Το στοίχημα της Theresa May | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Το στοίχημα της Theresa May

Γιατί οι εκλογές της Βρετανίας θα κάνουν λίγα για να διευκολύνουν το Brexit

Από την ξαφνική και απροσδόκητη προκήρυξή της τον περασμένο μήνα για γενικές εκλογές τον Ιούνιο, η Βρετανίδα πρωθυπουργός Theresa May κατάφερε να αποβάλει την φήμη περί αναποφασιστικότητας που την ακολουθούσε από τότε που ανέλαβε την εξουσία από τον David Cameron το περασμένο φθινόπωρο. Επίσης, συμβάλλοντας στις δημόσιες αντιλήψεις για την δύναμή της, προχώρησε σε επίθεση εναντίον της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με το να δημιουργήσει επιδέξια μια διαμάχη κατηγορώντας τις Βρυξέλλες ότι επιδιώκουν να επηρεάσουν τις εκλογές εναντίον της διαρρέοντας λεπτομέρειες από μια τεταμένη συζήτηση που είχε πρόσφατα με τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Jean-Claude Juncker, σε ένα ιδιωτικό δείπνο. Όπως μπορεί να είναι αναμενόμενο, η ανάμειξη της εθνικιστικής στάσης στην πολιτική μάχη έχει αποδειχθεί μεθυστική. Η γυναίκα που ονομάστηκε άλλοτε «Theresa Maybe» έχει τώρα αναδιαμορφωθεί από τον Τύπο ως η μετενσάρκωση της Boudicca, μιας μαχητικής βασίλισσας που οδήγησε τους αρχαίους Βρετανούς σε εξέγερση κατά της ρωμαϊκής κατοχής.

Όλα τα σημάδια δείχνουν μια δραματική νίκη για το Συντηρητικό Κόμμα της May στις επικείμενες εκλογές που θα διεξαχθούν στις 8 Ιουνίου. Πολλοί παρατηρητές ελπίζουν ότι μια αυξημένη κοινοβουλευτική πλειοψηφία θα απελευθερώσει την May από την δεξιά πτέρυγα του κόμματός της, η οποία πιέζει να οδηγηθεί το United Βασίλειο σε αυτό που πολλοί θεωρούν μια μη ρεαλιστική σκληρή συμφωνία στις διαπραγματεύσεις του με τις Βρυξέλλες. Με αυτές τις φωνές να μπαίνουν στο περιθώριο, θα μπορούσε να κάνει συμβιβασμούς με την ΕΕ, οι οποίοι θα μετριάσουν την ζημιά από την αποχώρησή του. Προβλέποντας προφανώς ένα τέτοιο αποτέλεσμα, οι αγορές χρήματος έγιναν πιο αισιόδοξες για το Ηνωμένο Βασίλειο από τότε που έγινε η ανακοίνωση των εκλογών.

16052017-1.jpg

Η Βρετανίδα πρωθυπουργός Theresa May σε προεκλογική εκδήλωση στο York, στις 9 Μαΐου 2017. PHIL NOBLE / REUTERS
------------------------------------------------------

Αλλά ένα τέτοιο αποτέλεσμα απέχει πολύ από το να είναι βέβαιο. Ειδικότερα, η βρετανική κυβέρνηση πρέπει να μεριμνήσει ώστε η προεκλογική ρητορική της - όπως το να κατηγορεί τους «γραφειοκράτες των Βρυξελλών» ότι χρησιμοποιούν «απειλές» για παρεμβολές στην δημοκρατική διαδικασία της Βρετανίας- να μην βλάψει τις πιθανότητές της να εξασφαλίσει μια παραγωγική συμφωνία με την ΕΕ μακροπρόθεσμα. Το Brexit είναι μια ιδέα που πάντα ακούγεται καλύτερα όταν συζητείται αφηρημένα και όχι λεπτομερώς, αλλά τελικά το Λονδίνο θα πρέπει να μετακινηθεί από την ρητορική στην πραγματικότητα.

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΜΕΤΑΣΤΡΟΦΗ

Η έξαρση της υποστήριξης προς το Συντηρητικό Κόμμα και η κατάρρευση των αντιπάλων του, του κεντροαριστερού Εργατικού Κόμματος και του ακροδεξιού Κόμματος της Ανεξαρτησίας του Ηνωμένου Βασιλείου (United Kingdom Independence Party, UKIP) είναι εκπληκτικές. Οι δημοσκοπήσεις παρέχουν σήμερα στους Συντηρητικούς ένα προβάδισμα 20 μονάδων έναντι των Εργατικών, ενώ η υποστήριξη προς το UKIP έχει ατροφήσει, αφού οι Συντηρητικοί έγιναν οι βασικοί φορείς στο κεντρικό ζήτημά τους –την αποχώρηση από την ΕΕ. Το Εργατικό Κόμμα βρίσκεται υπό τον ακροαριστερό ηγέτη του, Jeremy Corbyn, ο οποίος υποστηρίζει επίσης το Brexit, αλλά είναι αντιδημοφιλής ανάμεσα στους ηλικιωμένους, επαρχιακούς ψηφοφόρους που αποτελούν την σπονδυλική στήλη της υποστήριξης για έξοδο από την ΕΕ.

Τα πρόσφατα αποτελέσματα των τοπικών εκλογών, στα οποία οι Συντηρητικοί απήλαυσαν τις καλύτερες επιδόσεις τους σε μια δεκαετία, υποδηλώνουν ότι οι Συντηρητικοί θα μπορούσαν να βρεθούν με μια κοινοβουλευτική πλειοψηφία άνω των 100 [εδρών], μια δραματική βελτίωση από τις σημερινές τους 17. Η May ισχυρίστηκε ότι αναζητά μια μεγάλη πλειοψηφία για να δείξει στις Βρυξέλλες το πόσο ενωμένοι είναι οι Βρετανοί πίσω από την στρατηγική της για το Brexit. Στην πραγματικότητα, οι Βρετανοί είναι πιο διχασμένοι απέναντι στο Brexit από ποτέ, με μια πρόσφατη δημοσκόπηση [1] να δείχνει ότι για πρώτη φορά μια πλειοψηφία ψηφοφόρων λυπάται για την απόφαση να εγκατάλειψης της ΕΕ. Αλλά με τους Εργατικούς να προσπαθούν να ανακτήσουν το έδαφος που είχαν χάσει από το UKIP κατά την τελευταία δεκαετία στηρίζοντας το Brexit, μόνο τα μικρότερα κόμματα που δεν έχουν πιθανότητα σχηματισμού κυβέρνησης κάνουν προεκλογική εκστρατεία με βάση την παραμονή στην ΕΕ. Ως αποτέλεσμα, οι φιλο-ευρωπαίοι ψηφοφόροι δεν διαθέτουν επιλογές και η May δεν αντιμετωπίζει αξιόπιστες απειλές στον πολιτικό ορίζοντα.

Αυτό δεν σημαίνει ότι θα το βρει ευκολότερο να ζητήσει παραχωρήσεις από τις Βρυξέλλες μετά τις εκλογές. Η ΕΕ, η οποία σκέπτεται με όρους διεθνών και ενδοκοινοτικών υποχρεώσεων, δεν έχει κανένα λόγο να υποχωρήσει απλά επειδή ο διαπραγματευόμενος εταίρος της έχει ισχυρή εγχώρια υποστήριξη. Στην πραγματικότητα, οι υπεύθυνοι για την χάραξη πολιτικής στις Βρυξέλλες και το Βερολίνο θέλουν πραγματικά να πετύχει η May για τον αντίθετο λόγο: Ένα μεγαλύτερο κοινοβουλευτικό μπλοκ θα της δώσει επίσης περισσότερο περιθώριο για να κάνει παραχωρήσεις. Γι’ αυτό οι κατηγορίες της May ότι οι Βρυξέλλες προσπαθούν να υπονομεύσουν την θέση της στις επερχόμενες εκλογές δεν έχουν τόσο νόημα: Κανείς στην ήπειρο δεν ωφελείται από το να παραμείνει δεσμευμένη στις μη ρεαλιστικές απαιτήσεις της δεξιάς πτέρυγας του κόμματός της.

Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΑΝΤΕΠΙΤΙΘΕΤΑΙ

Η δεξιά των Συντηρητικών παραμένει η μεγαλύτερη απειλή για μια ενδεχόμενη συμφωνία μεταξύ της ΕΕ και του Ηνωμένου Βασιλείου. Παρακινημένοι από έναν φιλοπόλεμο εθνικιστικό Τύπο, πολλοί Συντηρητικοί βουλευτές ισχυρίζονται ότι θα ήταν καλύτερο για το Ηνωμένο Βασίλειο να αποπεμφθεί από την ΕΕ χωρίς να καταλήξει σε συμφωνία για μια μελλοντική σχέση. Αυτό θα επιτρέψει στο Λονδίνο να αποφύγει παραχωρήσεις σε θέματα όπως το να πληρώσει μη εκπληρωμένες οικονομικές υποχρεώσεις, την μετανάστευση και την συνεχιζόμενη δικαιοδοσία των ευρωπαϊκών δικαστηρίων στο Ηνωμένο Βασίλειο. Αλλά θα σήμαινε επίσης ότι το Ηνωμένο Βασίλειο θα χάσει την προνομιακή πρόσβαση στην αγορά στην οποία αποστέλλει σήμερα το 44% των εξαγωγών του. Η υποστελεχωμένη βρετανική δημόσια υπηρεσία δεν έχει ακόμη επεξεργαστεί πλήρως τις συνέπειες μιας τέτοιας κίνησης, αλλά φαίνεται πιθανό [2] ότι θα ανέρχεται ετησίως περίπου σε 7,2 δισ. δολάρια σε δασμούς για τους Βρετανούς εξαγωγείς.

Η σκληρή στάση της Δεξιάς βασίζεται στις ψευδείς υποσχέσεις της εκστρατείας του «εκτός» [από την ΕΕ], η οποία προώθησε την ιδέα ότι το Ηνωμένο Βασίλειο θα μπορούσε να μειώσει τη μετανάστευση από την ΕΕ διατηρώντας παράλληλα την πρόσβασή του στην κοινή αγορά. Πολλοί υπέρμαχοι του «εκτός» απεικόνισαν την ΕΕ ως σαν να βρίσκεται στο χείλος της κατάρρευσης και, συνεπώς, σαν να είναι απελπισμένη να κάνει παραχωρήσεις προς το Ηνωμένο Βασίλειο. Επίσης υπονόησαν ότι το Λονδίνο θα μπορέσει μετά το Brexit να συνάψει χωριστές διμερείς συμφωνίες με χώρες όπως η Γερμανία. Αλλά με την οικονομία της ευρωζώνης να αναπτύσσεται ταχύτερα από ό, τι τόσο του Ηνωμένου Βασιλείου όσο και των Ηνωμένων Πολιτειών, με το ζήτημα της μεταναστευτικής κρίσης να έχει αποκλιμακωθεί και τις αντι-ευρωπαϊκές πολιτικές δυνάμεις στην Αυστρία, την Γαλλία, την Γερμανία και τις Κάτω Χώρες να έχουν υποχωρήσει, τα ρήγματα στην Ένωση δεν είναι πλέον τόσο προφανή. Σε μια πρόσφατη σύνοδο κορυφής, χρειάστηκαν λιγότερο από 15 λεπτά για να συμφωνήσουν τα κράτη-μέλη στην κοινή τους διαπραγματευτική στάση [3] προς τους Βρετανούς. Η θέση της ΕΕ περιλαμβάνει πολλά σημεία που αποτελούν ανάθεμα για το Ηνωμένο Βασίλειο, συμπεριλαμβανομένου του ότι το Λονδίνο πρέπει να διευθετήσει τις οικονομικές του υποχρεώσεις και να καταλήξει σε μια συμφωνία σχετικά με τα δικαιώματα των πολιτών της ΕΕ που ζουν επί του παρόντος στην χώρα πριν από οποιαδήποτε συζήτηση σχετικά με την μελλοντική σχέση τους.

