Πώς θα έρθει η νίκη στο Ιράκ

Την περασμένη εβδομάδα, ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, ανακοίνωσε την απόφασή του για την αερομεταφορά τροφής και νερού στα μέλη τής απομονωμένης μειονότητας Yezidi στα βουνά Sinjar του Ιράκ, και να χρησιμοποιήσει πυρά αέρα-εδάφους κατά σχηματισμών τού «Ισλαμικού Κράτους τού Ιράκ και της al-Sham» (ISIS) που κινείται εναντίον μονάδων Κούρδων κοντά στο Ερμπίλ, την πρωτεύουσα της περιφέρειας του Κουρδιστάν. Μέχρι στιγμής, η στρατηγική τού Ομπάμα είναι καλά ισορροπημένη και τουλάχιστον εν μέρει επιτυχής• Τα δεινά των Yezidi φαίνονται λιγότερο δύσκολα από ό, τι πριν από λίγες ημέρες, και οι εισβολές τής ISIS στο Κουρδιστάν έχουν οδηγηθεί προς το παρόν σε αδιέξοδο, ίσως ακόμη και εν μέρει αντιστράφηκαν σε ορισμένες περιοχές.

Η αυτοσυγκράτηση του Ομπάμα στην παροχή μεγάλης βοήθειας στην κεντρική κυβέρνηση του Ιράκ στην Βαγδάτη επίσης ήταν συνετή, δεδομένου ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες, με το να βοηθήσουν πολύ γρήγορα τον πρωθυπουργό Νούρι αλ-Μαλίκι, θα σπαταλούσαν την μόχλευση που θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν για να πείσουν την κυβέρνηση του Ιράκ να βρει έναν διαφορετικό και καλύτερο πρωθυπουργό. Άλλωστε, είναι ο Μαλίκι που κυβέρνησε τόσο άσχημα ώστε οι κύριοι σουνίτες πολιτικοί και φυλετικοί ηγέτες συναίνεσαν στην πρόοδο της ISIS αντί να συνεργαστούν με έναν άνθρωπο που έβλεπαν όλο και περισσότερο ως δικτάτορα για να σταματήσει την πορεία τής βάναυσης οργάνωσης. Ο ιρακινός στρατός πιθανότατα δεν θα είναι πρόθυμος να αναλάβει υπό τον Μαλίκι τον ρόλο του για την αποκατάσταση της ασφάλειας στην σουνιτική αραβική ενδοχώρα τού Ιράκ, γι’ αυτό θα ήταν ανοησία οι Ηνωμένες Πολιτείες να προσπαθήσουν πάρα πολλά, ενώ αυτός εξακολουθεί να καθοδηγεί την χώρα.

Με άλλα λόγια, οι επικριτές τού Ομπάμα θα πρέπει να του δώσουν λίγο χώρο και λίγο χρόνο. Με τα χρόνια, ο καθένας στις Ηνωμένες Πολιτείες, συμπεριλαμβανομένου του προέδρου, των περισσότερων από τους επικριτές του και σίγουρα των περισσότερων από εμάς στην κοινότητα των think tank, είχαμε πολλές ευκαιρίες να είμαστε τόσο σωστοί όσο και λάθος για το Ιράκ και την Συρία. Και, όποιες και αν ήταν αυτές οι προηγούμενες συζητήσεις, η κατάληψη μεγάλων τμημάτων τού Ιράκ και της Συρίας από την ISIS αποτελεί μια σοβαρή απειλή για την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ, που πρέπει να αντιμετωπιστεί με τους δικούς της όρους - όπως η κυβέρνηση Ομπάμα φαίνεται να έχει συνειδητοποιήσει.

Παρά το γεγονός ότι ο πρόεδρος ήταν σωστός στο να χρησιμοποιήσει μόνο περιορισμένη δύναμη αέρος μέχρι στιγμής (ακόμη και προειδοποιώντας ταυτόχρονα ότι η εμπλοκή των ΗΠΑ στο Ιράκ θα μπορούσε να διαρκέσει για μήνες), πρέπει να αποφύγει κάθε αίσθημα εφησυχασμού που μπορεί να περιορίσει τον ρόλο των Ηνωμένων Πολιτειών σε μετριοπαθείς δράσεις που γίνονται αρκετές χιλιάδες πόδια ψηλά στον αέρα. Προς το παρόν, ο μόνος ρεαλιστικός στόχος των ΗΠΑ στο Ιράκ είναι να αποτραπεί η περαιτέρω πρόοδος της ISIS. Αλλά, τελικά, ο συλλογικός στόχος των Ηνωμένων Πολιτειών, του Ιράκ, και άλλων στην περιοχή θα πρέπει να είναι να απωθήσουν πλήρως την ριζοσπαστική και βάναυση οργάνωση, η οποία έχει δεσμευτεί για την δημιουργία ενός χαλιφάτου σε μεγάλο μέρος τής ευρύτερης Μέσης Ανατολής και ακόμη και σε τμήματα της Ευρώπη, και είναι πρόθυμη να χρησιμοποιήσει βίαιες τακτικές για να επιτύχει τους στόχους της. Σε αυτή την οργάνωση απλά δεν μπορεί να επιτραπεί να παραμείνει στην εξουσία σε μεγάλα τμήματα του Ιράκ και της Συρίας επ’ αόριστον.

Ωστόσο, το να εμποδιστεί η ISIS από το να καταλάβει περαιτέρω έδαφος στις ζώνες των σιιτών και των Κούρδων θα είναι πολύ πιο εύκολο από το να απελευθερωθεί η γη που ελέγχει ήδη. Η κατάσταση είναι ιδιαίτερα απλή στο Κουρδιστάν. Εκεί, οι πολιτικά ενοποιημένες και στρατιωτικά συνεκτικές δυνάμεις «πεσμεργκά» δεν έχουν καμία συμπάθεια για την ISIS και εντοπίζουν εύκολα τους μαχητές της που πέρασαν μέσα στην αυτόνομη περιοχή. Το κύριο πρόβλημα είναι ότι η ISIS είναι καλύτερα οπλισμένη και, αυτή την στιγμή, πιο επιθετική από ό, τι οι κουρδικές δυνάμεις. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ήταν σε θέση να κάνει επιδρομές σε περιοχές κοντά στο Ερμπίλ, το οποίο έχει έναν σημαντικό πληθυσμό και ένα προξενείο των ΗΠΑ. Αλλά για να προωθηθεί βαθύτερα στην περιοχή, η ISIS θα πρέπει να χρησιμοποιεί τους δρόμους που οι δυνάμεις των ΗΠΑ και οι Κούρδοι μπορούν εύκολα να παρακολουθούν και, αν οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι πρόθυμες να βοηθήσουν με την παροχή της απαιτούμενης δύναμης πυρός, μπορούν επίσης να προστατεύσουν. Περαιτέρω, όταν η ISIS βομβαρδίζει τις τακτικές θέσεις των «πεσμεργκά» με πυροβολικό, παρέχει σημάδια που οι δυνάμεις των ΗΠΑ μπορούν να καταγράψουν πριν απαντήσουν με πυρά. Καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες συνεχίζουν την αεροπορική εκστρατεία τους, κατά πάσα πιθανότητα θα πρέπει να βοηθήσουν να εξοπλιστούν οι κουρδικές δυνάμεις - και πρέπει να το πράξουν αμέσως, ανεξάρτητα από το τι συμβαίνει στην Βαγδάτη. Αυτός ίσως είναι ο μόνος σημαντικός τομέας στον οποίο η σημερινή αυτοσυγκράτηση του Ομπάμα είναι απερίσκεπτη. Αλλά, κατά τα άλλα, η συνολική δυναμική στο Κουρδιστάν είναι πολλά υποσχόμενη.

Το να εμποδιστεί η ISIS από περαιτέρω επιθέσεις στους Yezidi μπορεί να αποδειχθεί λίγο πιο δύσκολο. Εδώ, είναι πιθανό ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορεί να χρειαστεί να εξετάσουν την τακτική ανάπτυξη εκατοντάδων στρατιωτών ως προσωρινή δύναμη φραγμού για να αποφευχθεί μια μικρής κλίμακας γενοκτονία τις επόμενες εβδομάδες. Αλλά, προς το παρόν, δεν φαίνεται ότι οποιαδήποτε τέτοια κίνηση είναι απαραίτητη, διότι η ISIS δεν φαίνεται να κινείται εναντίον τού εξαθλιωμένου πληθυσμού με έναν αφοσιωμένο τρόπο. Ακόμη και αν καταστεί αναγκαίο, μια τέτοια ανάπτυξη [δυνάμεων] θα μπορούσε να είναι περιορισμένης κλίμακας και πεδίου εφαρμογής.

Αλλά τότε ερχόμαστε πίσω στις δύσκολες ερωτήσεις. Αφότου περιοριστεί η ISIS, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να εξετάσουν τι θα γίνει μετά - πώς θα βοηθήσουν στον σχηματισμό μιας κατάλληλης κυβέρνησης στην Βαγδάτη και να την υποστηρίξουν στην εκδίωξη της ISIS από πόλεις όπως η Φαλούτζα, η Μοσούλη, η Ραμάντι, και η Τικρίτ, όπου λεγεώνες της έχουν μέχρι τώρα διεισδύσει στον άμαχο πληθυσμό σε μεγάλο βαθμό. Και εδώ, ο Ομπάμα θα πρέπει να είναι δίκαιος προς τους επικριτές του και να αποφύγει να υπονοήσει ότι εκείνοι που είναι υπέρ τού να κάνει περισσότερα θέλουν να επιστρέψουν στην αποστολή τής περιόδου 2003-2011 στο Ιράκ. Στην πραγματικότητα, υπάρχουν πολλές επιλογές ανάμεσα σε μια ολομέτωπη χρήση των αμερικανικών μάχιμων δυνάμεων και στα περιορισμένα μέσα που χρησιμοποιούνται τις τελευταίες ημέρες.

Η ιστορία τής χρήσης περιορισμένης δύναμης αέρος σε πολέμους όπως αυτός, δείχνει ότι μερικές αγκίδες από τον ουρανό σπάνια κάνουν την διαφορά στο έδαφος. Οι Ηνωμένες Πολιτείες το προσπάθησαν αυτό στο Κοσσυφοπέδιο με αρκετές δεκάδες αεροσκάφη το 1999, αλλά πέτυχαν μόνο αφότου πολλαπλασίασαν την αεροπορική τους δύναμη επί αρκετές φορές και αφότου άρχισαν να υπαινίσσονται μια χερσαία εισβολή δύο μήνες αργότερα. Οι αμερικανικές αεροπορικές επιδρομές όντως βοήθησαν σε μεγάλο βαθμό στο Αφγανιστάν το 2001, αλλά μόνο και μόνο επειδή υπήρχε επί τόπου ένας αποτελεσματικός στρατιωτικός σύμμαχος της Βόρειας Συμμαχίας, ο οποίος κατέστησε δυνατό να απομονωθεί και να στοχευθεί ο εχθρός από αέρος, με την βοήθεια ομάδων των αμερικανικών ειδικών δυνάμεων και τής CIA ενσωματωμένων με αυτούς. Επιπλέον, οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν πολλά αεροσκάφη στο Ιράκ από το 2003 έως το 2006, επανδρωμένα και μη επανδρωμένα, κι όμως έχαναν τον πόλεμο μέχρι που ο συνδυασμός τής «σουνιτικής αφύπνισης» και η εφόρμηση ανέτρεψαν την έκβαση. Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι η αμερικανική δύναμη αέρος δεν κάνει την πλήρη δουλειά εδώ, εκτός και αν ο ιρακινός στρατός μπορεί να οργανωθεί σε σημαντικό βαθμό και να πάρει το προβάδισμα στο έδαφος.

Τίποτα σχετικά με τις μεγάλες ανακαλύψεις στην τεχνολογία [των μη επανδρωμένων αεροσκαφών] drone κατά την τελευταία δεκαετία δεν μεταβάλλει αυτά τα βασικά γεγονότα. Παραμένει πολύ δύσκολο να βρεθεί ο εχθρός από αέρος και να καταστραφεί, χωρίς να υπάρχουν καλές πληροφορίες, που αποκτώνται σε μεγάλο βαθμό από το έδαφος, αλλά η συλλογή των πληροφοριών καθίσταται επίσης δύσκολη, ιδιαίτερα όταν οι σύμμαχοι κάποιου είναι ευάλωτοι σε αντίποινα από τον εχθρό. Τα στρατεύματα των ΗΠΑ δεν χρειάζεται να προσπαθήσουν να επιλύσουν τα ζητήματα αυτά από μόνα τους, όπως έκαναν στον τελευταίο γύρο τού πολέμου. Αλλά οι Ηνωμένες Πολιτείες όντως θα πρέπει να βοηθήσουν στην αποκατάσταση της ικανότητας του ιρακινού στρατού για να το πράξει εκείνος.

Μια επιλογή είναι να αναπτύξουν έναν σημαντικό αριθμό ειδικών επιχειρησιακών ομάδων, σημαντικά περισσότερες από τον πολύ μικρό αριθμό που μπορεί να είναι στο θέατρο των [πολεμικών] επιχειρήσεων τώρα, ως αποσπασμένο τμήμα των αρκετών εκατοντάδων Αμερικανών «σχεδιαστών» που εστάλησαν στο Ιράκ τον περασμένο μήνα. Αλλά πόσοι; Εάν υπάρχουν 10.000 αφοσιωμένοι μαχητές τής ISIS που οι αμερικανικές και οι ιρακινές μονάδες πρέπει τελικά να βγάλουν από το πεδίο τής μάχης, η εμπειρία στο Ιράκ και το Αφγανιστάν δείχνει ότι οι αμερικανικές και οι ιρακινές μονάδες θα πρέπει να διεξάγουν ίσως αρκετές χιλιάδες επιδρομές αφότου έχουν πάρει καλή πληροφόρηση. Στην ιδανική περίπτωση, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα χτυπήσουν σκληρά, γρήγορα, και νωρίς σε κάθε επιχείρηση, έτσι ώστε ο εχθρός να μην έχει χρόνο να προσαρμοστεί. Για να το κάνουν αυτό, θα χρειαστούν έως και αρκετές δεκάδες ομάδες καταδρομέων μέσα στην χώρα (ή κάποιες που εδρεύουν σε γειτονικές χώρες, σε ορισμένες περιπτώσεις), φθάνοντας σε ένα μεγάλο σύνολο από 1.000 έως 5.000 Αμερικανούς στρατιώτες. Κατά πάσα πιθανότητα, μια τέτοια αποστολή θα διαρκέσει ίσως αρκετούς μήνες στη μέγιστή της ένταση. Ωστόσο, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν χρειάζεται να πάρουν την ηγεσία στις περισσότερες από αυτές τις επιχειρήσεις και δεν χρειάζεται να τις συνεχίσουν επ’ αόριστον.

Η άλλη επιλογή αφορά ένα είδος στρατιωτικής μονάδας, που αναπτύχθηκε τα τελευταία χρόνια στο Αφγανιστάν, που ονομάζεται Δύναμη Ασφαλείας Ομάδα Βοήθειας (Security Force Assistance Team). Αυτή είναι μια μικρή ομάδα 10 – 20 Αμερικανών στρατιωτών που είναι ενσωματωμένοι μέσα σε εγχώριες δυνάμεις, επιπέδου μικρών μονάδων. Δεδομένου ότι στοιχεία τού ιρακινού στρατού έχουν, σε ορισμένες περιπτώσεις, ήδη διαλυθεί, τέτοιες συμβουλευτικές ομάδες - που ζουν και αναπτύσσονται στο πεδίο με τους ομολόγους τους - θα μπορούσαν να είναι ζωτικής σημασίας για την ανοικοδόμηση καλής τακτικής, συνοχής των μονάδων, εμπιστοσύνης στην ηγεσία και αντοχής, καθώς και για τον καθορισμό στόχων για τις αεροπορικές επιδρομές. Υποθέτοντας ότι αυτές οι ομάδες θα μπορούσαν να αναπτυχθούν με τα περισσότερα από τα τάγματα του στρατού τού Ιράκ, και υποθέτοντας ότι υπάρχουν περίπου δέκα τάγματα ανά περιφέρεια, θα μπορούσε να υπάρχει ανάγκη για μέχρι και 100 τέτοιες αμερικανικές ομάδες. Και πάλι, αυτές θα πρέπει να παραμείνουν στο Ιράκ για μια περίοδο αρκετών μηνών, ίσως και ένα ή δύο χρόνια. Μια πρόσφατη έκθεση των μυστικών υπηρεσιών των ΗΠΑ διαπίστωσε ότι σε ορισμένες τέτοιες ιρακινές μονάδες μπορεί να έχουν διεισδύσει εξτρεμιστές από την μια ή την άλλη οργάνωση, οπότε ίσως να μην είναι δυνατό να συνεργαστούν με όλους τους ιρακινούς σχηματισμούς αρχικά, αλλά μόνο με εκείνους που είναι κάπως πιο αξιόπιστοι. Προσθέστε σε αυτά κάποια υποστήριξη και εφεδρείες και μονάδες γρήγορης απόκρισης, και οι αριθμοί θα φτάσουν και πάλι σε κάποιες λίγες χιλιάδες.

Τίποτα από αυτά δεν θα είναι ελκυστικό για το κοινό των ΗΠΑ, το Κογκρέσο ή τον Ομπάμα. Αλλά η εναλλακτική λύση μπορεί να είναι να δούμε μια βάναυση «τύπου αλ Κάιντα» ISIS η οποία προσπαθεί να οικοδομήσει ένα χαλιφάτο στο μεγαλύτερο μέρος τής Μέσης Ανατολής και πέραν αυτής, να συνεχίζει να στρατολογεί και να διαστρέφει τα μυαλά χιλιάδων δυνητικών μαχητών με Δυτικά διαβατήρια, και να παραμένει περιχαρακωμένη σε μεγάλο μέρος τού Ιράκ (και της Συρίας) για αόριστο χρονικό διάστημα. Από την άποψη των συμφερόντων ασφαλείας των ΗΠΑ, ότι η προοπτική είναι απαράδεκτη.

Για έναν πρόεδρο ο οποίος έχει την πρόθεση να τελειώνει δύο πολέμους και να γυρίσει στην πατρίδα τούς Αμερικανούς στρατιώτες από το Ιράκ και το Αφγανιστάν, μια στρατιωτική επιστροφή στο Ιράκ θα αποτελέσει ένα πικρό χάπι. Ωστόσο, οι στρατηγικές που σκιαγραφήθηκαν εδώ θα ήταν θεμελιωδώς ασυμβίβαστες με τον ισχυρισμό τού Ομπάμα ότι έχει, στην πραγματικότητα, τερματίσει τους κύριους πολεμικούς ρόλους των ΗΠΑ και στις δύο χώρες, δεδομένου ότι οι παραμένουσες δυνάμεις θα είναι λιγότερες από το ένα δέκατο του μεγέθους τους στο αποκορύφωμά τους σε αμφότερες τις χώρες. Πάνω από όλα, ίσως αυτό είναι που μπορεί να χρειάζεται για να κρατήσει τις Ηνωμένες Πολιτείες ασφαλείς - το οποίο είναι, φυσικά, η κύρια ευθύνη τού προέδρου.

Copyright © 2002-2012 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: http://www.foreignaffairs.com/articles/141864/michael-ohanlon/how-to-win...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στη διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στη διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr