Μαύρη αγορά | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Μαύρη αγορά

Πώς το εμπόριο κάρβουνου τροφοδοτεί την al Shabab

Για να εξαλείψει κάποιος την al Shabab, δεν χρειάζεται να ψάξει πέρα από το κάρβουνο. Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών έχει ζητήσει επανειλημμένα από τις χώρες τής περιοχής να διακόψουν τις εμπορικές συναλλαγές τής οργάνωσης με αυτό το καταστροφικό για το περιβάλλον προϊόν, αλλά, όπως αποκάλυψε η πιο πρόσφατη έκθεση της Ομάδας τού ΟΗΕ για την Παρακολούθηση της Σομαλίας, οι προσπάθειες αυτές ήταν υποτονικές. Και έτσι, με την υπομονή του εξαντλείται, ο ΟΗΕ έχει πάρει τώρα την κατάσταση στα χέρια του, εγκρίνοντας μια ναυτική επέμβαση.

Το εμπόριο του σομαλικού κάρβουνου είναι τεράστιο, φθάνοντας τουλάχιστον τα 250 εκατομμύρια δολάρια τον χρόνο, το ένα τρίτο των οποίων, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των Ηνωμένων Εθνών, κατευθύνεται στις τσέπες τής al Shabab. Το μεγαλύτερο μέρος τού άνθρακα πηγαίνει σε αγοραστές στην περιοχή τού Κόλπου, ένα σύντομο ναυτικό από την Σομαλία διασχίζοντας την Αραβική Θάλασσα. Κυκλοφορεί εντός τής ζώνης ελεύθερου εμπορίου των χωρών τού Κόλπου και μπορεί στην συνέχεια να διανεμηθεί στις αγορές τής Αραβικής Χερσονήσου και ακόμη πιο μακριά. Σε αυτές τις αγορές, η ζήτηση για σομαλικό κάρβουνο για να ανάψει την φωτιά σε γκριλ και σε ναργιλέδες είναι ιδιαίτερα υψηλή, διότι προέρχεται από ξύλο ακακίας, που καίει περισσότερο και αφήνει ένα πιο ευχάριστο άρωμα από όσο το κάρβουνο που προέρχεται από τους περισσότερους άλλους περιφερειακούς προμηθευτές. Ως αποτέλεσμα, το κάρβουνο από την Σομαλία πωλείται σχεδόν στην διπλάσια τιμή [2] από εκείνο του Σουδάν ή της Νιγηρίας.

Ο ρόλος τής al Shabab στο εμπόριο σομαλικού κάρβουνου είναι σημαντικός. Ακόμα και μετά από αποτυχίες κατά τις τελευταίες εβδομάδες -συμπεριλαμβανομένου του θανάτου τού ηγέτη της, Ahmed Abdi Godane, στα χέρια τού στρατού των ΗΠΑ και της απώλειας του ελέγχου τού Barawe, ενός λιμένα μέσω του οποίου η οργάνωση είχε πραγματοποιήσει ένα μεγάλο μέρος της δραστηριότητάς της από τότε που έχασε το Κισμάγιο τον Σεπτέμβριο του 2012- εξακολουθεί να κερδίζει από το εμπόριο ξυλάνθρακα. Το οικονομικό μοντέλο «επιτήρησης των ροών χρήματος» τής αλ Σαμπάμπ, της διασφαλίζει ότι κερδίζει σε κάθε στάδιο του εμπορίου. Για παράδειγμα, η οργάνωση ελέγχει το μεγαλύτερο μέρος τού δικτύου μεταφορών τού προϊόντος στην ενδοχώρα και εκτιμάται ότι κερδίζει περισσότερα από 25 εκατομμύρια δολάρια [3] ετησίως μέσω σχετικών φόρων. Κάποιοι ισχυρίζονται ότι ο άνθρακας είναι ο μεγαλύτερος συνεισφέρων [4] στο πολεμικό χρηματοκιβώτιο της οργάνωσης. (Η επιβολή φόρων στις επιχειρήσεις είναι μια άλλη σημαντική πηγή χρηματοδότησης).

Τα Ηνωμένα Έθνη πρωτοπήραν είδηση για το εμπόριο άνθρακα το 2012, όταν υιοθέτησαν το ψήφισμα 2036 του Συμβουλίου Ασφαλείας και «εξέφρασαν την ανησυχία ότι οι εξαγωγές άνθρακα από την Σομαλία αποτελούν μια σημαντική πηγή εσόδων για την αλ-Σαμπάαμπ». Κάλεσαν τα κράτη-μέλη τού ΟΗΕ, προφανώς εννοώντας τα κράτη τού Κόλπου μέσω των οποίων πραγματοποιούντο οι εμπορικές ροές τού άνθρακα, να «λάβουν τα αναγκαία μέτρα για να εμποδίσουν την άμεση ή έμμεση εισαγωγή ξυλάνθρακα από την Σομαλία [5]» και προέτρεψαν τις σομαλικές Αρχές να λάβουν μέτρα για να αποτρέψουν την εξαγωγή τού κάρβουνου.

Κατά την διάρκεια των επόμενων δύο ετών, τα μέσα ενημέρωσης και οι εκθέσεις τού ΟΗΕ ανέφεραν ότι το εμπόριο άνθρακα συνεχίστηκε κατά παράβαση της απόφασης 2036, και χωρίς να υπάρχουν εμφανείς προσπάθειες για να διακοπεί. Εν τω μεταξύ, η αλ Σαμπάμπ συνέχισε να κατέχει εδάφη και να πραγματοποιεί επιθέσεις. Αντιδρώντας, τον Μάιο του 2014, ο ΟΗΕ δημοσίευσε στην Ανακοίνωση Εφαρμογής Βοήθειας Νο 1 (Implementation Assistance Notice No. 1) [6]. Σε μια προφανή προσπάθεια να ενθαρρύνει τις εμπορευόμενες χώρες τής περιφέρειας να κάνουν κάτι παραπάνω από μια προσπάθεια να σταματήσουν την Σομαλία από το να εξάγει κάρβουνο που συνδέεται με την αλ Σαμπάμπ, η ανακοίνωση υπενθύμισε στα κράτη-μέλη την υποχρέωσή τους να επιβάλουν τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας και ενθάρρυνε τις Αρχές να επιθεωρούν πλοία και να κατάσχουν φορτία κάρβουνου που προέρχοντο από την Σομαλία.

Ακόμη και αυτό δεν φαίνεται να έχει βοηθήσει. Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Ομάδας του ΟΗΕ για την Παρακολούθηση της Σομαλίας, η οποία δημοσιεύθηκε στα μέσα Οκτωβρίου, το εμπόριο άνθρακα συνεχίζεται με ρυθμό ίδιο με τα προηγούμενα έτη. Μέχρι την στιγμή που το Barawe χάθηκε τον Οκτώβριο, al Shabab εξακολουθούσε να φορτώνει και να εξάγει κάρβουνο από το λιμάνι. Και ακόμα και σήμερα, έμποροι και μεσίτες συνεχίζουν να διευκολύνουν τις «συστηματικές παραβιάσεις» τής εντολής απαγόρευσης από τα Ηνωμένα Έθνη, και το σομαλικό κάρβουνο συνεχίζει να εμφανίζεται στις αγορές τού Συμβουλίου Συνεργασίας τού Κόλπου (Gulf Cooperation Council). Συνολικά, υπογράμμιζε η έκθεση, η συνεχιζόμενη επιβίωση της al Shabab είναι εξασφαλισμένη λόγω της εμπορικής λειτουργίας της, ο ακρογωνιαίος λίθος τής οποίας παραμένει το εμπόριο άνθρακα [7].

Ημέρες μετά την έκδοση της έκθεσης, το Συμβούλιο Ασφαλείας υιοθέτησε το Ψήφισμα 2182 [8] που επιτρέπει την χρήση ναυτικής δύναμης για να διακόψει το εμπόριο. Αν οι εμπορικοί κόμβοι στην περιοχή τού Κόλπου δεν σταματήσουν το εμπόριο, φαίνεται ότι τα πολεμικά πλοία της συνδυασμένης Ναυτικής Δύναμης, μιας 30εθνούς ναυτικής συνεργασίας που περιπολεί στην περιοχή για την αποτροπή τής πειρατείας, θα πρέπει να κάνουν την δουλειά. Είναι πάρα πολύ νωρίς για να πούμε εάν η νέα αποστολή σφίγγει τα λουριά στην αλ Σαμπάμπ. Αν λειτουργήσει, όμως, αυτό θα σηματοδοτήσει μια νέα εποχή στον πόλεμο εναντίον τής τρομοκρατικής οργάνωσης.

Για πολύ καιρό, οι χώρες τής περιοχής τού Κόλπου ήταν υπερβολικά ανεκτικές, όταν επρόκειτο για την χρηματοδότηση της τρομοκρατίας. Τις τελευταίες εβδομάδες, ένα μεγάλο μέρος τής δηκτικότητας έχει κατευθυνθεί σε αρκετές από αυτές τις χώρες για τις αδύναμες προσπάθειές τους να διαταράξουν την χρηματοδότηση του Ισλαμικού Κράτους τού Ιράκ και της αλ-Σαμ και άλλων καθορισμένων ως τρομοκρατικών οργανώσεων. Αλλά το εμπόριό τους με την Σομαλία αποτελεί επίσης ένα πρόβλημα, και πρέπει να σταματήσει εάν πρόκειται κάποτε το Κέρας τής Αφρικής να απαλλαγεί από την al Shabab, μια ομάδα που έχει καταλάβει έδαφος και επέβαλε βίαιη διακυβέρνηση σε αυτούς που έχει υπό τον έλεγχό της, για πολύ περισσότερο καιρό από όσο το ISIS.

Copyright © 2002-2014 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: http://www.foreignaffairs.com/articles/142371/tom-keatinge/black-market

Σύνδεσμοι:
[1] https://twitter.com/keatingetom
[2] http://www.economist.com/news/middle-east-and-africa/21623793-unlikely-l...
[3] http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2013/413
[4] http://english.alarabiya.net/en/perspective/analysis/2013/10/31/The-busi...
[5] https://www.un.org/News/Press/docs/2012/sc10550.doc.htm
[6] http://www.un.org/sc/committees/751/pdf/Implementation Assistance Notice1-E.pdf
[7] http://www.un.org/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/2014/726
[8] http://www.un.org/press/en/2014/sc11613.doc.htm

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στη διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στη διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr