σοβαρές συνέπειες» και αντικατέστησαν άμεσα τον διοικητή της 111ης ταξιαρχίας – η οποία συνήθως διεξήγαγε τα πραξικοπήματα – υπονοώντας ότι το πραξικόπημα θα μπορούσε να είναι ήδη στα σκαριά.

Η παρέμβαση στην πολιτική είναι μια ειδικότητα του δικαστικού κλάδου, επίσης. Όπως έγραψα τον Ιούλιο του 2012, το Ανώτατο Δικαστήριο, υπό την ηγεσία του Δικαστή Ιφτικάρ Τσόντρι, δεν φοβάται να πολιτευτεί στοχεύοντας την κυβέρνηση του ΡΡΡ. Τον προηγούμενο μήνα, το δικαστήριο είχε εκδιώξει τον Γκιλανί για ασέβεια προς το δικαστήριο. Τη Δευτέρα, ενώ ο Καντρί απειλούσε να ανατρέψει βίαια την κυβέρνηση, ο Τσόντρι τον βοήθησε διατάσσοντας την σύλληψη του πρωθυπουργού Ραζά Περβέζ Ασράφ, γιατί φέρεται να δωροδοκήθηκε το 2010, όταν ήταν υπουργός για Υδάτων και Ενέργειας. Δεν είναι απολύτως σαφές αν ο επικεφαλής της δικαιοσύνης ενεργεί από προσωπική έχθρα προς τον πρόεδρο Ασίφ Αλί Ζαρντάρι ή ενεργεί για λογαριασμό του στρατού.