Αντιμέτωποι με την πραγματικότητα για την Τουρκία

Περίπου όπως η δημοκρατία έγινε κεντρικής σημασίας για την αμερικανο-τουρκική συμμαχία μόνο αφότου η Τουρκία έγινε δημοκρατική, η ένταξη στο ΝΑΤΟ φάνηκε να γίνεται ένα καθοριστικό στοιχείο της Δυτικής ταυτότητας της Τουρκίας μόνο αφότου η Τουρκία είχε ήδη ενταχθεί στην συμμαχία. Μετά την ένταξη της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ το 1952, Τούρκοι και Αμερικανοί αξιωματούχοι μνημόνευσαν την στιγμή ως το αποκορύφωμα του ονείρου του Ατατούρκ, ως την τελική απόδειξη ότι η Τουρκία είχε γίνει δεκτή ως μια Δυτική και ευρωπαϊκή χώρα [9]. Αλλά στην ταραχώδη έλευση του Ψυχρού Πολέμου, οι στρατηγικές πραγματικότητες ήταν πολύ πιο σημαντικές για την ένταξη της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ από όσο οι ευρείες αφηγήσεις περί τουρκικής ταυτότητας. Πράγματι, όταν οι αξιωματούχοι των ΗΠΑ πρότειναν μια βορειοατλαντική συμμαχία που θα ενώνει τις χώρες της βορειοδυτικής Ευρώπης, οραματίστηκαν αρχικά μια ξεχωριστή συμμαχία -ίσως επικεντρωμένη στην Μέση Ανατολή ή την Μεσόγειο- η οποία θα περιλάμβανε την Τουρκία και μια σειρά από άλλες χώρες. Οι Τούρκοι ηγέτες επιδίωξαν να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ, επειδή συνειδητοποίησαν ότι σε όποια συμμαχία των ΗΠΑ περιέχοντο η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, θα ήταν εκείνη [η συμφωνία] που η Ουάσινγκτον θα ήταν περισσότερο αποφασισμένη να υπερασπιστεί. Όταν η συμμαχία προχώρησε να δεχθεί την Ιταλία (που δεν είναι χώρα του Βόρειου Ατλαντικού), το ΝΑΤΟ έχασε την αρχική γεωγραφική του λογική, και οι Τούρκοι πολιτικοί πολλαπλασίασαν τις προσπάθειές τους για να ενταχθούν. Καθώς το ΝΑΤΟ άρχισε να φαίνεται σαν το μόνο παιχνίδι που παιζόταν, πολλοί Αμερικανοί αξιωματούχοι άρχισαν να ανησυχούν ότι μια άρνηση για ένταξη της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ θα έστελνε λάθος μήνυμα προς αμφότερες την Άγκυρα και την Μόσχα -δηλαδή, ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν ήταν πραγματικά δεσμευμένες στην άμυνά τους.

Μια τελετή στο μαυσωλείο του Κεμάλ Ατατούρκ που σηματοδοτεί την επέτειο του θανάτου του, στην Άγκυρα, τον Νοέμβριο του 2014. UMIT BEKTAS / REUTERS
--------------------------------------

ΑΣ ΕΙΜΑΣΤΕ ΕΙΛΙΚΡΙΝΕΙΣ

Με την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Τουρκία έχασαν την αντικομμουνιστική αιτία που τις ένωνε. Όμως, ορισμένες από τις εντάσεις που εμφανίστηκαν πρόσφατα στην συμμαχία παρ’ όλα αυτά απηχούν εκείνες που υπήρχαν κατά την διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Εξετάστε την απροθυμία της Άγκυρας, το 2009 και το 2010, να ενταχθεί στις εντεινόμενες Δυτικές κυρώσεις κατά του Ιράν [10], όπου η Τουρκία έχει μεγάλα επιχειρηματικά συμφέροντα. Μερικοί κριτικοί των ΗΠΑ εξέφρασαν αποτροπιασμό για το ότι η Τουρκία θα προσπαθούσε να διατηρήσει καλές σχέσεις με ένα καταπιεστικό θεοκρατικό καθεστώς μόνο και μόνο επειδή η κυβέρνησή του έτυχε να ελέγχει άφθονες πηγές ενέργειας. Αλλά κάτω από την οργή υπάρχει μια πιο διαρθρωτική πηγή έντασης: Η Άγκυρα είχε κάθε λόγο να ανησυχεί σχετικά με έναν πυρηνικά εξοπλισμένο γείτονα, αλλά θα μπορούσε να αντέξει να είναι πιο αδιάφορη για την απειλή, διότι ήξερε ότι εξακολουθούσε να προστατεύεται από την πυρηνική ομπρέλα του ΝΑΤΟ. Η απογοήτευση των αξιωματούχων των ΗΠΑ εκείνη την εποχή θα ήταν οικεία στους αντίστοιχους της προηγούμενης γενιάς, οι οποίοι ανησυχούσαν ότι η ασφάλεια που της παρασχέθηκε από την ένταξη στο ΝΑΤΟ είχε αφήσει ελεύθερη την Τουρκία να συνεχίζει την διαμάχη της με την Ελλάδα για την Κύπρο εις βάρος του ΝΑΤΟ.

Πράγματι, οι αμερικανο-τουρκικές σχέσεις δεν ήταν ποτέ απολύτως ομαλές, και εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν μια μακρά λίστα με λόγους για τους οποίους η Τουρκία υπήρξε μια προβληματική σύμμαχος, οι Τούρκοι διπλωμάτες έχουν μια εξίσου μακρά λίστα παραπόνων για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Με το να υποστηρίζουν επανειλημμένα [11] ότι οι Κούρδοι τρομοκράτες ήταν το ηθικό ισοδύναμο του ISIS, για παράδειγμα, ο Ερντογάν εμφανίστηκε ανησυχητικά εθελοτυφλών στην εξαιρετική βαρβαρότητα του ISIS. Ωστόσο, θα πρέπει επίσης να είναι σαφές το γιατί η Τουρκία είναι αναστατωμένη από την στήριξη της Ουάσινγκτον προς τους Κούρδους μαχητές στην Συρία, των οποίων οι Κούρδοι σύμμαχοι στην Τουρκία [12] σκοτώνουν Τούρκους στρατιώτες σε μια συνεχιζόμενη εμφύλια σύγκρουση.

Εν μέσω συνεχιζόμενων ανησυχιών ότι η βία από τον εμφύλιο πόλεμο της Συρίας [13] εξαπλώνεται στην Τουρκία, το ΝΑΤΟ θα παραμείνει σημαντικός εγγυητής της σταθερότητας της χώρας. Αλλά για να μπει πραγματικά ο κίνδυνος εξάπλωσης στην άκρη, θα απαιτηθεί αποτελεσματική αμερικανο-τουρκική συνεργασία προς μια διπλωματική λύση στην Συρία. Για να πετύχει αυτή η συνεργασία, Αμερικανοί και Τούρκοι πολιτικοί παρομοίως χρειάζονται μια ειλικρινή κατανόηση των ριζών και της ιστορίας της σχέσης των χωρών τους.

Copyright © 2015 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα ελληνικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/turkey/2015-12-09/getting-real-a...