Γέφυρες στο πουθενά | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Γέφυρες στο πουθενά

Η διαφθορά στις BRICS
Περίληψη: 

Οι παρεοκρατικές σχέσεις μεταξύ κατασκευαστικών εταιρειών και κυβερνήσεων δεν υπάρχουν μόνο στις χώρες BRICS.Οι ανεπτυγμένες χώρες δεν είναι απρόσβλητες από την διαφθορά. Όταν τεράστια ποσά χρημάτων κυνηγούν πάρα πολλούς φιλόδοξους και, ενδεχομένως, μη ρεαλιστικούς στόχους, με κακή εποπτεία, η απάτη τείνει να ακολουθεί.

Ο CHRISTOPHER SABATINI είναι λέκτορας Διεθνών Σχέσεων και Πολιτικής στην Σχολή Διεθνών και Δημόσιων Υποθέσεων στο Πανεπιστήμιο Columbia University και εκτελεστικός διευθυντής στο Global Americans, ένα think tank που εστιάζει στην εξωτερική πολιτική, την δημοκρατία και την κοινωνική συμμετοχικότητα στην Λατινική Αμερική.

Καθώς οι χώρες αναπτύσσονται οικονομικά, συχνά επενδύουν σε τεράστια δημόσια έργα. Επιχειρήσεις μεγάλων υποδομών, όπως οι γερμανικές Autobahn, τα τρένα υψηλών ταχυτήτων της Ιαπωνίας, και το φράγμα Hoover των Ηνωμένων Πολιτειών, επιδεικνύουν την μαεστρία μιας χώρας στην τεχνολογία. Γίνονται το σύμβολο της ανόδου μιας χώρας ως παγκόσμιας δύναμης.

Κατά τα τελευταία δέκα χρόνια, οι χώρες BRICS -Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα και Νότια Αφρική- έχουν κατασκευάσει εκατοντάδες τέτοια έργα. Βιομηχανικά πάρκα, αυτοκινητόδρομοι, ανισόπεδες διαβάσεις, αγωγοί, φράγματα και αθλητικές εγκαταστάσεις ήρθαν για να συμβολίσουν την άνοδό τους. Αλλά καθώς αυτές οι κυβερνήσεις δίνουν έμφαση στα γρήγορα, επιδεικτικά αποτελέσματα, δίνουν λιγότερη προσοχή στην ποιότητα και υποτιμούν τις σχετικές δαπάνες. Οι αδιαφανείς διαδικασίες σύναψης συμβάσεων επιτρέπουν στην διαφθορά να ευδοκιμεί και στην ποιότητα να πέφτει.

Τα αποτελέσματα αυτά δεν έχουν μόνο αμαυρώσει την φήμη αυτών των νέων οικονομικών δυνάμεων˙ έχουν κοστίσει και ζωές. Και θέτουν υπό αμφισβήτηση την πιο πρόσφατη δημιουργία της ομάδας [των χωρών αυτών], την Νέα Αναπτυξιακή Τράπεζα (New Development Bank). Αρχικά χρηματοδοτήθηκε με 50 δισ. δολάρια [1], με το μεγαλύτερο μέρος τους να έχει καταβληθεί από την Κίνα, και οι υποστηρικτές της ήλπιζαν ότι η τράπεζα –που στόχευε να είναι μια εναλλακτική της Παγκόσμια Τράπεζα και τις περιφερειακές αναπτυξιακές τράπεζες- θα παρέχει ταχύτερη πρόσβαση σε κεφάλαια για υποδομές. Αλλά είναι πιθανό, δεδομένης της αδυναμίας των χωρών αυτών να παρέχουν λογοδοσία στην επίβλεψη των εγχώριων έργων υποδομών τους, ότι η Νέα Αναπτυξιακή Τράπεζα θα επαναλάβει τα ίδια ακριβά λάθη με υψηλό κόστος.

ΟΙ ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΟΙ ΔΡΟΜΟΙ

Ο αναλυτής της Goldman Sachs, Jim O'Neill, πρώτος ομαδοποίησε την Βραζιλία, την Ρωσία, την Ινδία και την Κίνα το 2001, όταν υποστήριξε ότι ήταν οι χώρες που κατά πάσα πιθανότητα θα παράγουν ταχεία οικονομική ανάπτυξη κατά την επόμενη δεκαετία (η Νότια Αφρική προσχώρησε το 2010 [2]). Σήμερα, όμως, ένα άλλο φαινόμενο συνδέει τις BRICS: Σε κάθε μια από αυτές, τα σκάνδαλα διαφθοράς έχουν πλήξει τις κρατικά χρηματοδοτούμενες εταιρείες υποδομής και τα έργα που έχουν εποπτεύσει.

22072016-1.jpg

Διασώστες και εθελοντές αναζητούν επιζώντες κάτω από τα μεταλλικά συντρίμμια μιας πλάκας που κατέρρευσε σε μια υπό κατασκευή γέφυρα μετρό στην Βομβάη, τον Σεπτέμβριο του 2012. DANISH SIDDIQUI / REUTERS
----------------------------------------------

Στην Βραζιλία, ένα τεράστιο σκάνδαλο διαφθοράς που αφορά την ημι-κρατική εταιρεία πετρελαίου Petrobras [3] και κορυφαίες κατασκευαστικές εταιρείες της χώρας, έχει ρίξει το έθνος σε πολιτικό και οικονομικό χάος. Οι τέσσερις μεγαλύτερες εταιρείες υποδομών της χώρας –η Odebrecht [4], η Camargo Corrêa, η ΟΑΚ και η Andrade Gutierrez- ανέπτυξαν ένα περίτεχνο σχέδιο για να κανονίζουν δωροδοκίες και να υπερτιμολογούν την Petrobras σε συμβάσεις προμηθειών και κατασκευών στο επίπεδο των 3 δισ. δολαρίων [3]. Ήταν σε θέση να ξεφύγουν με αυτό, επειδή οι διαδικασίες υποβολής προσφορών για τα έργα δεν ήταν ανοιχτές σε δημόσιο έλεγχο˙ επειδή η εθνική νομοθεσία επιβάλλει ότι οι τοπικές εταιρείες πρέπει να παρέχουν οτιδήποτε μεταξύ 37% έως 55% του πλαισίου για επενδύσεις σε υπεράκτια, pre-salt κοιτάσματα πετρελαίου της Βραζιλίας˙ και επειδή αυτές οι τέσσερις εταιρείες ήταν οι μόνες που είναι αρκετά μεγάλες για να υποβάλουν προσφορά για πολλά από τα έργα. Τα έσοδα από τα παράνομα κέρδη τους, βρήκαν τον δρόμο για τις τσέπες τουλάχιστον 200 [5] πολιτικών [5] από 18 κόμματα [5], συμπεριλαμβανομένου 1,5 εκατομμυρίου δολαρίων [6] για υποτιθέμενη χρηματοδότηση της πολιτικής εκστρατείας του Michel Temer, του πρώην αντιπροέδρου και τώρα προσωρινού προέδρου, ο οποίος αντικατέστησε την Ντίλμα Ρούσεφ, καθώς εκείνη υφίσταται ακροάσεις επί μομφής εναντίον της.

Η διαφθορά δεν περιορίζεται στην Petrobras. Οι προσφορές για την κατασκευή του μεγαλύτερου φράγματος της Βραζιλίας, του αμφιλεγόμενου φράγματος Belo Monte, υποτίθεται ότι απέφεραν 41 εκατομμύρια δολάρια σε παράνομες συνεισφορές σε [πολιτικές] εκστρατείες από τις τρεις εκ των τεσσάρων μεγάλων εταιρειών που αναφέρθηκαν παραπάνω: Την Andrade Gutierrez, την Odebrecht και την Camargo Corrêa. Και καθώς η χώρα ετοιμάζεται να φιλοξενήσει τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2016, η ασφάλεια των υποδομών της Βραζιλίας έχει τεθεί υπό εξονυχιστικό έλεγχο. Κατά την διάρκεια του Παγκόσμιου Κυπέλλου της FIFA το 2014, μια αερογέφυρα κατέρρευσε [7] σκοτώνοντας δύο άτομα και τραυματίζοντας 22, και τον Απρίλιο του τρέχοντος έτους, μια νέα, 2,5 μιλίων ποδηλατο-γέφυρα [8] κατέρρευσε, σκοτώνοντας δύο.