Πέρα από το ΑΕΠ

Το «ΑΕΠ» έχει γίνει τόσο γνωστός όρος που κανείς δεν του αφιερώνει πολλή σκέψη. Είναι, ωστόσο, μια λανθασμένη στατιστική - ειδικά όταν πρόκειται για την μέτρηση της καινοτομίας, της ποιότητας, των άϋλων περιουσιακών στοιχείων και της αειφορίας. Έχει λοιπόν το ΑΕΠ φτάσει τα όριά του; Οι ορισμοί που εμπλέκονται στους εθνικούς λογαριασμούς είναι ήδη περίπλοκοι και πολύπλοκοι, και καταλαμβάνουν τεράστιο μερίδιο του χρόνου των εθνικών στατιστικολόγων όταν καταπιάνονται με αυτούς - εκτός, βεβαίως, σε χώρες όπως η Ελλάδα, που χρησιμοποιούνται για να «μαγειρέψουν» τα στοιχεία ή σε αφρικανικές χώρες που ουδέποτε έχουν συλλέξει τις απαραίτητες αρχικές στατιστικές. Τεράστιες βάσεις δεδομένων για το ΑΕΠ πολλών δεκαετιών θα μπορούσαν να μας οδηγήσουν να σκεφτούμε ότι το ΑΕΠ είναι ένα φυσικό αντικείμενο που μπορούμε να μετρήσουμε με αυξημένη ακρίβεια. Αλλά η ακρίβεια είναι πλαστή. Το αντικείμενο που μετριέται είναι μόνο μια ιδέα, δεν είναι κάτι με ανεξάρτητη ύπαρξη που περιμένει να εξεταστεί.

Το υπουργείο Εμπορίου των ΗΠΑ αποκάλεσε κάποτε το ΑΕΠ ως μια από τις μεγαλύτερες εφευρέσεις τού εικοστού αιώνα, και έτσι ήταν. Και κάνει μέχρι σήμερα καλύτερη δουλειά στη μέτρηση των οικονομιών από οποιαδήποτε άλλη εναλλακτική λύση. Αντί να συνεχίσουν στην οδό τού να κάνουν τους ορισμούς και τις βελτιώσεις όλο και πιο περίπλοκους, οι στατιστικολόγοι και οι οικονομολόγοι θα πρέπει να σκεφτούν πιο βαθιά σχετικά με το τι σημαίνει «οικονομία» στον εικοστό πρώτο αιώνα. Υπάρχει μια τεράστια ευκαιρία να χρησιμοποιηθεί η ψηφιακή τεχνολογία - και ειδικά τα «μεγάλα στοιχεία» - για να επανεξεταστούν οι πληροφορίες που συλλέγονται και το τι κάνουμε με αυτές. Με τόση online δραστηριότητα τώρα, πρέπει να είναι δυνατόν να εξαχθεί μια καλύτερη εικόνα από αυτά τα «πλεονάσματα των καταναλωτών» που δεν συλλαμβάνονται από τις σημερινές οικονομικές στατιστικές. Ίσως μπορούμε να βρούμε τρόπους για να φωτίσουμε την εικόνα τού τι συμβαίνει στην οικονομία.

Επιπλέον, τα έθνη πρέπει να εκσυγχρονίσουν τον τρόπο που συλλέγουν στατιστικά στοιχεία. Οι εθνικοί λογαριασμοί και τα άλλα επίσημα οικονομικά στοιχεία προέρχονται από ένα ευρύ φάσμα πηγών, αλλά οι έρευνες επί ατόμων και επιχειρήσεων αποτελούν την ραχοκοκαλιά τους. Είναι σχεδόν αδύνατο για τις συμβατικές μεθόδους έρευνας (οι οποίες περιλαμβάνουν την αποστολή εντύπων σε ορισμένες επιχειρήσεις ή το να πηγαίνουν ερευνητές να συλλέξουν πληροφορίες σχετικά με τις τιμές από διαφορετικά καταστήματα) να μείνουν ενημερωμένες την ώρα που η ίδια η δομή της οικονομίας αλλάζει. Για να δώσω ένα προφανές παράδειγμα, τα έντυπα έρευνας δεν μετρούν τις online αγορές - και οι online τιμές είναι πιθανόν να είναι χαμηλότερες.

Οπότε, είναι επίσης καιρός να χρησιμοποιηθούν οι νέες τεχνολογίες για την συλλογή οικονομικών δεδομένων. Αυτό θα μπορούσε να είναι ιδιαίτερα σημαντικό στις αναπτυσσόμενες χώρες, όπου η εξάπλωση των κινητών τηλεφώνων προσφέρει μια άνευ προηγουμένου ευκαιρία να μετρηθούν οι οικονομίες τους. Ακριβώς όπως το περιεχόμενο που παράγεται από τους χρήστες έχει καταστεί σημαντικός πόρος για την αντιμετώπιση καταστροφών, για τις επιχειρήσεις και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, τα στατιστικά στοιχεία που συλλέγονται από τον χρήστη θα μπορούσαν να αποδειχθούν μια πιο έγκαιρη και ακριβή πηγή δεδομένων από τις τυποποιημένες έρευνες. Φαίνεται να υπάρχουν πολύ λίγες μελέτες, όμως - μόνο μια χούφτα, που συλλέγουν στοιχεία για την υγεία. Οι εθνικοί στατιστικολόγοι στις αναπτυγμένες οικονομίες, για την ώρα, είχαν λιγοστά κίνητρα να πειραματιστούν με την online -ή μέσω κινητών- συλλογή αρχικών στοιχείων.

Προς το παρόν, βρισκόμαστε σε μια στατιστική ομίχλη, χωρίς τις πληροφορίες που απαιτούνται είτε για τις αρνητικές πτυχές της ανάπτυξης (όταν δεν είναι βιώσιμη και όταν εξαντλεί τα φυσικά και άλλα περιουσιακά στοιχεία που διατίθενται για το μέλλον) είτε για τις θετικές πτυχές (όταν προάγει τις καινοτομίες και την δημιουργικότητα). Το ΑΕΠ, παρ’ όλες τις ατέλειές του, εξακολουθεί να είναι ένα λαμπρό φως που λάμπει μέσα στην ομίχλη.

Copyright © 2002-2012 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: http://www.foreignaffairs.com/articles/140790/diane-coyle/beyond-gdp

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&ved=0CCU...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στη διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στη διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr