Η Λιβύη στα άκρα

Η Τρίπολη καίγεται. Οι δύο μεγαλύτερες πολιτοφυλακές τής Δυτικής Λιβύης – οι ισλαμιστές μαχητές από την παραθαλάσσια πόλη Μισράτα και οι αντι-ισλαμιστές από την δυτική πόλη Ζιντάν – βρίσκονται αντιμέτωπες για πρώτη φορά από τότε που συνεργάστηκαν για να εκδιώξουν τον Μουαμάρ αλ-Καντάφι πριν από τρία χρόνια. Ο λιβυκός στρατός δεν φαίνεται πουθενά, ενώ ο πρωθυπουργός τής χώρας, Abdullah al-Thinni, έχει κάνει ελάχιστα περισσότερα από το να ικετεύει για «εκπαιδευτές» των Ηνωμένων Εθνών, προφανώς μια άλλη ορολογία για ειρηνευτικές δυνάμεις. Σε αντίποινα, οι ισλαμιστές μαχητές έχουν ματαιώσει τις προσπάθειές του να εγκαταλείψει την Τρίπολη.

Αυτό που ξεκίνησε πριν από δύο εβδομάδες ως τοπικές συγκρούσεις μεταξύ κακοποιών ταξιαρχιών για τον έλεγχο του διεθνούς αεροδρομίου τής Τρίπολης μεταλλάχθηκε γρήγορα σε μια ολομέτωπη μάχη για τον έλεγχο του συνόλου τής πρωτεύουσας. Από τότε, η βία έχει διαχυθεί προς τα έξω, θέτοντας τις βάσεις για μια αναμέτρηση σε εθνικό επίπεδο μεταξύ των αντι-ισλαμιστικών και των ισλαμιστικών συνασπισμών. Η Βεγγάζη τώρα υποφέρει την χειρότερη βία˙ Οι τζιχαντιστές εκεί ανακαλούν ώριμους μαχητές από την Συρία, ενώ ο αντι-ισλαμιστής παραστρατιωτικός διοικητής Khalifa Haftar συσπειρώνει τους διάφορους συμμάχους του για να αντιμετωπίσει την κατάσταση. Εν τω μεταξύ, πίσω από κλειστές πόρτες, οι Δυτικοί αξιωματούχοι αρχίζουν να εξετάζουν μια περιορισμένη στρατιωτική επέμβαση.

Λιγότερο από ένα μήνα πριν, τα πράγματα έδειχναν καλά. Τον Ιούνιο, η χώρα εξέλεξε μια αντι-ισλαμιστική πλειοψηφία στη νέα Βουλή των Αντιπροσώπων τής χώρας - ένα σώμα που φαινόταν πιθανό να αποφύγει την δυσλειτουργική πολιτική των άκρων που χαρακτήριζε το προκάτοχό του, το Γενικό Εθνικό Κογκρέσο. Στην ανατολική Λιβύη, ο αντι-ισλαμιστικός συνασπισμός Haftar είχε αρχίσει να πραγματοποιεί σημαντικά κέρδη. Η παραγωγή πετρελαίου ήταν έτοιμη να αυξηθεί, καθώς το λεγόμενο κίνημα των Ομοσπονδιακών - το οποίο είχε μπλοκάρει τα βασικά λιμάνια εξαγωγής πετρελαίου και απαιτούσε περιφερειακή αυτονομία στο ανατολικό τμήμα τής χώρας - παρέδωσε τον έλεγχο των κύριων τερματικών σταθμών πετρελαίου χωρίς να πέσει ούτε ένας πυροβολισμός . Όλες αυτές οι εξελίξεις έγειραν την ισορροπία δυνάμεων προς την κεντρική κυβέρνηση και μακριά από τους ισλαμιστές. Όπως ήταν αναμενόμενο, οι μισρατινές και οι ισλαμιστικές πολιτοφυλακές επέλεξαν να δράσουν ως διαλύτες.

Ο κορυφαίος στόχος τους ήταν το Διεθνές Αεροδρόμιο της Τρίπολης, το οποίο οι ζιντανινές ταξιαρχίες ήλεγχαν από την πτώση τού Καντάφι το 2011 και το είχαν μετατρέψει σε ένα κομβικό σημείο για το προσοδοφόρο δίκτυο λαθρεμπορίας τους. Παρά το γεγονός ότι οι διακινητές συνήθως ασχολούνταν με το λαθραίο επιδοτούμενο πετρέλαιο και τα παράνομα ναρκωτικά από την ξηρά, μετέφεραν τα πιο προσοδοφόρα εμπορεύματα - χρυσό, σκληρό συνάλλαγμα και πρώην πιστούς τού Καντάφι - από αέρος.

«Όλοι γνωρίζουν ότι τα κύρια σύνορα στα δυτικά ελέγχονται από ζιντανινούς - το λαθρεμπόριο δεν χρειάζεται καν να είναι κρυμμένο, καθώς οι ζιντανινοί ελέγχουν επίσης όλα τα σχετικά Υπουργεία», μου είπε την περασμένη εβδομάδα ένας πλούσιος λαθρέμπορος, ο οποίος επιχειρεί έξω από τα νότια σύνορα της Λιβύης. Οι μισρατινοί έχουν κουραστεί από αυτή την κατάσταση. Είναι πολύ περισσότεροι από τους ζιντανινούς και έχουν επιδιώξει από καιρό να σφετεριστούν τον έλεγχο της μαύρης αγοράς. Μετά την κακή εμφάνιση των ισλαμιστών συμμάχων τους στις βουλευτικές εκλογές, οι μισρατινοί απαίτησαν από τους ζιντανινούς να παραδώσουν το αεροδρόμιο˙ Σε αντάλλαγμα, προσφέρθηκαν να αναγνωρίσουν το αποτέλεσμα των εκλογών.

Στις 12 Ιουλίου, οι δύο ομάδες έκαναν μια συμφωνία για μια ειρηνική παράδοση του αεροδρομίου σε ένα ουδέτερο σώμα. Ωστόσο, το επόμενο πρωί, ο Salahuddin Badi, ένας ηγέτης πολιτοφυλακής από την Μισράτα και μέλος τού Κογκρέσου, παραβίασε την συμφωνία, επιδιώκοντας να ξαναπάρει το αεροδρόμιο της Τρίπολης με την βία. Σύμφωνα με τον Mohamed Eljarh, έναν συνεργάτη τού Κέντρου Ραφίκ Χαρίρι, «ο Badi ήλπιζε να επωφεληθεί από το κενό ηγεσίας στην τοπική πολιτική τής Μισράτα για να εδραιώσει τον εαυτό του ως ηγέτη τής φιλοπόλεμης παράταξης». Προφανώς, ήλπιζε επίσης να πλουτίσει. Και παρ’ όλο που απέτυχε στρατιωτικά, κατάφερε να σύρει τις μεγαλύτερες πολιτοφυλακές τής Μισράτα, την Central Libya Shield Force και το Libyan Revolutionaries Operations Room, στο χάος. Μέχρι στιγμής, οι καλύτερα οργανωμένοι ζιντανινοί κράτησαν τις θέσεις τους. Εκείνοι από την Μισράτα, ωστόσο, ανασυντάσσονται.

Το μεγαλύτερο μέρος τής μάχης έχει περιοριστεί στο αεροδρόμιο και τους κύριους δρόμους πρόσβασης σε αυτό. Αν οι μισρατινοί κατακτήσουν αυτά τα στοιχεία, θα είναι σε θέση να ελέγχουν την Τρίπολη. Ο εναγκαλισμός τού λεγόμενου δρόμου τού αεροδρομίου από τους ζιντανινούς, επιτρέπει σήμερα στις ταξιαρχίες τους να ταξιδεύουν από τις βάσεις τους στο βουνό ως το κέντρο τής Τρίπολης, χωρίς να χρειάζεται να περάσουν μέσα από σημεία ελέγχου των μισρατινών. Χάνοντας τον έλεγχο αυτής της διαδρομής θα σταματήσει για τους ζιντανινούς η απρόσκοπτη πρόσβαση στην κεντρική Τρίπολη, αναγκάζοντάς τους να υποχωρήσουν στις απομακρυσμένες βάσεις τους στο βουνό. Οι μισρατινοί και οι ισλαμιστές θα μπορούσαν στην συνέχεια να κυριαρχήσουν στην Τρίπολη και να αναλάβουν κρίσιμα κυβερνητικά Υπουργεία που βρίσκονται σήμερα υπό τον έλεγχο των ζιντανινών. Η κυβέρνηση al -Thinni πιθανότατα θα καταρρεύσει ή θα αναζητήσει καταφύγιο στην ανατολική Λιβύη.