Καθώς οι Βρυξέλλες δεν λυγίζουν, οι Βρετανοί δεξιόστροφοι πολιτικοί και οι εφημερίδες [τους] έχουν ανταποκριθεί κατηγορώντας την ΕΕ για αυτό που βλέπουν ως αδιαλλαξία και υποδεικνύοντας ότι η πρωθυπουργός πρέπει να «συντρίψει τους σαμποτέρ» [4] που, όπως λένε, θέλουν να υπονομεύσουν μια συμφωνία. Απειλώντας ότι θα εγκαταλείψει τις συνομιλίες και θα κατευθύνει τα πυρά στους εγχώριους αντιπάλους της, η May τώρα φλερτάρει με αυτά τα πολιτικά πάθη, ακόμα κι αν ελπίζει να τα παραγκωνίσει τελικά. Αλλά και τα άλλα 27 κράτη-μέλη της ΕΕ έχουν επίσης εσωτερική πολιτική. Μετά την εκλογή του Εμμανουέλ Μακρόν στην Γαλλία και την πιθανή επανεκλογή της Γερμανίδας καγκελαρίου Άνγκελα Μέρκελ τον Σεπτέμβριο, τόσο το Παρίσι όσο και το Βερολίνο θα απορροφηθούν από τις δικές τους προτεραιότητες για να προωθήσουν την οικονομική μεταρρύθμιση επιδιώκοντας την σταθερότητα και την ανάπτυξη της ευρωζώνης. Δεσμεύονται από τα δικά τους εθνικά συμφέροντα, καθώς και από εκείνα της Ένωσης σαν σύνολο, για να κρατήσουν μια σκληρή στάση έναντι μιας χώρας που έχει επιλέξει να καθίσταται όλο και πιο άσχετη με τις μελλοντικές ανησυχίες τους.

Υπάρχει επίσης ο κίνδυνος ότι ο όλο και πιο δηλητηριώδης τόνος του βρετανικού πολιτικού λόγου θα σκληρύνει τις καρδιές των άλλων ευρωπαϊκών εκλογικών σωμάτων και, συνεπώς, των κυβερνήσεών τους ως προς το Ηνωμένο Βασίλειο. Η γερμανική κυβέρνηση, ως ο υπεύθυνος πληρωμών της Ευρώπης, υπόκειται σε σοβαρές εγχώριες πιέσεις να μην αφήσει το Ηνωμένο Βασίλειο να διαλύσει τον οικονομικό διακανονισμό του Brexit με τον τρόπο που ισχυρίζονται ότι μπορούν να κάνουν οι Βρετανοί πολιτικοί. Εν τω μεταξύ, η Πολωνία, η οποία υπό διαφορετικές συνθήκες μπορεί να ήταν ένας από τους κύριους υποστηρικτές ενός φιλικού Brexit, έχει πρωτίστως να προστατεύσει τα συμφέροντα της μεγάλης πολωνικής διασποράς στο Ηνωμένο Βασίλειο. Αυτή η βρετανική προσωρινή παραμονή στην σκληρή προεκλογική ρητορική ενόψει των πρόωρων εκλογών σημαίνει ότι οι σοβαρές συζητήσεις για τέτοια θέματα δεν μπορούν να ξεκινήσουν μέχρι τον Ιούνιο, χάνοντας δύο μήνες της σύντομης διετούς περιόδου εντός της οποίας το Λονδίνο πρέπει να καταλήξει σε συμφωνία με την ΕΕ για τις μελλοντικές σχέσεις τους.

Εάν το παιχνίδι της Μay αποδώσει, θα είναι σε θέση να δαμάσει την δεξιά πλευρά του κόμματός της, να επιτύχει μια ευνοϊκή και μετριοπαθή συμφωνία με την ΕΕ και να προχωρήσει στις επόμενες εκλογές το 2022 ως η πρωθυπουργός που κατάφερε ένα επιτυχημένο Brexit. Ωστόσο, κινδυνεύει να τα χάσει όλα, αν συνεχίσει να συμπεριφέρεται ως Boudicca όταν οι Βρυξέλλες αρνούνται να ακολουθήσουν το σενάριο που θέλουν οι Βρετανοί εθνικιστές. Το στοίχημα τόσο για την πρωθυπουργό όσο και για την χώρα είναι υψηλό. Τόσο η May όσο και η χώρα γενικά, σύντομα θα πρέπει να σταματήσουν τα προεκλογικά, να αξιολογήσουν ειλικρινά τα χαρτιά που έχουν στο χέρι και να αρχίσουν να διαπραγματεύονται.

Copyright © 2017 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/united-kingdom/2017-05-15/theres...

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.bloomberg.com/politics/articles/2017-04-27/u-k-regrets-brexi...
[2] https://www.theguardian.com/uk-news/2017/feb/20/no-deal-brexit-would-mea...
[3] https://ec.europa.eu/info/sites/info/files/annex-recommendation-uk-eu-ne...
[4] http://www.businessinsider.com/daily-mail-crush-the-saboteurs-front-page...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition