Η αναδιοργάνωση του ΝΑΤΟ στην Βαλτική

Η Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ στην Ουαλία τον Σεπτέμβριο του 2014, οδήγησε στην απαρχή θεμελιωδών αλλαγών. Παρ’ όλο που στον Στρατηγικό του Σχεδιασμό για το 2010, το ΝΑΤΟ έθεσε ως βάση τρεις συγκεκριμένες προτεραιότητες (Συλλογική Άμυνα, Διαχείριση Κρίσεων, Ασφάλεια μέσα από τη Συνεργασία), τα γεγονότα των τελευταίων ετών δείχνουν πως η Διαχείριση Κρίσεων είναι αυτή που «κρατά τα ηνία».

Με το ξέσπασμα της κρίσης στην Ουκρανία, η συλλογική άμυνα αποτέλεσε την primus inter pares αποστολή του ΝΑΤΟ. Στην Σύνοδο της Ουαλίας η Συμμαχία συμφώνησε στην δημιουργία του RAP (Readiness Action Plan, Σχέδιο Ετοιμότητας Δράσης), το οποίο αποτελεί το σημαντικότερο εργαλείο, με την χρήση του οποίου το ΝΑΤΟ θα προσανατολίσει για μια ακόμη φορά την διάταξη των δυνάμεών του με στόχο την Συλλογική Άμυνα. Η συμφωνία για τις αρχικές προτάσεις που αφορούν στην εφαρμογή του RAP, έγινε στις αρχές του Φεβρουαρίου του 2015, σε συνάντηση των αρμόδιων Υπουργών Άμυνας, ενώ οι αποφάσεις που ελήφθησαν στην Ουαλία θα πρέπει να έχουν υλοποιηθεί μέχρι και την Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ το 2016 στην Πολωνία.

READINESS ACTION PLAN (RAP)

Το Σχέδιο Ετοιμότητας Δράσης (RAP) αποτελεί το σημείο εκκίνησης για την αναδιοργάνωση της Συμμαχίας και απαιτεί πλήθος αλλαγών στον σχεδιασμό, στην επιμελητεία, στους εξοπλισμούς και στην διεξαγωγή των στρατιωτικών ασκήσεων. Δίνει έμφαση σε δύο πεδία: Στα βραχυπρόθεσμα μέτρα καθησυχασμού και στα μακροπρόθεσμα μέτρα προσαρμογής.

Ήδη, τα μέτρα καθησυχασμού βρίσκονται σε εφαρμογή μετά από το ξέσπασμα της κρίσης στην Ουκρανία, με την Συμμαχία να επικοινωνεί στα μέλη των ανατολικών της κρασπέδων ότι μπορούν να βασιστούν στις υποσχέσεις του ΝΑΤΟ για βοήθεια. Τα μέτρα αυτά αφορούν στους συμμάχους που βρίσκονται «εκτεθειμένοι» στην απειλή και λειτουργούν ως παράγοντας αποτροπής για τον αντίπαλο. Περιλαμβάνουν την πολιτική για τον εναέριο χώρο στην Βαλτική, περισσότερες πτήσεις των νατοϊκών αεροσκαφών επιτήρησης (AWACS) πάνω από την Πολωνία και την Ρουμανία, εντατικοποίηση της θαλάσσιας επιτήρησης, διεξαγωγή περισσότερων ασκήσεων και μεγαλύτερο αριθμό εμπλεκόμενου προσωπικού.

Την ίδια στιγμή, η Συμμαχία επιδιώκει την βελτίωση της ετοιμότητας και της ικανότητας αντίδρασης. Το παραπάνω σημαίνει επί της ουσίας, σχεδιασμό, logistics και εξοπλισμό για την μεταφορά μεγαλύτερου αριθμού δυνάμεων, σε συντομότερο χρονικό διάστημα, στο θέατρο των επιχειρήσεων. Πλέον, δεν γίνεται λόγος για δυνάμεις των 3.000 ανδρών (όπως στο Αφγανιστάν) αλλά για δυνάμεις που φτάνουν τους 40.000 (με μακροπρόθεσμο στόχο τους 100.000), που θα μπορούν να μεταφερθούν και να δράσουν στο θέατρο των επιχειρήσεων.

Η προσαρμογή αυτή λαμβάνει χώρα με εστίαση σε συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές και με την ενδυνάμωση τοπικών κόμβων (δυνάμεων). Μέρος αυτού του σχεδίου αποτελεί και η δημιουργία μικρών τοπικών δυνάμεων (NATO Force Integration Units, NFIU). Κάθε τέτοια δύναμη θα αποτελείται από περίπου 40 άνδρες με μόνιμη παρουσία, αρχικά στα Βαλτικά κράτη, την Πολωνία, την Βουλγαρία και την Ρουμανία. Οι δυνάμεις αυτές θα εξυπηρετούν – διευκολύνουν την άμεση μεταφορά δυνάμεων στην κάθε περιοχή, ενώ παράλληλα θα βοηθούν στον σχεδιασμό και στον συντονισμό της εκπαίδευσης και των ασκήσεων. Την ίδια στιγμή, τα Στρατηγεία του ΝΑΤΟ στην Ρουμανία (multinational Division Headquarters South-East) και το multinational Corps Headquarters North-East (MNC NE) στο Szczecin της Πολωνίας, το οποίο ελέγχεται από την Γερμανία, την Πολωνία και την Δανία, πρόκειται να αναλάβουν μεγαλύτερες ευθύνες. Το MNC NE θα αυξήσει την ετοιμότητά του, θα αναλάβει περισσότερες αποστολές και θα αποτελέσει κόμβο συνεργασίας στην περιοχή.

Στο πλαίσιο της παραπάνω προσαρμογής λαμβάνει χώρα και η αναδιοργάνωση της ταχείας δύναμης αντίδρασης, γνωστή ως NATO Response Force (NRF). Μελλοντικά προβλέπεται πιο ενισχυμένη NRF, η οποία θα δύναται να αναπτυχθεί πιο γρήγορα. Επιπλέον, αναμένεται να δημιουργηθεί, εντός της NRF, μια μικρή δύναμη ταχείας αντίδρασης (περίπου 5.000 ανδρών), η οποία θα αναπτύσσεται σε ιδιαίτερα μικρό χρονικό διάστημα. Πρόκειται για την Very High Readiness Joint Task Force (VJTF), η οποία, παρά τον αμυντικό της χαρακτήρα, πολλές φορές αναφέρεται ως «αιχμή του δόρατος». Ορισμένα δε στοιχεία της VJTF θα αναπτύσσονται στο θέατρο των επιχειρήσεων εντός δύο ή τριών ημερών.

Σημειώνεται ότι τα μέτρα που αφορούν στο Σχέδιο Ετοιμότητας Δράσης (RAP) συνδέονται μεταξύ τους, καθώς το MNC NE σχεδιάζεται να μπορεί να αναλάβει τη διοίκηση των VJTF από το 2016 και των δυνάμεων NRF από το 2018 στην Βαλτική και στην Πολωνία.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΓΕΡΜΑΝΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΙΣΟΡΡΟΠΙΕΣ ΣΤΗΝ ΣΥΜΜΑΧΙΑ

Είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι η Γερμανία έχει επηρεάσει σε πολύ μεγάλο βαθμό την δημιουργία της στρατηγικής προσαρμογής, ενώ την ίδια στιγμή συνεισφέρει και υλικά. Προς αυτόν τον σκοπό το Βερολίνο παρέχει σημαντική δύναμη, μέχρι και 8 Ταξιαρχιών. Στο πλαίσιο της RAP η Γερμανία αυξάνει την συμμετοχή των ναυτικών της δυνάμεων στην Βαλτική και έχει ήδη ξεκινήσει να αυξάνει τον αριθμό των στρατιωτών της στις ασκήσεις που διεξάγονται στην περιοχή. Αναφορικά με τα μέτρα προσαρμογής, το Βερολίνο λαμβάνει μέρος σε όλες τις δυνάμεις NFIU, ενώ παράλληλα διπλασίασε τον αριθμό του προσωπικού του στο MNC NE, από 60 σε 120. Η Γερμανία επίσης αποτελεί το πρώτο κράτος που αναλαμβάνει την διοίκηση της νέας VJTF για το έτος 2015.

Το Βερολίνο, ήδη από το 2013, έχει συμφωνήσει με το ΝΑΤΟ ότι θα λειτουργήσει ως ηγέτιδα δύναμη αναφορικά με τις δυνάμεις NRF. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο το Γερμανο-ολλανδικό σώμα στο Münster έχει αναλάβει, από τον Ιανουάριο του 2015, την διοίκηση των δυνάμεων NRF (land forces). Η Συμμαχία έχει αναθέσει σε αυτό το σώμα την διεξαγωγή των στρατιωτικών ασκήσεων, ως δοκιμή για το κατά πόσον οι δυνάμεις που αποτελούν την «αιχμή του δόρατος» (και αναφέρθηκαν προηγουμένως) μπορούν να συγκροτηθούν και να είναι ετοιμοπόλεμες σε οποιαδήποτε περιοχή τους ανατεθεί, μέσα στις πρώτες 30 ημέρες. Φυσικά, ο σχεδιασμός αυτός δεν πρόκειται να υλοποιηθεί άμεσα αλλά σε φάσεις μέχρι το 2017, οπότε και στοχεύεται να έχει καταστεί πλήρως επιχειρησιακή η VJTF. Στο διάστημα μέχρι τότε, οι απαιτήσεις θα αυξάνονται σταδιακά ώστε στην τελική φάση να ικανοποιηθούν όλες τις προϋποθέσεις που έχουν τεθεί.

Στην πρώτη φάση (2015), η Γερμανία, η Ολλανδία και η Νορβηγία θα παρέχουν την πλειοψηφία του απαιτούμενου προσωπικού αναλαμβάνοντας παράλληλα και το σχετικό κόστος. Οι δύο πρώτες συνεισφέρουν το μεγαλύτερο ποσοστό, με την Γερμανία να παρέχει περίπου 2.700 στρατιώτες, σε ένα σύνολο 5.000. Το Βερολίνο παρέχει επίσης δυνάμεις αλεξιπτωτιστών, μεταφορικά αεροσκάφη και δυνάμεις μηχανικού.

Μέσα από όλη την προαναφερθείσα συνεισφορά, η Γερμανία κερδίζει συνεχώς και αυξάνει την αξιοπιστία και το εκτόπισμά της στους κόλπους της Συμμαχίας. Με την υποστήριξη της Γαλλίας και του Ηνωμένου Βασιλείου, το Βερολίνο κατάφερε να απορρίψει εναλλακτικές προτάσεις που αφορούσαν τον καθησυχασμό και την προσαρμογή. Παράδειγμα μιας τέτοιας πρότασης είναι η προωθημένη άμυνα, με την ύπαρξη μιας μόνιμης μεγάλης στρατιωτικής δύναμης στην Ανατολική Ευρώπη. Το παραπάνω είχε ως αποτέλεσμα η Γερμανία να κατηγορηθεί ότι λειτουργεί «φιλορωσικά». Εν μέσω όλης αυτής της κριτικής, η Γερμανία προσπαθεί να διατηρήσει ανοιχτούς τους διαύλους επικοινωνίας με την Μόσχα, μέσα από την σύγκλιση του Συμβουλίου ΝΑΤΟ – Ρωσίας (NATO – Russia Council). Η ενισχυμένη συμμετοχή του Βερολίνου στο Readiness Action Plan (RAP) παρέχει τις δυνατότητες στην Γερμανία να προωθεί τέτοιες προτάσεις και να ενισχύει το προφίλ της ως ισχυρός παίχτης στην πολιτική ασφαλείας. Την ίδια στιγμή, στους κόλπους του ΝΑΤΟ και μέσα από την συμμετοχή και συνδρομή στο στρατιωτικό κομμάτι, η Γερμανία ενισχύει την επιρροή της στην λήψη των αποφάσεων της Συμμαχίας. Το παραπάνω διευκολύνεται και από το γεγονός ότι παραδοσιακές ηγετικές δυνάμεις έχουν εστιάσει σε άλλα ζητήματα (π.χ. η Γαλλία στην Αφρική), δεν διαθέτουν τις απαραίτητες δυνάμεις και πόρους για να «ηγηθούν» στην παρούσα χρονική περίοδο (π.χ. το Ηνωμένο Βασίλειο) ή απλά, παρόλο που συνεισφέρουν δυναμικά, έχουν αποφασίσει να αφήσουν το σχεδιασμό (RAP) στους Ευρωπαίους (Ηνωμένες Πολιτείες).

Copyright © 2015 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition