Η ξεχασμένη κληρονομιά της «Τρίαινας»

Από το 1979, η προσοχή μετατοπίστηκε στην Τεχεράνη και η «Τρίαινα» σχεδόν αφανίστηκε. Κατά την διάρκεια του πολέμου του Yom Kippur τον Οκτώβριο του 1973, ο σάχης εντάχθηκε στο εμπάργκο πετρελαίου του ΟΠΕΚ, τιμωρώντας τις χώρες που σχετίζονταν με το Ισραήλ και ανακόπτοντας τις αποστολές πετρελαίου στο Ισραήλ. Το 1975, ο Pahlavi έδωσε μια αποκαλυπτική συνέντευξη αναγνωρίζοντας ανοιχτά τις σχέσεις του στρατού και των μυστικών Υπηρεσιών ανάμεσα στο Ιράν και το Ισραήλ, εξορθολογίζοντάς τις από την άποψη της αραβικής εχθρότητας κατά την περίοδο διακυβέρνησης του Νάσερ. «Αλλά τώρα η κατάσταση έχει αλλάξει», πρόσθεσε. «Τα Ισραηλινά μέσα ενημέρωσης μάς επιτίθενται ενεργά…. Ενημερώσαμε το Ισραήλ ότι δεν μπορεί να κατακτήσει ολόκληρο τον αραβικό κόσμο. Για κάτι τέτοιο θα χρειάζονταν έναν πληθυσμό τουλάχιστον 20-30 εκατομμυρίων…. Το Ισραήλ απαιτεί την προσοχή όλων των αραβικών εθνών. Δεν είμαι σίγουρος ότι υπάρχει οριστική λύση για το πρόβλημα αυτής της αντιπαράθεσης».

Μετά την πτώση του σάχη και την κατάρρευση της «Τρίαινας», οι σχέσεις του Ισραήλ και της Τουρκίας διατήρησαν το αρχικό τους σκαμπανέβασμα, ανάλογα με τις κρίσεις και τις επιτυχίες της Τουρκίας στον αραβικό κόσμο. Μετά από μια περίοδο παρακμής στα τέλη της δεκαετίας του 1980, οι ανώτεροι Ισραηλινοί αξιωματούχοι επένδυσαν σημαντικά στην ανοικοδόμηση της σχέσης αυτής, γεγονός που συμπεριελάμβανε την βοήθεια στην Τουρκία για την αντιμετώπιση της αρμενικής ομάδας πίεσης στην Ουάσιγκτον. Μια σημαντική στρατηγική αναβάθμισης στις σχέσεις Ισραήλ-Τουρκίας έλαβε χώρα κατά την διάρκεια της δεκαετίας του 1990, με επικεφαλής τις πανίσχυρες τουρκικές ένοπλες δυνάμεις. Η Άγκυρα σύναψε συμφωνίες πώλησης όπλων με την Ιερουσαλήμ, ενώ οι Τούρκοι ηγέτες επεσκέφθησαν το Ισραήλ. Τελικά, η άνοδος του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης της Τουρκίας στην εξουσία το 2002, υπό τον Ερντογάν, προανήγγειλε μια ακόμη πτωτική πορεία για τις σχέσεις με το Ισραήλ. Το ναδίρ της σχέσης αυτής έφτασε με το περιστατικό του Mavi Marmara το 2010, κατά το οποίο Ισραηλινοί ναυτικοί καταδρομείς σκότωσαν, ως αυτοάμυνα, εννέα Τούρκους Ισλαμιστές σε διεθνή ύδατα κατά την διάρκεια μιας ασύνετης κατάληψης πλοίου με τουρκική βοήθεια που κατευθυνόταν στην Λωρίδα της Γάζας.

Από την σκοπιά του Ισραήλ, η «Τρίαινα» αποτελούσε μονόπλευρη συμμαχία πληροφοριών υπό την λάμψη ενός πομπώδους πρωτοκόλλου: Το Ισραήλ παρείχε πολύ καλύτερη πληροφόρηση και περισσότερη τεχνογνωσία αναφορικά με τις μυστικές Υπηρεσίες από ό, τι έλαβε σε αντάλλαγμα. Παρά την έλλειψη πραγματικής ουσίας σε τριμερές επίπεδο, η «Τρίαινα» έστειλε ένα σημαντικό μήνυμα στους Αμερικανούς, τους Σοβιετικούς και τους Άραβες: Το Ισραήλ δεν ήταν μόνο του ˑ είχε σημαντικούς περιφερειακούς συμμάχους. Από το σημείο εκκίνησης της οξείας απομόνωση του Ισραήλ στην δεκαετία του 1950, αυτό είχε τεράστια σημασία. Προέβαλε αποτροπή, διατηρησιμότητα και σταθερότητα σε μια περίοδο όπου το ίδιο το Ισραήλ βρέθηκε χαμένο σε ένα ευρύτερο εχθρικό τοπίο.

Copyright © 2015 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/turkey/2015-05-07/trident-s-forg...

Σύνδεσμοι
[1] http://www.nytimes.com/2009/01/30/world/europe/30clash.html

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στη διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στη διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr