Η Γερμανία και η γενοκτονία των Αρμενίων | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η Γερμανία και η γενοκτονία των Αρμενίων

Απάντηση του Βερολίνου προς τον Ερντογάν;

Στις 2 Ιουνίου, το κοινοβούλιο της Γερμανίας, η Μπούντεσταγκ, ψήφισε [1] για να ανακηρύξει τις μαζικές δολοφονίες των Αρμενίων από τους Οθωμανούς Τούρκους το 1915 ως γενοκτονία. Η κίνηση, η οποία ήρθε ένα χρόνο μετά την εκατονταετηρίδα [2] της γενοκτονίας των Αρμενίων, έπιασε τους περισσότερους παρατηρητές εξαπίνης, συμπεριλαμβανομένου του προέδρου της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος γρήγορα κατήγγειλε το ψήφισμα και ανακάλεσε τον πρεσβευτή του από το Βερολίνο. Κρίνοντας από προηγούμενα παραδείγματα, όμως, η ψηφοφορία είναι απίθανο να διαταράξει σοβαρά τις τουρκο-γερμανικές σχέσεις.

Οι Γερμανοί δεν είναι οι πρώτοι που κάνουν αυτό το βήμα και δεν θα είναι οι τελευταίοι. Στην Ευρώπη, ακολουθούν το παράδειγμα της Αυστρίας, της Γαλλίας [3], της Σουηδίας και πολλών άλλων χωρών που έχουν αναγνωρίσει την γενοκτονία των Αρμενίων κατά τα τελευταία λίγα χρόνια. Σχεδόν όλοι οι ιστορικοί της περιόδου συμφωνούν ότι η μαζική θανάτωση των Αρμενίων ήταν μια πράξη γενοκτονίας, αν και ο όρος είναι ασαφής και επινοήθηκε 30 χρόνια μετά.

Αλλά η τοποθεσία και το χρονοδιάγραμμα αυτού του ψηφίσματος για γενοκτονία το κάνουν ξεχωριστό. Όταν οι Οθωμανοί άρχισαν να απελαύνουν Αρμένιους κατά την διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, η Γερμανία ήταν ο στενότερος σύμμαχός τους. Οι Γερμανοί αξιωματικοί και στρατιώτες δεν είχαν άμεσο ρόλο στις απελάσεις που αφάνισαν σχεδόν το σύνολο του αρμενικού πληθυσμού της αυτοκρατορίας, αλλά δεν έκαναν τίποτα για να τους σταματήσουν.

Το 1921, ο Γερμανός στρατηγός Liman van Sanders, ο οποίος είχε διοικήσει τις γερμανικές δυνάμεις στην Τουρκία κατά την διάρκεια του πολέμου, πρόσφερε την πρώτη μεγάλη συγγνώμη όταν κατέθεσε στην δίκη του νεαρού Αρμένιου που δολοφόνησε τον Ταλάτ Πασά, τον Οθωμανό υπουργό Εσωτερικών και αρχιτέκτονα της γενοκτονίας. Το ψήφισμα της Bundestag συνεχίζει από εκεί όπου σταμάτησε ο Sanders, μιλώντας για την «ιστορική ευθύνη της Γερμανίας» για τις σφαγές.

Το γερμανικό ψήφισμα είναι επίσης σημαντικό εξαιτίας της σκιάς του Ολοκαυτώματος. Στην δεκαετία του 1940, ο Πολωνός δικηγόρος Raphael Lemkin επινόησε τον όρο «γενοκτονία» κυρίως για να περιγράψει το Ολοκαύτωμα των Εβραίων. Η στενή σύνδεση του όρου με το Ολοκαύτωμα αφήνει τα άλλα παραδείγματα γενοκτονίας που επικαλέστηκε ο Lemkin -συμπεριλαμβανομένης της σφαγής του ενός εκατομμυρίου Αρμενίων- σε μια δυσάρεστη θέση: Συγκρίνονται συνεχώς με ένα ακόμη μεγαλύτερο και πιο σκόπιμη παράδειγμα μαζικής θανάτωσης. Βοηθά επίσης να εξηγηθεί γιατί οι Τούρκοι οπισθοχωρούν τόσο έντονα από τον όρο «γενοκτονία»: Αισθάνονται ενστικτωδώς ότι εξομοιώνει την συμπεριφορά των παππούδων τους με εκείνη των Ναζί.

Οι Γερμανοί βουλευτές διατύπωσαν το ψήφισμα της Bundestag με ευαισθησία για να αποφύγουν να υπονοηθεί ότι κάνει την Γερμανία καθ’ οποιονδήποτε τρόπο λιγότερο υπεύθυνη για το δικό της ιστορικό έγκλημα, γράφοντας ότι «Ταυτόχρονα, συνειδητοποιούμε τα διακριτά χαρακτηριστικά του Ολοκαυτώματος, για το οποίο η Γερμανία φέρει την ενοχή και την ευθύνη».

13062016-1.jpg

Μέλη της αρμενικής κοινότητας στην Γερμανία κρατούν πλακάτ που γράφουν «Η αναγνώριση τώρα λέει ευχαριστώ», κατά την διάρκεια της συνόδου της Βουλής για να συζητήσει την έγκριση ενός συμβολικού ψηφίσματος που δηλώνει την σφαγή των Αρμενίων από τους Οθωμανούς το 1915 ως μια «γενοκτονία», στο Βερολίνο, στην Γερμανία, τον Ιούνιο του 2016. STRINGER / REUTERS
---------------------------------------

Ωστόσο, η χρονική στιγμή της απόφασης εξακολουθεί να είναι περίεργη. Στο κάτω-κάτω, ο προφανής χρόνος για να περάσει [το ψήφισμα] ήταν πέρυσι, κατά την διάρκεια της εκατονταετηρίδας της γενοκτονίας. Ακόμη και πολλοί Αρμένιοι έχουν αναγνωρίσει ότι το πέρασμα των κοινοβουλευτικών ψηφισμάτων περί γενοκτονίας είναι μια κουρασμένη διαδικασία, η οποία μπορεί να τους παρέχει κάποιο είδος θεραπευτικής παρηγοριάς, αλλά που δεν έχει αναγκάσει την Τουρκία να αναγνωρίσει ή να αποζημιώσει τους απογόνους εκείνων που έχασαν την ζωή τους το 1915. Μετά το 2015, φάνηκε ότι ήρθε η ώρα να προχωρήσουμε.

Αλλά για πολλούς Γερμανούς πολιτικούς, αυτό ήταν ένας έμμεσος, έστω και μόνο συμβολικός, τρόπος για να απαντήσουν σε αυτό που είδαν ως τακτικές εκφοβισμού που ο Ερντογάν έχει χρησιμοποιήσει κατά την διάρκεια της μεταναστευτικής κρίσης [4], όταν απείλησε να στείλει χιλιάδες μετανάστες προς την Ευρώπη αν οι Τούρκοι δεν αποκτούσαν τα δικαίωμα να ταξιδεύουν χωρίς βίζα στην ΕΕ.

ΑΚΟΥΣΙΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ;

Η Γερμανία είναι από πολλές απόψεις μια δεύτερη Τουρκία στην Ευρώπη, με πληθυσμό πάνω από τρία εκατομμύρια άτομα τουρκικής καταγωγής. Μεταξύ αυτών, οι Κούρδοι και οι αριστεροί έχουν ισχυρή εκπροσώπηση, πράγμα που σημαίνει ότι το αριστερό κουρδικό κόμμα της Τουρκίας, το Λαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα (HDP), το οποία έλαβε το 10% των ψήφων στις τελευταίες εκλογές στην Τουρκία, έχει ένα πολύ ισχυρότερο προφίλ στην Γερμανία από ό, τι στην Τουρκία. Μια από τις κινητήριες δυνάμεις πίσω από την αρμενική κίνηση ήταν ο Cem Ozdemir, συν-επικεφαλής του Πράσινου Κόμματος της Γερμανίας και ένας ισχυρός σύμμαχος του HDP. Τα περισσότερα άλλα μέλη της μικρής ομάδας των Τουρκο-γερμανών στην Ομοσπονδιακή Βουλή υποστήριξαν επίσης το ψήφισμα.

Στην Τουρκία, το HDP έχει διευρύνει τον εαυτό του έτσι ώστε να είναι κάτι περισσότερο από ένα κουρδικό κόμμα και έχει γίνει μια ομάδα-ομπρέλα για όλες τις μειονότητες της Τουρκίας. Ως αποτέλεσμα, οι τοπικοί αξιωματούχοι του HDP στην κουρδικής πλειοψηφίας πόλη του Ντιγιαρμπακίρ έχουν ανακατασκευάσει μια αρμενική εκκλησία, εξέδωσαν μια απολογία προς τους Αρμένιους για τις σφαγές του 1915, και έχτισαν ένα μνημείο για τα θύματα. Στην Τουρκία, η αρμενική αιτία έχει ουσιαστικά ενωθεί με εκείνη των Κούρδων.

Στην πρώτη θητεία του ο Ερντογάν, ως πρωθυπουργός της Τουρκίας, έδωσε προτεραιότητα στο να επιτεθεί στον στρατό και το παλιό κεμαλικό κατεστημένο, οι οποίοι αντιπροσωπεύουν τις ελιτίστικες κοσμικές αξίες που αυτός περιφρονεί.

13062016-2.jpg

Μια γυναίκα κρατά ένα πορτρέτο του Cem Ozdemir, μέλους της Γερμανικής Ομοσπονδιακής Βουλής και συμπροέδρου του Κόμματος των Πρασίνων, κατά την διάρκεια διαμαρτυρίας κατά της έγκρισης του ψηφίσματος από το κοινοβούλιο της Γερμανίας που δηλώνει την σφαγή των Αρμενίων από τους Οθωμανούς το 1915 ως μια «γενοκτονία», στην Άγκυρα, τον Ιούνιο του 2016. UMIT BEKTAS / REUTERS
----------------------------------------------

Ταυτόχρονα, επέβλεψε την επέκταση των δικαιωμάτων των Κούρδων και έκανε το ιστορικό βήμα να επιτρέψει την πλήρη συζήτηση των ιστορικών θεμάτων-ταμπού όπως η καταστροφή των παλαιών χριστιανικών μειονοτήτων της Τουρκίας. Κατά την διάρκεια της πρώτης θητείας του, η Τουρκία έπαψε να είναι μια δημοκρατία στην οποία μόνο μια εθνοτική ομάδα, οι Τούρκοι, ήταν κυρίαρχη˙ κι άλλες εθνικότητες κέρδισαν μια θέση στον ήλιο.

Αλλά στο νέο αυταρχικό προσωπείο του, ο Ερντογάν έχει κηρύξει τον πόλεμο [5] στα δικαιώματα των Κούρδων [6] και κατ 'επέκταση σε εκείνα των Αρμενίων. Ο Ερντογάν θέλει μια νέα πλειοψηφία στο κοινοβούλιο, ώστε να μπορεί να προωθήσει τροποποιήσεις του συντάγματος και να δημιουργήσει μια πολύ πιο ισχυρή εκτελεστική προεδρία [7] με επικεφαλής τον εαυτό του. Για να γίνει αυτό, είναι στο στάδιο της απογύμνωσης των μελών HDP του κοινοβουλίου από την ασυλία τους, ώστε να μπορούν να διωχθούν με κατηγορίες τρομοκρατίας, να απομακρυνθούν από το κοινοβούλιο, και να αντικατασταθούν με νομιμόφρονες στον Ερντογάν.

Ένας από αυτούς που βρίσκονται υπό επίθεση είναι ο Αρμένιος-Τούρκος βουλευτής του HDP, Garo Paylan, ένας από εκείνους που έχει υπερασπιστεί τα δικαιώματα των μειονοτήτων και ο οποίος αμφισβήτησε το στοίχημα του Ερντογάν να είναι ο νέος Σουλτάνος της Τουρκίας. Ο Paylan χτυπήθηκε [8] σε ένα γρονθοκόπημα στο κοινοβούλιο στις 2 Μαΐου και λέει ότι και άλλα μέλη του κοινοβουλίου τον υπέβαλλαν σε εθνοτική κακοποίηση.

Το ψήφισμα της Bundestag μπορεί, επομένως, μόνο να κάνει πιο δύσκολη την ζωή για τον Paylan και τους συντρόφους του στην Τουρκία. Ο Επίτροπος της Γερμανίας για την Ενσωμάτωση, Aydan Ozoguz, ο οποίος είναι επίσης τουρκικής καταγωγής, προειδοποίησε [9] ότι ο Ερντογάν και οι Τούρκοι υπερεθνικιστές «θα κερδίσουν μια τεράστια ώθηση» από το ψήφισμα. Η μικρή αρμενική μειονότητα της Τουρκίας και οι δεκάδες χιλιάδες Αρμένιοι που εργάζονται ημι-νόμιμα στην Τουρκία είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι σε οποιαδήποτε σπασμωδική κίνηση που οι Αρχές μπορούν να επιλέξουν να εξαπολύσουν.

Ένα από τα θλιβερά διδάγματα από την επαύριο της γενοκτονίας του 1915 είναι ότι οι ξένες επεμβάσεις μπορούν συχνά να ωθήσουν τις τουρκικές Αρχές να επιτίθενται και πάλι σε μειονότητες ως [σαν να είναι] πεμπτοφαλαγγίτες και πράκτορες ξένων δυνάμεων. Ακόμα κι αν υπάρχει μια ορισμένη ιστορική απήχηση στο ψήφισμα της Γερμανίας, η πραγματική μάχη για την ευθύνη της Τουρκίας εξακολουθεί να διεξάγεται στην Άγκυρα και στο Ντιγιαρμπακίρ.

Copyright © 2016 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/turkey/2016-06-08/germany-and-ar...

Σύνδεσμοι:
[1] http://www.nytimes.com/2016/06/03/world/europe/armenian-genocide-germany...
[2] https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/g-word
[3] http://www.theguardian.com/world/2012/jan/24/turkey-warns-france-armenia...
[4] https://www.foreignaffairs.com/articles/europe/2016-03-29/europes-lousy-...
[5] https://www.foreignaffairs.com/articles/turkey/2016-06-03/ankaras-fight-...
[6] https://www.foreignaffairs.com/articles/turkey/2016-03-14/between-ankara...
[7] https://www.foreignaffairs.com/articles/turkey/2016-05-08/turkeys-king
[8] http://armenianweekly.com/2016/05/03/paylan-attacked/
[9] http://www.nytimes.com/2016/06/02/world/europe/armenian-genocide-germany...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition